Τα βιβλία με πολιτική υπογραφή είναι αυτή την εποχή της μόδας και όχι μόνο εντός συνόρων. Το επισημαίνω γιατί τα απομνημονεύματά του εξέδωσε και ο Γενς Στόλτενμπεργκ, με τίτλο «On my watch – Leading NATO in a time of war» – δεν έχει μεταφραστεί ακόμη στα ελληνικά, αλλά το πρωτότυπο μας προσκαλεί με τον τίτλο «Επί της θητείας μου – Επικεφαλής του ΝΑΤΟ σε καιρό πολέμου». Το ξεφύλλισα και είναι ένα βιβλίο σε προσωπικό τόνο που έχει, προφανώς, το ενδιαφέρον του, αν αναλογιστεί κανείς πόσα κρίσιμα γεγονότα κλήθηκε να διαχειριστεί στη θητεία του ως τέως γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ. Από τα πολλά που αφηγείται, ξεχώρισα την ιστορία μιας συνέντευξης που είχε δώσει στο CNN ο Στόλτενμπεργκ το 2015 και την αναφέρει ως μία από τις χειρότερες της καριέρας του. Είχε προηγηθεί η κατάρριψη ενός ρωσικού βομβαρδιστικού από ένα F-16 της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, το οποίο παραβίασε τον τούρκικο εναέριο χώρο ενώ επιχειρούσε δράση κατά ανταρτών στη βόρεια Συρία. Οταν βρέθηκε, όμως, μπροστά στη δημοσιογράφο του CNN, Χάλα Γκοράνι, υποστηρίζοντας το δικαίωμα της Τουρκίας να προστατεύει τον εναέριο χώρο της, αυτή τον εξέπληξε ζητώντας του να σχολιάσει δηλώσεις του τότε πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, για τις συνεχείς παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από την Τουρκία. Ο Στόλτενμπεργκ ομολογεί ότι ήρθε σε τόσο δύσκολη θέση που… προσποιήθηκε ότι παράκουσε. «Οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ήταν περίπλοκες» γράφει και «το γεγονός ότι και οι δύο χώρες είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ με έφερε σε δύσκολη θέση».
Υπεκφυγές για τα ελληνοτουρκικά
Η συνέντευξη αυτή ήταν μια τόσο κακή στιγμή που ο τέως γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ της αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο, σχολιάζοντας πόσο δύσκολες ισορροπίες έπρεπε να πετύχει σε ζητήματα όπως τα ελληνοτουρκικά. Ευρισκόμενος μπροστά στις πιεστικές ερωτήσεις, απάντησε ότι η Τουρκία βρίσκεται μπροστά στη γραμμή του πυρός στη Συρία και το Ιράκ. Αλλά η δημοσιογράφος επέμεινε πάρα πολύ, επιτακτικά, να του ζητάει να σχολιάσει τις ελληνικές καταγγελίες, ρωτώντας τον μάλιστα αν το ΝΑΤΟ επιδεικνύει «δύο μέτρα και δύο σταθμά» σε ό,τι αφορά την Τουρκία. «Υπογραμμίζουμε τη σημασία του σεβασμού του εναέριου χώρου κάθε έθνους, αλλά νομίζω ότι πρέπει να καταλάβουμε ότι η Τουρκία βρίσκεται σε μια πολύ ιδιαίτερη κατάσταση» ήταν η απάντηση που μνημονεύει ο Στόλτενμπεργκ. «Αρα λέτε ότι η Τουρκία πρέπει να έχει το ελεύθερο, επειδή βρίσκεται σε μια δύσκολη γειτονιά και σε μια δύσκολη κατάσταση αυτή τη στιγμή, να παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο;». Ο διαξιφισμός αυτός κράτησε αρκετά λεπτά, γράφει ο Στόλτενμπεργκ, με εκείνον να επιμένει να αποφεύγει κάποια πολύ συγκεκριμένη απάντηση. «Εάν είχα κάνει παραπάνω σχόλια για το ευαίσθητο ζήτημα των ελληνοτουρκικών διαφορών, θα είχα σίγουρα προκαλέσει κάποιες από τις δύο χώρες εναντίον μου. Γι’ αυτό απαντούσα με υπεκφυγές και αοριστίες» καταλήγει.
Η προειδοποίηση του Ομπάμα
Μου άρεσε ιδιαιτέρως, πρέπει να πω, ένα ακόμη περιστατικό που μνημονεύει το βιβλίο, από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο του 2016 στη Βαρσοβία, που ήταν η τελευταία σύνοδος ηγετών που συμμετείχε ο Μπάρακ Ομπάμα. Κατά τη διάρκεια του δείπνου των ηγετών, ο Τσίπρας σχολίασε ότι «ο Βλαντίμιρ Πούτιν πιθανότατα θα χαρεί να ακούσει ότι οι ηγέτες του ΝΑΤΟ είχαν περάσει όλο το δείπνο μιλώντας για τη ρωσική απειλή» κι ότι κάτι τέτοιο θα ενίσχυε την εικόνα του. Οταν πήρε τον λόγο ο Ομπάμα, έβγαλε μια αξιομνημόνευτη ομιλία: «Είμαι σίγουρος ότι ο Αλέξης έχει απόλυτο δίκιο» αλλά ότι το πραγματικό θέμα είναι «για ποιες αξίες είμαστε πρόθυμοι να αγωνιστούμε», αναγνωρίζοντας ότι οι αξίες που εκπροσωπεί ο Πούτιν είναι ελκυστικές σε κάποιες συντηρητικές δυνάμεις στην Ευρώπη. «Η Ευρώπη έχει περπατήσει αυτόν τον δρόμο στο παρελθόν» είπε, «αν αρχίσετε να αντιπαθείτε τους μουσουλμάνους, τους μετανάστες ή τους ΛΟΑΤΚΙ, τότε πολύ σύντομα θα αρχίσετε να αντιπαθείτε και τους Πολωνούς, τους Γερμανούς και τους Τούρκους». Και τα είπε αυτά σκύβοντας εμφατικά προς την πλευρά όπου κάθονταν ο Ερντογάν και ο Ορμπαν…
Στήριξη με επιφυλάξεις
Απέφυγε να απαντήσει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος χθες στο αν υπάρχει θέμα με την παραμονή του αρχηγού του Λιμενικού Σώματος στη θέση του μετά την απόφαση του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου για άσκηση δίωξης για τρία κακουργήματα, για το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο. Ερωτηθείς σχετικά, ο Παύλος Μαρινάκης είπε ότι κυβέρνηση δεν ανακαλεί όσα είχε δηλώσει για το Λιμενικό Σώμα μετά τη δημοσιοποίηση του σχετικού πορίσματος του Συνηγόρου του Πολίτη (που είχε δεχθεί επιθέσεις) κι ότι δεν θέλει να σχολιάσει «μια απόφαση ενός δικαστικού λειτουργού». Ως προς το αν τίθεται ζήτημα παραμονής του αρχηγού, όμως, επιφυλάχθηκε να επανέλθει.