Στο μικροσκόπιο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ο Ανεξάρτητος Φορέας Κοινωνικής Στήριξης – Κενά σε ζητήματα διαφάνειας – Εταιρείες που συναλλάσσονται με το Δημόσιο κάνουν σημαντικές εισφορές – Δημοσιοποίηση ονομάτων ζητά και ο Γενικός Ελεγκτής
Κενά σε ζητήματα διαφάνειας από ιδιωτικές εισφορές στον Ανεξάρτητο Φορέα Κοινωνικής Στήριξης εντοπίζει ειδική έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας δημιουργώντας προβλήματα εμπιστοσύνης και ενδεχόμενη σύγκρουση συμφερόντων.
«Μέχρι και το 2022 τα έσοδα και οι δαπάνες του Φορέα ανέρχονταν στα €0,5εκ ετησίως. Το 2023 και 2024 τα έσοδα του Φορέα είχαν σημαντική αύξηση, ανήλθαν στα €2,5εκ. Σημαντική αύξηση παρατηρήθηκε και στις δαπάνες οι οποίες ανήλθαν στα €1,6εκ. για το 2024. Τα αυξημένα έσοδα για τα έτη 2023 και 2024 έδωσαν τη δυνατότητα να βοηθηθούν περισσότεροι δυσπραγούντες φοιτητές κατά το 2024, κάτι ιδιαίτερα θετικό», αναφέρει ο Γενικός Ελεγκτής Ανδρέας Παπακωνσταντίνου.
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΗ την έκθεση για Έλεγχο Ανεξάρτητου Φορέα Κοινωνικής Στήριξης
Το νομικό πλαίσιο λειτουργίας του Φορέα έχει, όπως αναφέρει, ιδιαιτερότητες σε σχέση με άλλα φιλανθρωπικά ταμεία: Ιδρύθηκε με Νόμο, τα έσοδα του προέρχονται αποκλειστικά από ιδιωτικές εισφορές, διοικείται από Επιτροπή με Πρόεδρο την/τον σύζυγο του/της εκάστοτε Προέδρου της Δημοκρατίας, το Γενικό Λογιστή (Ταμία) και τους Γενικούς Διευθυντές τριών Υπουργείων (Μέλη).
«Οι εν λόγω ιδιαιτερότητες του Φορέα, δημιουργούν, κατά την άποψη της Υπηρεσίας μας, ιδιάζουσα σχέση: Ο/Η σύζυγος της/του Προέδρου του Φορέα είναι ο/η εκάστοτε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που λαμβάνει αποφάσεις οι οποίες επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα τις ιδιωτικές εταιρείες – εισφορείς.
Βέβαια, η εν λόγω ιδιάζουσα σχέση δεν προκύπτει με ευθύνη των εμπλεκόμενων (Φορέα, εισφορέων, εκτελεστικής εξουσίας) αφού οι σχετικές ρυθμίσεις καθορίστηκαν με το Νόμο το 2014 (Ν. 156(Ι)/2014)».
Σημαντικές εισφορές από εταιρείες που συναλλάσσονται με το Δημόσιο
Από τον έλεγχο, αναφέρει ο κύριος Παπακωνσταντίνου, εντοπίστηκαν συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου σημαντικές εισφορές καταβλήθηκαν από εταιρείες οι οποίες είχαν κάποιας μορφής οικονομική δραστηριότητα με το κράτος, π.χ. εταιρεία που διαβουλευόταν με το κράτος για συμβόλαιο αρκετών εκατομμυρίων, την ίδια περίοδο κατέβαλε εισφορά στο Φορέα.
Οι περιπτώσεις αυτές, σημειώνει, δεν υποδηλώνουν από μόνες τους σκοπιμότητα. «Ούτε είναι ασύνηθες, ιδιωτικές εταιρείες, στα πλαίσια του κοινωνικού τους έργου, να ενισχύουν ένα φιλανθρωπικό φορέα. Αυτό που ιδιαίτερα προβληματίζει είναι η ύπαρξη παραγόντων, οι οποίοι μόνοι τους ή συνδυαστικά, μπορούν να υπονομεύσουν τη δημόσια εμπιστοσύνη των πολιτών».
Η Ελεγκτική Υπηρεσία κρίνει ότι το υφιστάμενο σύστημα λειτουργίας και διαχείρισης του Φορέα δεν επαρκεί για να διασφαλίσει τη θεσμική ακεραιότητα που απαιτείται στις περιπτώσεις όπου η φιλανθρωπία διασταυρώνεται με την πολιτειακή εξουσία. «Θεωρούμε ότι απαιτείται περισσότερη διαφάνεια. Προς αυτή την κατεύθυνση η Υπηρεσία μας υποβάλλει συγκεκριμένη. Βέβαια μπορούν να εξετασθούν και να εφαρμοσθούν άλλα εναλλακτικά μέτρα».
Σε κάθε περίπτωση, αναφέρει, τελικός στόχος θα πρέπει να είναι η ενίσχυση της διαφάνειας, ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος τα οφέλη λειτουργίας του Φορέα να επισκιάζονται από δημόσια αμφισβήτηση.
Σύσταση Ελεγκτικής Υπηρεσίας
Ένα μέτρο που θα μπορούσε να βοηθήσει σημαντικά στο θέμα της διαφάνειας, όπως αναφέρεται στην έκθεση, χωρίς κατά την άποψη της Υπηρεσίας μας να προσκρούει στην απόφαση του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου, είναι όπως η Επιτροπή Διαχείρισης του Φορέα θεσπίσει εσωτερική διαδικασία όπου θα αποδέχεται εισφορές μόνο από εισφορείς οι οποίοι,ταυτόχρονα με την καταβολή της εισφοράς, θα δίνουν και τη συγκατάθεση τους για δημοσιοποίηση της εισφοράς τους.
«Για σκοπούς πρακτικότητας αλλά και ουσίας, αυτό δύναται να εφαρμόζεται για εισφορές μεγαλύτερεςσυγκεκριμένου ποσού, π.χ. €20.000 ανά έτος. Τα οφέλη τέτοιας ρύθμισης συνοψίζονται ως εξής:
- Ο Φορέας άμεσα και αυτόβουλα θα λάβει μέτρο το οποίο θα ενισχύσει σημαντικά τη διαφάνεια και θα ελαχιστοποιήσει την οποιαδήποτε καχυποψία.
- Δεν απαιτείται νομοθετική ρύθμιση, παρόλο που η Βουλή θα μπορούσε να το ρυθμίσει, αν το επιθυμεί, και νομοθετικά.
- Σε μεγάλο βαθμό, δεν θα επηρεαστούν οι εισφορές από φυσικά πρόσωπα εφόσον συνήθως τα ποσά που καταβάλλονται από αυτά είναι κάτω από €20.000, ενώ παράλληλα και ταυτόχρονα διατηρείται και η εμπιστευτικότητα.
- Αποτελεί σύνηθες και βέλτιστη πρακτική για τις περισσότερες ιδιωτικές εταιρείες που καταβάλλουν σημαντικά ποσά, στα πλαίσια της εταιρικής διακυβέρνησης, να δημοσιοποιούν τις εισφορέςτους για σκοπούς διαφάνειας οπότε, οι περισσότερες εταιρείες λογικά, θα συγκατατεθούν στη δημοσιοποίηση της πράξης τους.
- Επιτυγχάνεται κατά αναλογία ευθυγράμμιση με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) ο οποίος συστήνει, για σκοπούς δεοντολογίας, όπως οι επιχειρήσεις δημοσιεύουν EΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ EE-EY 40/2025 6 το ύψος και τη φύση των φιλανθρωπικών εισφορών τους, ιδιαίτερα όταν αυτές σχετίζονται με κυβερνητικούς ή δημόσιους φορείς.
H Υπηρεσία μας δεν ισχυρίζεται ότι η πιο πάνω λύση είναι η μοναδική. Ίσως ο Φορέας ή/και το κράτος, αφού πρώτα κρίνουν την ανάγκη λήψης μέτρων προστασίας, να εξετάσουν, με τη συνδρομή της Νομικής Υπηρεσίας και άλλες νόμιμες εναλλακτικές λύσεις».
Το άρθρο Ελεγκτική για Ανεξάρτητο Φορέα Κοινωνικής Στήριξης: «Σημαντικές εισφορές από εταιρείες που συναλάσσονται με δημόσιο» εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.