Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά σε σειρά παρεμβάσεων με στόχο την προστασία στρατηγικών πρώτων υλών και τη θωράκιση κρίσιμων βιομηχανικών κλάδων, σε μια περίοδο αυξανόμενης γεωπολιτικής αβεβαιότητας. Η αστάθεια στις εμπορικές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες και η πολυπλοκότητα των δεσμών με την Κίνα εντείνουν την ανάγκη για πιο ενεργητική ευρωπαϊκή πολιτική στον τομέα των πρώτων υλών και της βιομηχανικής ασφάλειας.
Κεντρικό ρόλο στη νέα αυτή στρατηγική κατέχει το αλουμίνιο, μια πρώτη ύλη καίριας σημασίας για σχεδόν όλους τους κλάδους της ευρωπαϊκής μεταποίησης. Από την αυτοκινητοβιομηχανία και τις κατασκευές έως την αεροδιαστημική και τις συσκευασίες, το αλουμίνιο αποτελεί θεμέλιο λίθο για πλήθος βιομηχανιών που απασχολούν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένους.
Ωστόσο, πάνω από ένα εκατομμύριο τόνοι σκραπ αλουμινίου εγκαταλείπουν κάθε χρόνο την ΕΕ προς τρίτες χώρες, προκαλώντας ανησυχία παρόμοια με εκείνη που δημιουργούν οι διαταραχές στις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού.
Μέτρα για τον περιορισμό της εξαγωγής σκραπ
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε μέτρα περιορισμού της φυγής σκραπ αλουμινίου, χωρίς να επιβάλει πλήρη απαγόρευση εξαγωγών. Ο επίτροπος Εμπορίου και Οικονομικής Ασφάλειας, Μάρος Σεφκόβιτς, υπογράμμισε ότι το αλουμίνιο αποτελεί στρατηγική πρώτη ύλη για την Ένωση και ότι η απώλειά του σε τόσο μεγάλες ποσότητες στερεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα από τη βιομηχανία της Ευρώπης.
Τα μέτρα, που αναμένεται να οριστικοποιηθούν έως την άνοιξη του 2026, στοχεύουν στην εξισορρόπηση των αναγκών όλων των κρίκων της αλυσίδας αξίας και στη διασφάλιση επαρκούς πρόσβασης των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε αλουμίνιο σε βιώσιμες τιμές.
Παρακολούθηση εμπορικών ροών και νέοι δασμοί
Παράλληλα, η Επιτροπή εντείνει την παρακολούθηση των ροών εισαγωγών και εξαγωγών, ώστε να εντοπίζει έγκαιρα τις τάσεις της αγοράς και να παρεμβαίνει όπου χρειάζεται. Η πρωτοβουλία αυτή έρχεται σε μια περίοδο αυξανόμενων πιέσεων στο διεθνές εμπόριο, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν δασμούς 50% για τον χάλυβα και το αλουμίνιο από την Ευρώπη, προκαλώντας πρόσθετο προβληματισμό.
Η ΕΕ επιδιώκει την επέκταση της συμφωνίας για έναν ενιαίο δασμό 15% και στα παράγωγα του αλουμινίου, με στόχο να αποφευχθούν νέες στρεβλώσεις στις ήδη εύθραυστες εφοδιαστικές αλυσίδες.
Στοχευμένα μέτρα για τα φερροκράματα
Παράλληλα με τις παρεμβάσεις για το αλουμίνιο, η Κομισιόν ανακοίνωσε την επιβολή στοχευμένων μέτρων διασφάλισης για ορισμένα φερροκράματα, κρίσιμα για την παραγωγή χάλυβα και για βασικούς βιομηχανικούς τομείς όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η ενέργεια και η άμυνα.
Μετά από έρευνα που ξεκίνησε τον Δεκέμβριο, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η υπερπαραγωγή σε παγκόσμιο επίπεδο, σε συνδυασμό με περιορισμούς που εφαρμόζουν άλλες μεγάλες αγορές, οδήγησε σε σημαντική αύξηση των εισαγωγών στην ΕΕ. Μεταξύ 2019 και 2024, οι εισαγωγές φερροκράματων αυξήθηκαν κατά 17%, με αποτέλεσμα οι ευρωπαίοι παραγωγοί να χάσουν μερίδιο αγοράς, το οποίο υποχώρησε από 38% σε 24%.
Οι νέοι δασμοί θα καθορίζονται ανά προϊόν και ανά χώρα, με στόχο τη συγκράτηση των εισαγωγών σε επίπεδα που δεν απειλούν τη βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού παραγωγικού ιστού. Η Κομισιόν επιδιώκει να αποτρέψει περαιτέρω αποβιομηχάνιση σε τομείς κρίσιμους για την οικονομική αυτονομία της Ένωσης.
Μια νέα οικονομική στρατηγική για την Ευρώπη
Οι πρόσφατες αποφάσεις αντικατοπτρίζουν μια ευρύτερη μετατόπιση στην ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική. Αντιμέτωπη με ένα παγκόσμιο περιβάλλον όπου οι γεωπολιτικές εντάσεις καθορίζουν όλο και περισσότερο τις ροές του εμπορίου, η ΕΕ επιδιώκει να μειώσει την εξάρτησή της από τρίτες χώρες και να ενισχύσει τη σταθερότητα των βασικών της βιομηχανιών.
Η νέα στρατηγική δεν αφορά μόνο την αντιμετώπιση των τρεχουσών πιέσεων, αλλά και την προετοιμασία για μια πιο αβέβαιη εποχή, όπου η πρόσβαση σε πρώτες ύλες και η βιομηχανική ανθεκτικότητα θα καθορίσουν την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης στο μέλλον.