Η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, μας φέρνει στον νου την αύξηση των γυναικοκτονιών, αλλά και τη μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα του εγκλήματος από τα ΜΜΕ και από την κοινή γνώμη.
Πράγματι μετά την πανδημία δεν «εξαφανίζεται» πλέον το έγκλημα στα ψιλά των εφημερίδων ή στη σκιά του ψυχοπαθούς δολοφόνου που δεν άντεξε την προσβολή να θέλει η γυναίκα του να τον χωρίσει. Το θέμα μας απασχολεί ως κοινωνία, θέλουμε να αλλάξουμε τον νόμο, θέλουμε να προλάβουμε το έγκλημα και η αστυνομία κάνει κάποιες, όχι πάντα επιτυχημένες, προσπάθειες να απαντήσει στην κριτική ότι δεν ενθαρρύνει αποτελεσματικά τις καταγγελίες που προειδοποιούν για το έγκλημα. Ούτε τηρεί την αυτεπάγγελτη διαδικασία όπως στην περίπτωση των αστυνομικών στους Αγίους Αναργύρους τη βραδιά της δολοφονίας της Γρίβα.
Ομως, επειδή το έγκλημα της κακοποίησης είναι συνεχές και όχι στιγμιαίο, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ως πολίτες, ως μάρτυρες της βίας και ως κοινωνία γενικότερα, ότι η συντροφική βία δεν αρχίζει όταν τα σημάδια γίνουν έκδηλα στα σώματα και τις ψυχές των θυμάτων.
Αρχίζει πολύ νωρίτερα. Οταν εκδηλωθεί ο πρώτος καυγάς του ζευγαριού, η πρώτη άγρια ματιά, όταν γίνει η πρώτη βίαιη χειρονομία, το σπρώξιμο, το χαστούκι ή ό,τι άλλο φανερώνει την αντίληψη ότι η γυναίκα είναι υποχείριο ή απλά σκεύος ηδονής του άνδρα συντρόφου. Η επαναλαμβανόμενη απειλητική παρακολούθηση (stalking), τα συνεχή μηνύματα που θέλουν να ελέγξουν τις κινήσεις, οι εκδηλώσεις ζηλοτυπίας είναι επίσης ενδείξεις ότι οι γυναίκες θεωρούνται ιδιοκτησία των συντρόφων τους.
Το 2024 περίπου 24.000 καταγγελίες έφθασαν στην αστυνομία. Ελάχιστες θα φθάσουν στα δικαστήρια. Τα πιο σοβαρά επεισόδια ίσως και θα φθάσουν στην καταδίκη. Ολα όμως έχουν ένα χαρακτηριστικό. Επαναλαμβάνονται όπως ακριβώς και στην περίπτωση της σεξουαλικής παρενόχλησης. Κανείς δεν παρενοχλεί σεξουαλικά μόνον μια φορά και μια γυναίκα. Κανείς δεν βιαιοπραγεί στη σύντροφό του μόνον μία φορά.
Ας «αξιοποιήσουμε» λοιπόν την επαναληπτικότητα της έμφυλης βίας για να οδηγηθούμε σε πιο γρήγορες καταγγελίες, σε πιο γρήγορη πρόληψη. Ας μάθουμε να αντιδράμε γρηγορότερα, μήπως και προλάβουμε τα χειρότερα.
Ας αντιδράμε γρηγορότερα και εμείς οι μάρτυρες, τα τρίτα πρόσωπα που βλέπουμε τα συμπτώματα στο γραφείο ή στον δρόμο ή στο διπλανό μας διαμέρισμα. Σε τελευταία ανάλυση η ενδοοικογενειακή βία σε όλες τις μορφές είναι αυτεπάγγελτο αδίκημα. Οπως άλλωστε και τα θύματα, δεν χρειάζεται, ούτε καν να καταθέσουμε μήνυση!
Αρκεί να είμαστε με τα μάτια ανοικτά και να φοράμε τα γυαλιά του φύλου που είναι προγραμματισμένα να ανάβουν λαμπάκια όταν βλέπουν πατριαρχικές βίαιες συμπεριφορές οποιασδήποτε μορφής και έντασης.
Η πανελλαδική τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 αλλά και (για τον Δήμο Αθηναίων) το Κέντρο για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας περιμένουν το σήμα μας, περιμένουν την αντίδρασή μας ως υπεύθυνων πολιτών ενός κράτους δικαίου. Γιατί από το χαστούκι στη γυναικοκτονία η απόσταση μπορεί να είναι πολύ μικρή!
Η Μαρία Στρατηγάκη είναι αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Ισότητας του Δήμου Αθηναίων