Οι σελίδες της «Ιθάκης» που αφιερώνονται στο Μάτι είναι ίσως οι πιο σκοτεινές του βιβλίου – είναι, ωστόσο, μόλις επτά. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν περιγράφει τόσο το ίδιο το γεγονός όσο τον τρόπο που βίωσε εκείνη την ημέρα, από τον άνεμο που φυσούσε εκείνο το πρωί στο Σούνιο έως τη στιγμή που επιστρέφει στην Ελλάδα από το Σαράγεβο και παίρνει μέρος στη γνωστή, πια, σε όλους επιχειρησιακή σύσκεψη μαζί με τους αρμόδιους υπουργούς και τους αυτοδιοικητικούς της περιοχής. Μέχρι και τώρα, ο πρώην πρωθυπουργός επιμένει ότι εκεί, μπροστά στην κάμερα της ΕΡΤ που ενίσχυε την αμηχανία, κανείς εκ των συμμετεχόντων δεν έμοιαζε να έχει «ολοκληρωμένη και ξεκάθαρη εικόνα». Η πρώτη νύξη για νεκρούς («ζήτησαν σάκους πριν από λίγο») γίνεται, σύμφωνα με την αφήγησή του, αφότου τα ΜΜΕ έχουν αποχωρήσει και η πρώτη διασταυρωμένη πληροφορία ακόμα αργότερα. Η ενημέρωση, ήδη από νωρίς, ήταν «αποσπασματική, δυσοίωνη, χωρίς καθαρή εικόνα της καταστροφής και χωρίς τον ειρμό και τη σιγουριά που πιστοποιούν ότι ο συντονισμός λειτουργεί».
«Η τελική ευθύνη ήταν δική μου»
Οι φράσεις που χρησιμοποιεί δηλώνουν ένα είδος προσωπικής ενοχής. «Το Μάτι υπήρξε η πιο σκοτεινή, η πιο οδυνηρή και τραυματική δοκιμασία της πρωθυπουργικής μου διαδρομής. Μια προσωπική συντριβή. Ο αφανισμός ανυποψίαστων ανθρώπων από μια αδυσώπητη δύναμη που έπρεπε, αλλά δεν μπορέσαμε, να ελέγξουμε», αναφέρει χαρακτηριστικά, περιγράφοντας πως εκείνη ήταν η πρώτη φορά που επικαλέστηκε τον Θεό για να εκφράσει την απόγνωσή του. «Δεν είχε σημασία πόσο ξαφνικό ή πόσο δύσκολα αντιμετωπίσιμο ήταν το φαινόμενο, δεν είχαν σημασία τα λάθη ή οι παραλείψεις άλλων υπηρεσιών ή προσώπων, το αναπάντεχο που θα έπρεπε όμως να αναμένουμε. Η τελική ευθύνη ήταν δική μου. Εγώ ήμουν ο επικεφαλής. Ηταν η πρώτη φορά στη θητεία μου που ένιωσα τόσο ασήκωτο το βάρος της εξουσίας, όχι ως εργαλείο διακυβέρνησης, αλλά ως προσωπικό φορτίο ευθύνης για την ανθρώπινη απώλεια», περιγράφει στην «Ιθάκη», κάνοντας λόγο για ένα «σκοτεινό διήμερο» και προσωπικό πένθος για τις ζωές που χάθηκαν, για τις οποίες ανέλαβε την πολιτική ευθύνη.
«Επίδειξη ανευθυνότητας»
Στην αφήγησή του ο Τσίπρας καταλογίζει έναν «ανεύθυνο πόλεμο ευθυνών από όσους είχαν την επιχειρησιακή ευθύνη», εξηγώντας πως ο λόγος που ζήτησε τη συνέντευξη Τύπου ήταν για να ενημερωθούν οι πολίτες, όμως αυτή εξελίχθηκε σε «επίδειξη ανευθυνότητας» – αποφεύγει, πάντως, να πει πως εκτός από τον πρώην αρχηγό της Ελληνικής Αστυνομίας Κωνσταντίνο Τσουβάλα, τον οποίο κατονομάζει, παρόντες σε αυτή τη συνέντευξη Τύπου ήταν και δύο πολιτικά στελέχη της κυβέρνησης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος και ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας. Παράλληλα, ο Τσίπρας λέει πως η κυβέρνηση δεν είχε προλάβει να λειτουργήσει το 112, για το οποίο είχε προκηρύξει διαγωνισμό, αλλά ακόμα δεν είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία.
«Το Μάτι δεν είναι μυθιστόρημα»
Η αντίδραση από την Κατερίνα Μαλά, επιζήσασα της φονικής φωτιάς, ήταν έντονη προτού ακόμα το βιβλίο φτάσει στα ράφια: «Ο κύριος Τσίπρας νομίζει πως στο Μάτι μπορεί να αναφέρεται με ύφος μυθιστοριογράφου βιβλίων τύπου Αρλεκιν αλλά με δραματικό τέλος. Το Μάτι όμως δεν είναι μυθιστόρημα. Το Μάτι είναι ιστορία. Το Μάτι είναι στοιχεία. Το Μάτι είναι αποδείξεις», ανέφερε. «Ο ίδιος παρουσιάζει τον εαυτό του ανίκανο να εισπράξει την αλήθεια του μεγέθους της καταστροφής, τόσο από τους επιχειρησιακούς, όσο και από τους υπουργούς του. Κάνει προσπάθεια να πείσει τους αναγνώστες πως κανείς δεν είχε σαφή εικόνα. Αυτό είναι απολύτως ψευδές! Εκείνη την ώρα είχαν ολοκάθαρη ενημέρωση για μεγάλο αριθμό νεκρών και εγκαυματιών», περιγράφει μεταξύ άλλων, μιλώντας για «αποκορύφωμα λαϊκισμού» στη σύγκριση της διαχείρισης που επιχειρεί ο Τσίπρας μεταξύ Ματιού και Τεμπών και τονίζοντας πως τον Οδυσσέα τον τιμώρησαν οι θεοί για αλαζονεία και μεγαλομανία, καθυστερώντας την άφιξή του στην Ιθάκη. «Και για το 112; Αλήθεια, δεν προλάβατε να το λειτουργήσετε; Δηλαδή πόσα χρόνια ακόμα χρειαζόσασταν;», σχολιάζει. «Ποιανού ευθύνη ήταν, αν όχι το επιχειρησιακό φιάσκο, τουλάχιστον η προστασία της αλήθειας; Ούτε σε αυτό μας απάντησες, Αλέξη».