Μια βαθιά κρίση στέγασης ήταν ένα από τα κυρίαρχα θέματα στις ολλανδικές εκλογές της περασμένης εβδομάδας και δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί. Οι τιμές των κατοικιών στην Ολλανδία έχουν διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία και ένα νεόδμητο σπίτι κοστίζει 16 φορές τον μέσο μισθό. Σε ολόκληρη την ΕΕ, η προσιτή τιμή δεν είναι απλώς ένα ακόμη πρόβλημα ειδικά σε παραδοσιακά ακριβές αγορές ακινήτων όπως η Λισαβόνα, η Μαδρίτη ή το Δουβλίνο. Οι κερδοσκοπικές επενδύσεις και η χρόνια έλλειψη προσφοράς έχουν επίσης οδηγήσει σε εκτόξευση των τιμών σε αναδυόμενες περιοχές όπου είναι εφικτές μεγαλύτερες και ταχύτερες αποδόσεις.
Καθυστερημένα, αυτό το πανευρωπαϊκό πρότυπο πρόκειται να αντιμετωπιστεί με μια πανευρωπαϊκή απάντηση. Τον επόμενο μήνα, οι Βρυξέλλες θα δημοσιεύσουν το πρώτο τους σχέδιο για προσιτή στέγαση, το οποίο θα βάζει στο στόχαστρο την καταστροφική ανάπτυξη της αγοράς ενοικίασης τύπου Airbnb και θα στοχεύει να διευκολύνει τις κυβερνήσεις να επιδοτήσουν την κατασκευή νέων κατοικιών.
Αυτό το σχέδιο πρέπει να είναι τολμηρό. Οπως σημείωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα αυτή τον περασμένο μήνα ο πρώτος επίτροπος στέγασης της ΕΕ, Νταν Γιόργκενσεν, η αυξανόμενη τάση στις τιμές και τα ενοίκια των κατοικιών συνιστούν μια σύγχρονη κοινωνική κρίση. Οι Βρυξέλλες έχουν προηγουμένως κατοχυρώσει το δικαίωμα στην κοινωνική στέγαση για ευάλωτα άτομα και άτομα με πολύ χαμηλά εισοδήματα, αλλά γενικά έμειναν έξω από την πολιτική στέγασης.
Οπως ανέδειξε η «Guardian» πέρυσι, οι αιτίες της στεγαστικής κρίσης στην Ευρώπη είναι πολλαπλές και πολύπλοκες. Η αύξηση του αστικού πληθυσμού και ο αυξημένος αριθμός ανθρώπων που ζουν μόνοι ή σε μικρότερες οικογενειακές μονάδες έχουν παίξει κάποιον ρόλο. Οι σωρευτικές επιπτώσεις της κρίσης του 2008, της πανδημίας Covid και του αυξανόμενου κόστους κατασκευής έχουν αποθαρρύνει τους ιδιώτες κατασκευαστές. Ισως το πιο ουσιαστικό είναι ότι η χρηματιστηριοποίηση μιας αγοράς ακινήτων στην οποία η στέγαση θεωρείται πρωτίστως ως εμπόρευμα και όχι ως βασικό δημόσιο αγαθό, σημαίνει ότι το κέρδος έχει πάρει προτεραιότητα έναντι των συμφερόντων των κοινοτήτων.
Το αποτέλεσμα είναι μια εποχή άγχους για τη στέγαση, η οποία περιορίζει τους ορίζοντες και ματαιώνει τις φιλοδοξίες εκατομμυρίων ανθρώπων, ιδίως των νέων. Η δυνατότητα αγοράς ή ενοικίασης ενός προσιτού σπιτιού είναι το σημείο εκκίνησης για μια ολοκληρωμένη ζωή. Αλλά σχεδόν ένας στους 10 του πληθυσμού της ΕΕ ξοδεύει τεράστιο ποσοστό της τάξεως του 40% ή περισσότερο από το διαθέσιμο εισόδημα σε ενοίκιο ή στεγαστικά δάνεια. Εχοντας ορθώς εντοπίσει τον διαβρωτικό αντίκτυπο που έχει αυτό στον κοινωνικό ιστό και τον σχετικό πολιτικό κίνδυνο, οι Βρυξέλλες θα πρέπει να είναι φιλόδοξες και ριζοσπαστικές στις προτάσεις τους τον επόμενο μήνα.