Πώς και πόσο άλλαξε ο Ντόναλντ Τραμπ την Ουάσινγκτον μέσα σε 12 μήνες – Ποια η θέση των ΗΠΑ στον κόσμο, έναν χρόνο μετά το «comeback» της 5ης Νοεμβρίου 2024
Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, έναν χρόνο μετά τη νίκη του στις κάλπες, έχει ήδη αφήσει σαφές αποτύπωμα. Η Αμερική δεν είναι η ίδια. Ούτε οικονομικά, ούτε πολιτικά, ούτε γεωστρατηγικά. Όμως, ο νέος Τραμπ -πιο ώριμος, πιο συστηματικός, λιγότερο απρόβλεπτος από το 2017- δείχνει κάτι σπάνιο για σύγχρονο ηγέτη: δεν είναι ανακόλουθος.
Τι Αμερική όμως παρέλαβε; – Μια χώρα εύθραυστη, όχι χαμένη
Τον Ιανουάριο του 2025, όταν ο Τραμπ ορκίστηκε ξανά πρόεδρος, η αμερικανική οικονομία έδειχνε σταθερότητα στα χαρτιά με ανεργία 4 %, πληθωρισμός 2,8 %, ανάπτυξη κοντά στο 2 %. Πίσω όμως από τους αριθμούς, υπήρχε -και δεδομένα υπάρχει ακόμη – μια κοινωνία κουρασμένη. Η μεσαία τάξη είχε χάσει αγοραστική δύναμη, οι μικρές επιχειρήσεις έδιναν μάχη επιβίωσης και η πολιτική ελίτ έμοιαζε αποκομμένη από το καθημερινό άγχος του πολίτη.
Σε αυτό το κλίμα δυσπιστίας, ο Τραμπ υποσχέθηκε ένα απλό τρίπτυχο: ασφάλεια, παραγωγή, εθνική κυριαρχία. Ένα χρόνο μετά, οι τρεις άξονες έχουν πάρει μορφή πολιτικής -όχι θεωρίας, άσχετα με το τι παράγει η συγκεκριμένη πολιτική και αποκομμένο από το γεγονός πως ο «τρόπος» Τραμπ είναι ξεκάθαρα πολύ διαφορετικός από την παραδοσιακή πολιτική και την διπλωματία.
Η οικονομία – βιομηχανία, ενεργειακή αυτάρκεια, προστατευτισμός
Ο Τραμπ επανέφερε τις ΗΠΑ σε τροχιά βιομηχανικής αυτάρκειας. Οι δασμοί στα κινεζικά προϊόντα αυξήθηκαν, οι επιδοτήσεις για επαναπατρισμό εργοστασίων λειτούργησαν -σε πρώτο χρόνο- και η παραγωγή σε βασικούς τομείς (χάλυβας, αυτοκινητοβιομηχανία, ενέργεια) ανέβηκε πάνω από 3%. Περίπου 450.000 νέες θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν σε βιομηχανικές πολιτείες, αντιστρέφοντας τάσεις ετών.
Το κόστος ζωής δεν έπεσε όμως όσο περίμενε και «διαφήμιζε» η κυβέρνηση. Οι τιμές καυσίμων και τροφίμων παραμένουν υψηλές, ενώ ο πληθωρισμός επανήλθε κοντά στο 4%. Παρά ταύτα, η αγορά εργασίας κρατά ισορροπία και οι δείκτες εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων κινούνται ανοδικά.
Η κεντρική ιδέα του Τραμπ είναι ξεκάθαρη: λιγότερη εξάρτηση από τις διεθνείς αγορές, περισσότερη αυτονομία στην παραγωγή. Οι οικονομολόγοι διχάζονται, οι αριθμοί προς το παρόν στηρίζουν τις κινήσεις του Λευκού Οίκου.
Μετανάστευση και ασφάλεια
Ο Λευκός Οίκος ξαναέκανε την ασφάλεια προτεραιότητα. Η επανεκκίνηση κατασκευής του τείχους στα σύνορα με το Μεξικό, το νέο καθεστώς ασύλου και η αυστηρή εφαρμογή των συνοριακών ελέγχων μείωσαν τις παράνομες διελεύσεις κατά 65 % σε έναν χρόνο.
Για τους υποστηρικτές, πρόκειται για «την πρώτη ουσιαστική αποκατάσταση τάξης στα σύνορα εδώ και δεκαετίες». Για τους αντιπάλους, είναι ένα βήμα πίσω στον ανθρωπισμό. Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση: ο Τραμπ έκανε ό,τι είχε υποσχεθεί, αλλά η κοινωνική του αποδοχή δεν αυξήθηκε, παραμένει γύρω στο 42%.
Η διεθνής σκηνή
Στην εξωτερική πολιτική, ο Τραμπ άλλαξε ύφος χωρίς να αλλάξει φιλοσοφία. Στο ΝΑΤΟ, πίεσε τους συμμάχους να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ, δεκατρία κράτη-μέλη έπιασαν τον στόχο του 2%, κάτι που καμία προεδρία δεν είχε πετύχει. Με την Ευρώπη κρατά ψυχρή σχέση, με την Κίνα συγκρούεται εμπορικά αλλά συνδιαλέγεται, με το Ισραήλ διατηρεί στρατηγική συμμαχία, ενώ στην Ουκρανία περιορίζει τη βοήθεια, ζητώντας «αποδοτικότητα κάθε δολαρίου».
Η Ουάσινγκτον επανέρχεται ως παγκόσμιος ρυθμιστής, αλλά όχι ως παγκόσμιος ηγέτης. Είναι μια νέα αμερικανική στάση που μπορεί να εμπεριέχεται -αλλά μόνο μερικώς- στο «ρεαλισμός και όχι αυταπάτες» και δεδομένα δεν ενδυναμώνει την εικόνα και την θέση της αμερικανικής δυναμικής.
Κράτος υπό αναδιάρθρωση
Στο εσωτερικό, η κυβέρνηση κινήθηκε επίσης με ταχύτητα. Η ίδρυση του Υπουργείου Αποδοτικότητας και οι περικοπές ύψους 30 δισ. δολαρίων στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό σηματοδοτούν μια βαθιά μεταρρύθμιση. Η δημόσια διοίκηση λειτουργεί με λιγότερους υπαλλήλους αλλά περισσότερους ελέγχους. Οι επικριτές μιλούν για αποδυνάμωση θεσμών, οι υποστηρικτές για τέλος στην ακινησία του γραφειοκρατικού κράτους. Η αλήθεια, και εδώ σε δίπολο: ο Τραμπ επιβάλλει αποτελεσματικότητα, αλλά με τρόπο που συγκεντρώνει εξουσία στα δικά του αποκλειστικά χέρια ή στα χέρια ελαχίστων ενός κύκλου, του οποίου έχει τον απόλυτο έλεγχο.
Ένα χρόνο μετά, η κοινωνική εικόνα των ΗΠΑ είναι επίσης αντιφατική. Οι εργαζόμενοι στον Βορρά και τη Μεσοδυτική Αμερική αισθάνονται πιο ασφαλείς οικονομικά. Στις ακτές, η καχυποψία παραμένει. Οι ανισότητες δεν μειώθηκαν ουσιαστικά, αλλά η ανεργία μένει χαμηλά και οι επενδύσεις σε υποδομές δίνουν δουλειές. Η κοινωνία έχει πάψει να βλέπει τον Τραμπ ως «κεραυνό» -τον αντιμετωπίζει ως πραγματικότητα. Και αυτό, πολιτικά, είναι ίσως το πιο μεγάλο κέρδος του.
Η εικόνα στο εξωτερικό
Έναν χρόνο μετά, οι ΗΠΑ δεν έχουν απομονωθεί -όχι τόσο, όσο φαινόταν στους πρώτους 6 μήνες. Έχουν μετατραπεί σε υποχρεωτικό συνομιλητή. Οι Ευρωπαίοι μπορεί να μην συμπαθούν τον Τραμπ, αλλά δεδομένα τον υπολογίζουν. Η Κίνα δείχνει προσεκτική, η Ρωσία σιωπηλή, και η Μέση Ανατολή επανατοποθετείται υπό την αμερικανική επιρροή.
Η παλιά Αμερική των πολέμων και των διεθνών συμβολισμών μοιάζει να έχει δώσει τη θέση της σε μια χώρα που μετρά το συμφέρον με απόλυτους αριθμούς -όχι με ιδέες. Είναι ξεκάθαρο πως όποια κι αν είναι η επιλογή πάντα θα υπάρχει κόστος για την Ουάσιγκτον. Για τον Τραμπ αυτό που μετρά περισσότερο είναι η κάθε κίνηση να έχει απτό -συνήθως οικονομικό- αντίκρισμα.
Ο πρώτος χρόνος Τραμπ δείχνει μια διοίκηση με καθαρή στρατηγική: οικονομικός εθνικισμός, εσωτερική ασφάλεια, διοικητική ταχύτητα. Το σχέδιο λειτουργεί ως τώρα χωρίς θεαματικές αποτυχίες, αλλά και χωρίς θρίαμβους. Η αποδοχή του Προέδρου έχει σταθεροποιηθεί γύρω στο 41%-43%, ποσοστό που θεωρείται μεν χαμηλό, αλλά ανθεκτικό. Ο Τραμπ κυβερνά χωρίς να χρειάζεται να πείσει τους πάντες -του αρκεί να κρατά τη βάση του συνεκτική και τη χώρα λειτουργική.
Αν το 2026 η οικονομία περάσει τον πήχη του 2% και οι τιμές αρχίσουν να αποκλιμακώνονται, η δεύτερη θητεία του θα καταγραφεί ως επιτυχία. Αν όχι, θα αποδειχθεί ότι η «επιστροφή» του ήταν περισσότερο αναδρομή παρά αναγέννηση.
*Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image
Πηγή: Πρώτο Θέμα
Το άρθρο Ένας χρόνος Τραμπ: Έκανε όσα υποσχέθηκε; Τι πέτυχε, τι δεν μπόρεσε ν’ αλλάξει εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.