Εμπαιγμό χαρακτηρίζουν γυναίκες υπαξιωματικοί που υπηρετούν δεκαετίες στην Εθνική Φρουρά την διοργάνωση ημερίδων, για τον ρόλο τους, όταν το κράτος αρνείται να αποκαταστήσει την διαχρονική αδικία εις βάρος τους
Χθες, πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων της Ιεράς Μονής Κύκκου ημερίδα με τίτλο «Η γυναίκα στην Εθνική Φρουρά», στο πλαίσιο των δράσεων για το «Έτος Γυναίκας στην Εθνική Φρουρά».
Γυναίκες που υπηρετούν στην Εθνική Φρουρά και επικοινώνησαν με την Cyprus Times ανέφεραν ότι παρά την προσπάθεια ωραιοποίησης της εικόνα, συνεχίζουν να υφίστανται δυσμενή διάκριση, η οποία είναι διαπιστωμένη και από την Επίτροπο Διοικήσεως, χωρίς ωστόσο να λαμβάνονται ουσιαστικά μέτρα για άρση της. Όπως υποστήριξαν, η μόνο κίνηση που έγινε ήταν να τους δώσουν €60-70 για να σιωπήσουν αντιμετωπίζοντας τες ως επαίτες.
Εκπρόσωπος τους, ανέφερε στη Cyprus Times πως «η αποκατάσταση για τις Γυναίκες Υπαξιωματικούς που προέρχονται από τον θεσμό των Εθελοντριών αποσκοπεί στη δίκαιη και ισότιμη αναγνώριση της υπηρεσίας τους, με βάση τις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της αναλογικής ανταμοιβής. Για τον λόγο αυτό, προτείνεται η συνταξιοδοτική αναγνώριση της προϋπηρεσίας τους σε ανώτερη μισθολογική κλίμακα από αυτή που τους έχει αποδοθεί, η καθιέρωση προσαυξήσεων για εξισορρόπηση των μισθολογικών ανισοτήτων και η πρόβλεψη εφάπαξ αποζημίωσης που θα αποτυπώνει την πολυετή και ουσιαστική προσφορά τους στην Εθνική Φρουρά. Η ρύθμιση αυτή επιδιώκει να αποκαταστήσει μια διαχρονική αδικία, ενισχύοντας παράλληλα το αίσθημα δικαίου και την επαγγελματική αξιοπρέπεια των στελεχών αυτών, για ισομισθία και ίδια συνταξιοδοτικά δικαιώματα με τους άνδρες συναδέλφους τους, για ίδια εργασία και κοινά καθήκοντα».
Εικόνα από την εκδήλωση
Ο λόγος αδικίας… Είναι γυναίκες
Στην Εθνική Φρουρά υπηρετούν σήμερα 383 γυναίκες υπαξιωματικοί που ξεκίνησαν ως Εθελόντριες. Άλλες 169 έχουν ήδη φύγει από την υπηρεσία. Συνολικά τα θέματα που προκύπτουν αφορούν 552 γυναίκες. Πίσω από αυτόν τον αριθμό κρύβεται μια ιστορία που διαρκεί τρεις δεκαετίες. Μια ιστορία στην οποία οι ίδιες έκαναν τη δουλειά τους κανονικά, αλλά το κράτος δεν τίμησε τις υποχρεώσεις του έναντι τους.
Οι γυναίκες αυτές μπήκαν στην Εθνική Φρουρά μέσα από τον θεσμό της Εθελόντριας, δούλεψαν για χρόνια, έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι των μονάδων που υπηρετούσαν, αλλά η μονιμοποίησή τους ήρθε πολύ αργότερα από τους άνδρες συναδέλφους τους, που είχαν προσληφθεί την ίδια χρονική περίοδο. Το αποτέλεσμα είναι απλό και άδικο μαζί. Λιγότερα συντάξιμα χρόνια, χαμένες προσαυξήσεις, αργότερη ανέλιξη και χαμηλότερος βαθμός αποστρατείας στο τέλος της καριέρας.
Στην αρχή, οι κανονισμοί για τις γυναίκες προέβλεπαν πως για να διοριστεί μια Εθελόντρια ως μόνιμη υπαξιωματικός έπρεπε να έχει δύο χρόνια υπηρεσία ως εθελόντρια. Για τους άνδρες δεν υπήρχε τέτοια απαίτηση. Διορίζονταν κατευθείαν ως μόνιμοι υπαξιωματικοί. Αργότερα, τα δύο χρόνια για τις γυναίκες έγιναν έξι!
Η επίσημη δικαιολογία ήταν ότι τα χρόνια της εθελοντικής υπηρεσίας με κάποιο τρόπο «ισοφαρίζουν» τη στρατιωτική θητεία των ανδρών ως κληρωτών. Όμως η παράταση στα έξι χρόνια δεν μπορεί να έχει καμία σοβαρή λογική εξήγηση. Στην πράξη σήμαινε ότι οι άνδρες ξεκινούσαν τη μόνιμη καριέρα τους 10 και 12 χρόνια νωρίτερα από τις γυναίκες της ίδιας χρονολογίας ένταξης στην ΕΦ. Από εκεί και πέρα όλα κυλούσαν υπέρ των ανδρών με τις γυναίκες να αποτελούν προσωπικό δευτέρας διαλογής.
Υπάρχει συγκεκριμένο παράδειγμα. Γυναίκα με 11 χρόνια ως Εθελόντρια μπορούσε, με βάση τους κανονισμούς, να θεωρηθεί ότι έχει επιπλέον υπηρεσία και να κριθεί πιο γρήγορα για προαγωγή σε Επιλοχία. Θεωρητικά, μπορούσε να κριθεί σε τρία χρόνια, όταν ο άνδρας χρειαζόταν πέντε. Όταν όμως έφτανε η ώρα της κρίσης, δεν ανοίγονταν θέσεις. Οι γυναίκες έμεναν καθηλωμένες στον ίδιο βαθμό και απλώς περίμεναν.
Στα επόμενα χρόνια, όταν ήρθε η σειρά και των ανδρών, το κριτήριο της αρχαιότητας ήταν μόνο η ημερομηνία διορισμού σε μόνιμη θέση. Οι άνδρες είχαν διοριστεί πρώτοι, άρα θεωρούνταν «αρχαιότεροι» και έπαιρναν τις θέσεις. Οι γυναίκες που είχαν δουλέψει περισσότερα χρόνια συνολικά, έβλεπαν τους συναδέλφους τους να περνούν από πάνω τους στην ιεραρχία.
Ο νόμος έμεινε στο χαρτί
Κάποια στιγμή, η Βουλή ψήφισε κανονισμούς που επέτρεπαν να μετρά μέρος της εθελοντικής υπηρεσίας για σκοπούς ανέλιξης. Οι κανονισμοί δημοσιεύθηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα με το κράτος ουσιαστικά να παραδέχεται ότι πρέπει να μετρήσει η δουλειά που έκαναν ως Εθελόντριες.
Το πρόβλημα δεν ήταν ο νόμος, αλλά ότι απλώς δεν εφαρμόστηκε. Το παγιωμένο σύστημα συνέχισε να λειτουργεί σαν να μην είχε αλλάξει τίποτα. Οι γυναίκες συνέχισαν να κρίνονται με βάση την ημερομηνία μόνιμου διορισμού, λες και τα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρχαν.
Στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί κάποιος να επικαλείται μόνο «διοικητικό λάθος». Πρόκειται για άρνηση του ίδιου του κράτους να εφαρμόσει κανονισμούς που ψηφίστηκαν από την Βουλή, σε βάρος μιας συγκεκριμένης ομάδας εργαζομένων. Αυτή η συμπεριφορά έχει ορισμό και λέγεται δυσμενής διάκριση λόγω φύλου.
Τι και αν τα είπε η Επίτροπος Διοικήσεως;
Η Επίτροπος Διοικήσεως σε σχετική έκθεση της ήταν ξεκάθαρη. Χαρακτήρισε τις γυναίκες εθελόντριες της Εθνικής Φρουράς «θύματα απαγορευμένης διάκρισης λόγω φύλου, τόσο στην πρόσβαση στην εργασία όσο και στην επαγγελματική ανέλιξη».
Υπενθύμισε επίσης μια παλιά, αλλά πολύ αποκαλυπτική ιστορία. Το 2004, το Υπουργείο Άμυνας είχε 120 κενές θέσεις Επιλοχία. Τις έδωσε όλες σε άνδρες, παρόλο που υπήρχαν περίπου 100 γυναίκες Λοχίες με δικαίωμα προαγωγής. Το ίδιο έγινε και το 2005 και το 2006.
Ακόμη πιο πριν, τα χρόνια 1992, 1993 και 1994, οι γυναίκες ουσιαστικά αποκλείστηκαν από τις προαγωγές. Στη διαδικασία συμμετείχαν μόνο άνδρες. Το αποτέλεσμα ήταν να προαχθούν γυναίκες σε Επιλοχίες μόλις το 2008 και το 2010, ενώ άνδρες που είχαν προσληφθεί την ίδια περίοδο, 1991 με 1992, ήταν ήδη Ανθυπασπιστές.
Το 2016 και το 2017 καταργήθηκαν επιτέλους οι ξεχωριστές επετηρίδες ανδρών και γυναικών, καθώς αναγνωρίστηκε ότι υπήρχε πρόβλημα. Όμως δεν έγινε καμία κίνηση για να διορθωθεί η ζημιά που είχε ήδη καταγραφεί.
Πώς φαίνεται η αδικία σήμερα
Αν δει κανείς την κατανομή των βαθμών, το φαινόμενο είναι ξεκάθαρο. Οι γυναίκες συγκεντρώνονται κυρίως στους μέσους βαθμούς Επιλοχία και Αρχιλοχία, ενώ στον βαθμό του Ανθυπασπιστή είναι πολύ λιγότερες.
Προφανώς και ο λόγος δεν είναι πως ότι έχουν λιγότερες ικανότητες. Απλώς άργησαν να μονιμοποιηθούν γιατί… είναι γυναίκες. Όταν μπαίνεις στην κούρσα με καθυστέρηση 10 και 12 χρόνων, ακόμη κι αν τρέχεις το ίδιο γρήγορα, δεν προλαβαίνεις να φτάσεις στο ίδιο σημείο με αυτόν που ξεκίνησε πριν από σένα.
Και αυτό στο τέλος μεταφράζεται μικρότερους μισθούς στα τελευταία χρόνια υπηρεσίας, μικρότερη σύνταξη, μικρότερο εφάπαξ.
Λίγα και αργά
Κάποια βήματα πρέπει να υπάρξει παραδοχή πως έγιναν. Ενοποιήθηκαν οι επετηρίδες, μπήκε κοινό πλαίσιο για άνδρες και γυναίκες, έγιναν κάποιες μαζικές προαγωγές και όλα αυτά βοήθησαν να περιοριστούν οι πιο κραυγαλέες ανισότητες του σήμερα.
Δεν έλυσαν όμως το βασικό πρόβλημα. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι η καριέρα αυτών των γυναικών ξεκίνησε επίσημα αργά, ενώ στην πραγματικότητα δούλευαν κανονικά από πολύ νωρίτερα. Αυτά τα χρόνια δεν μετρήθηκαν ποτέ όσο θα έπρεπε.
Η Εθνική Φρουρά κέρδισε πολλά από τις Εθελόντριες. Έμπειρο προσωπικό, ανθρώπους που κράτησαν για χρόνια την ίδια στολή, διαθεσιμότητα και πειθαρχία σε δύσκολες συνθήκες. Δεν τις προστάτευσε όμως από τη θεσμική αδράνεια του κράτους.
Οφειλή, όχι «χαρτζιλίκι»
Η υπόθεση των 552 γυναικών υπαξιωματικών δεν αφορά ένα νέο μισθολογικό σχέδιο ούτε την ανάγκη επίδειξης «γενναιοδωρίας» του κράτους. Αφορά μια ομάδα ανθρώπων, έναν θεσμό που δεν υπάρχει πια, και μια αδικία που έχει περιγραφεί με ακρίβεια από την Επίτροπο Διοικήσεως.
Η οφειλόμενη διόρθωση δεν αποτελεί χάρη. Αν υπάρξει πολιτική απόφαση, η λύση είναι μπορεί να είναι τεχνικά απλή. Ξέρουμε πόσες είναι, ξέρουμε τη διαδρομή τους και υπάρχει συγκεκριμένη πρόταση.
Αν δεν υπάρξει πολιτική απόφαση, το μήνυμα είναι εξίσου απλό. Το κράτος αναγνώρισε ότι αυτές οι γυναίκες αδικήθηκαν, αλλά προτίμησε να μην άρει την αδικία.
Το άρθρο Ημερίδα για τον ρόλο της γυναίκας στην ΕΦ… με γυναίκες ως στελέχη δευτέρας διαλογής! εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.