Θα πρέπει να προχωρήσουμε άμεσα στην εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο Πασκάλ Λαμί, αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Ζακ Ντελόρ, τον οποίο συναντήσαμε στις Βρυξέλλες. Ο γάλλος οικονομολόγος, στενός συνεργάτης του Ντελόρ, όταν ξεκίνησε την εσωτερική αγορά, ο οποίος θήτευσε επίσης ως επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, μιλάει επίσης για την ευρωπαϊκή στάση έναντι των δασμών του Τραμπ και τη σχέση με την Κίνα.
Γιατί η Ευρώπη δυσκολεύεταινα ξεπεράσει τις αδυναμίεςστην ανταγωνιστικότητα, κυρίως σε τεχνολογία και καινοτομία,οι οποίες είναι κρίσιμες για την ανάπτυξη;
Η διάγνωση είναι σαφής. Υπάρχουν δώδεκα λόγοι, οι οποίοι σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν κοινό στοιχείο τον κατακερματισμό. Πρέπει να απο-κατακερματίσουμε τον ευρωπαϊκό χώρο έρευνας και καινοτομίας. Είναι πιθανώς εξίσου σημαντικό για το μέλλον όπως όταν ξεκινήσαμε την εσωτερική αγορά το 1985.
Οπου έχουμε χάσμα αποτελεσματικότητας και ανάπτυξης η ιδέα είναι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, της επανεκκίνησης της εσωτερικής αγοράς και της εξισορρόπησης των όρων ανταγωνισμού. Θα αναφέρω ως παράδειγμα τις ιατρικές συσκευές. Χρειάζονται προφυλάξεις, αλλά 27 διαφορετικές προφυλάξεις είναι χάος. Θα πρέπει να μεταβούμε απευθείας σε κοινό σύστημα πιστοποίησης σε όλη την ΕΕ.
Πώς όμως μπορεί να προχωρήσει η περαιτέρω εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς; Προτάσεις υπάρχουν.
Η Κομισιόν θα πρέπει να είναι πιο τολμηρή. Είναι πλέον εξαιρετικά συγκεντρωτική, κάτι που μπορεί να μη βοηθά στην ιεράρχηση πραγμάτων, αλλά την πρωτοβουλία πρέπει να πάρουν η Κομισιόν συν τις επιχειρήσεις, τους ακαδημαϊκούς, την κοινωνία των πολιτών. Η Επιτροπή είναι το θεσμικό όργανο της ΕΕ που προωθεί και προάγει την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αλλά χρειάζεται επίσης πιο συγκεκριμένη υποστήριξη εντός των κρατών-μελών.
Το Ινστιτούτο Ντελόρ θα δημοσιεύσει σύντομα μια ανασκόπηση για τα 40 χρόνια του Ευρωβαρόμετρου. Σε αυτήν βλέπουμε σαφέστατα ότι υπάρχει αύξηση της υποστήριξης της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για την ολοκλήρωση στην ΕΕ. Αν δεν το κάνουν οι πολιτικοί, θα πρέπει να γίνει από την κοινωνία των πολιτών.
Μήπως υπάρχουν βαθύτερα προβλήματα; Οι ηγέτες των μεγαλύτερων χωρών στην ΕΕ, ο Μακρόν και ο Μερτς, δεν είναι τόσο ισχυροί στις χώρες τους για να προωθήσουν «δύσκολες» πρωτοβουλίες. Παράλληλα, η αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας, η οποία είναι κρίσιμη για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη, αγωνίζεται να προσαρμοστεί στις νέες τεχνολογίες.
Εχετε δίκιο. Διανύουμε μια περίοδο όπου οι δημοκρατίες βρίσκονται σε αναταραχή και σε πολλές χώρες οι κυβερνήσεις έχουν μεγάλα προβλήματα πολύ περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν. Οι λόγοι είναι εξαιρετικά περίπλοκοι. Για αυτό πολλά από αυτά που πρέπει να γίνουν θα πρέπει να προχωρήσουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το οποίο είναι λιγότερο ευαίσθητο στους βραχυπρόθεσμους πολιτικούς κύκλους.
Φυσικά, έχουμε πολιτικούς κύκλους και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αν κοιτάξετε τη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υπάρχουν μετατοπίσεις. Αλλά αν πρόκειται για μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ζητήματα, το σωστό επίπεδο είναι η ΕΕ. Γι’ αυτό επιμένω ότι το επόμενο ΠΔΠ δεν πρέπει να εξασθενήσει, όπως πιθανότατα θα γίνει, και πρέπει να κινητοποιήσουμε δυνάμεις ενάντια σε αυτή την τάση. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να «χτυπήσουν την πόρτα» των πολιτικών λέγοντας ότι το μέλλον των επιχειρήσεών μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα της Ευρώπης να προωθήσει την έρευνα και την καινοτομία.
Το ότι επικεντρωνόμαστε στην άμυνα και την αμυντική καινοτομία μπορεί να βοηθήσει;
Απολύτως. Δυστυχώς, βέβαια, διότι γίνεται υπό την πίεση πολλών νεκρών και ανάπηρων ανθρώπων. Αλλά όταν κοιτάς τα όπλα που χρησιμοποιούνται από Ρώσους και Ουκρανούς είναι αδιανόητο το πώς έχουν αλλάξει αυτά τα όπλα τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Στρατιωτικοί μου είπαν ότι ο τρόπος που διεξήχθη ο πόλεμος τον Φεβρουάριο του 2022 και ο τρόπος που γίνεται τώρα είναι πολύ διαφορετικός για τεχνολογικούς λόγους.
Εχετε εκτενή εμπειρία στο εμπόριο. Πώς βλέπετε το πρόβλημα των δασμών και πώς κρίνετε τον τρόπο που χειρίστηκε η Επιτροπή το ζήτημα, για τον οποίο επικρίθηκε έντονα.
Είμαι λιγότερο δραματικός από πολλούς από τους συναδέλφους μου. Οι ΗΠΑ επιβάλλουν δασμούς στις παγκόσμιες εισαγωγές. Δεν νομίζω ότι οι ΗΠΑ φέρνουν επανάσταση στην παγκοσμιοποίηση. Ενας δασμός 15% είναι μια αλλαγή στις σχετικές τιμές. Ο παγκόσμιος καπιταλισμός της αγοράς θα προσαρμοστεί. Δεν νομίζω ότι είναι δραματικό όσον αφορά τη συμφωνία του Τένμπερι. Μπορούμε να καταλάβουμε τη συμφωνία μόνο αν συνειδητοποιήσουμε ότι χρειαζόμαστε απολύτως τους Αμερικανούς στην Ουκρανία. Ο Τραμπ έχει συνδέσει τη γεωοικονομία και τη γεωπολιτική. Αποφασίσαμε συλλογικά να μην αντιδράσουμε στους δασμούς των ΗΠΑ επειδή τους χρειαζόμαστε στην Ουκρανία.
Οταν ήμουν ευρωπαίος επίτροπος Εμπορίου, κανείς στην Ουάσιγκτον δεν μου είπε ποτέ, πρόσεχε γιατί αν παίξεις τον ρόλο του κακού, θα έχεις πρόβλημα στο ΝΑΤΟ. Αυτά τα δύο πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά. Τώρα είναι το ίδιο. Πρέπει να γίνει αυτό κατανοητό για να καταλάβει κανείς γιατί πρέπει να χωνέψουμε μερικές απώλειες στο μερίδιο αγοράς στις ΗΠΑ. Το αντεπιχείρημα είναι ότι δεχτήκαμε δασμούς, αλλά δεν έχουμε καμία εγγύηση ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν. Αυτό αληθεύει και εξακολουθεί να είναι ένα ανοιχτό ερώτημα, αλλά εκεί βρισκόμαστε.
Πώς μπορεί να αντιμετωπίσει η Ευρώπη την Κίνα; Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κινδύνευσαν να παραλύσουν λόγω του περιορισμού από την Κίνα των εξαγωγών σπάνιων γαιών.
Η απάντηση βρίσκεται στα μικρά ηλεκτρικά αυτοκίνητα που παράγονται σε συνεργασία μεταξύ της Renault και του κινεζικού BYD. Η Renault έστειλε μια ομάδα μηχανικών στη Σαγκάη. Μελέτησαν, εξέτασαν πώς να κατασκευάσουν ένα φθηνό ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Υιοθέτησαν μια συμφωνία με έναν κινέζο παραγωγό και τώρα το παράγουν στην Ευρώπη.
Αυτό είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα, επειδή τα ηλεκτρικά οχήματα είναι ένας τομέας όπου οι Κινέζοι προηγούνται κατά 15 χρόνια έναντι ημών. Επομένως, η λύση σε αυτή την περίπτωση είναι ευπρόσδεκτη. Κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη με συμφωνίες μεταφοράς τεχνολογίας και ιδιοκτησίας, κάτι που έκαναν σε εμάς πριν από 40 χρόνια.
Η παγκόσμια απάντηση θα είναι πολύ δύσκολη για εμάς. Δεν είμαστε αρκετά ισχυροί έναντι των ΗΠΑ ή της Κίνας. Αυτή είναι μια θλιβερή πραγματικότητα για τη γενιά μου, αλλά υπάρχει και πρέπει να πλοηγηθούμε όσο το δυνατόν πιο έξυπνα. Εχουμε πολλούς έξυπνους ανθρώπους και η αγορά της ΕΕ παραμένει εξαιρετικά ελκυστική. Οι 450 εκατομμύρια καταναλωτές είναι το κύριο περιουσιακό μας στοιχείο. Αν εμβαθύνουμε την ενιαία αγορά θα γίνει πιο κερδοφόρα. Ετσι, θα έρθουν περισσότερες επενδύσεις.