Η βελγική οικονομία, παρά τη θέση της στο κέντρο της πλουσιότερης ζώνης της Ευρώπης, βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα πρόβλημα που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν σχεδόν ταμπού: έξι στους δέκα ανέργους δεν έχουν βελγική καταγωγή. Το στοιχείο αυτό, που αποκάλυψε ο υπουργός Απασχόλησης Νταβίντ Κλαρινβάλ, αναδεικνύει μια βαθιά δυσλειτουργία της αγοράς εργασίας, η οποία απειλεί να φρενάρει το αναπτυξιακό δυναμικό της χώρας.
Παρότι το Βέλγιο εμφανίζει χαμηλή συνολική ανεργία, μόλις 5,8%, η πραγματικότητα πίσω από τα νούμερα είναι πιο σύνθετη. Σύμφωνα με την Eurostat, το ποσοστό ανεργίας για όσους έχουν γεννηθεί στη χώρα ανέρχεται στο 4,5%, ενώ για τους πολίτες που έχουν γεννηθεί εκτός ΕΕ εκτοξεύεται στο 14,5%. Η διαφορά των δέκα ποσοστιαίων μονάδων είναι η τέταρτη μεγαλύτερη στην Ευρώπη, γεγονός που η κυβέρνηση πλέον αναγνωρίζει ως δομικό πρόβλημα που απαιτεί άμεση δράση.
Ο Κλαρινβάλ δήλωσε χαρακτηριστικά: «Οι μετανάστες έχουν πολύ χαμηλότερο επίπεδο γνώσης των εθνικών γλωσσών και συχνά δυσκολεύονται να κατανοήσουν το θεσμικό σύστημα. Οφείλουμε να τους στηρίξουμε, αλλά και να ελέγξουμε σωστά το σύστημα». Με βάση αυτή τη θέση, η κυβέρνηση προχωρά σε διπλή στρατηγική: εντατικότερη ένταξη από τη μία, περικοπές επιδομάτων από την άλλη.
Νέο πλαφόν στις παροχές ανεργίας
Η σημαντικότερη αλλαγή αφορά το νέο όριο των δύο ετών στις παροχές ανεργίας. Από το 2026, όσοι παραμένουν άνεργοι για πάνω από δύο χρόνια θα χάνουν το επίδομά τους. Το μέτρο θα επηρεάσει περίπου 180.000 ανθρώπους, με τις πρώτες 4.000 διακοπές επιδομάτων να αναμένονται ήδη τον Ιανουάριο.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, αυτή η «έξοδος» θα εξοικονομήσει περίπου 2 δισ. ευρώ, σε μια περίοδο που ο κρατικός προϋπολογισμός πιέζεται από υψηλό χρέος και έλλειμμα που ενδέχεται να ξεπεράσει το 5% του ΑΕΠ.
Περιορισμοί στη μεταναστευτική πολιτική
Παράλληλα, ο πρωθυπουργός Μπαρτ Ντε Βέβερ προωθεί αυστηρότερους περιορισμούς στη μεταναστευτική πολιτική. Χαρακτήρισε την υφιστάμενη κατάσταση «πηγή όλης της δυστυχίας» και ανακοίνωσε υψηλότερα οικονομικά κριτήρια για τη χορήγηση αδειών παραμονής και τη συνένωση οικογενειών.
Ανησυχίες για κοινωνικές εντάσεις
Πολλοί αναλυτές βλέπουν στο «διπλό ρήγμα» εργασίας και εγκληματικότητας μια επικίνδυνη σύγκλιση. Δικαστικοί λειτουργοί προειδοποιούν ότι το οργανωμένο έγκλημα έχει διεισδύσει σε λιμάνια, αστυνομία και θεσμούς, ενώ δεν λείπουν όσοι μιλούν για «ναρκοκράτος light». Η κυβέρνηση θεωρεί ότι η επιτυχής ένταξη και τα σωστά κίνητρα για εργασία μπορούν να ανακόψουν αυτή την τάση.
Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι σύνθετη. Οι περικοπές επιδομάτων μπορεί να ωθήσουν περισσότερους στην αγορά εργασίας, αλλά ενδέχεται και να αυξήσουν τη φτώχεια και τη μικροπαραβατικότητα. Την ίδια ώρα, οι πολιτικές ένταξης απαιτούν σημαντικούς πόρους, οργάνωση και χρόνο για να αποδώσουν.
Το Βέλγιο βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Αν το φιλόδοξο πακέτο μέτρων αποδώσει, η χώρα ίσως καταφέρει να οικοδομήσει ένα πιο συνεκτικό κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο. Διαφορετικά, ο κίνδυνος ενός βαθύτερου κοινωνικού ρήγματος παραμένει πιο ορατός από ποτέ.