Ηεταιρεία Revolution Medicines έλαβε μια ασυνήθιστη και ταχύτατη έγκριση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ για ένα πειραματικό της φάρμακο, με βάση τα αποτελέσματα των πρώτων κλινικών δοκιμών.
Παράταση ζωής
Το 2024, η 69χρονη Ντέμπι Ορκατ είχε διαγνωστεί με καρκίνο του παγκρέατος, μια μορφή τόσο επιθετική, που ο γιατρός της αρνήθηκε να της αποκαλύψει πόσος χρόνος ζωής της απέμενε. Με ελάχιστες επιλογές, η γυναίκα αποφάσισε να συμμετάσχει σε μια κλινική δοκιμή του πειραματικού φαρμάκου. «Σκέφτηκα απλώς “Τι έχω να χάσω; Θα πεθάνω έτσι κι αλλιώς”», θυμάται, μιλώντας στην Washington Post.
Eνας πρόσφατος έλεγχος έδειξε ότι ο όγκος της έχει συρρικνωθεί κατά 64% από τότε που ξεκίνησε τη θεραπεία, τον Ιανουάριο, σύμφωνα με τον σύζυγό της. Είναι το είδος του κλινικού αποτελέσματος που προκαλεί αισιοδοξία και οδήγησε την κυβέρνηση Τραμπ να το εντάξει σε μια πρωτοποριακή διαδικασία ταχείας έγκρισης.
Νέο καθεστώς προτεραιότητας
Τον Οκτώβριο, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έδωσε στην Revolution Medicines το «πράσινο φως» για την επιτάχυνση των διαδικασιών στην ανάπτυξη ενός φαρμάκου της για τον καρκίνο του παγκρέατος. Παρόμοια έγκριση έλαβαν και άλλες ουσίες που επιλέχθηκαν μέσω της πρωτοβουλίας «Commissioner’s National Priority Voucher», που γεννά σε πολλούς το ερώτημα κατά πόσο είναι δυνατόν να επιταχυνθεί η έγκριση δυνητικά καινοτόμων θεραπειών χωρίς να θυσιαστεί η επιστημονική συνέπεια.
Το πρόγραμμα «επιτάχυνσης» μπορεί να μειώσει τον χρόνο αξιολόγησης από ένα έτος σε μόλις έναν μήνα, επιτρέποντας στις εταιρείες να κυκλοφορούν το φάρμακο πολύ νωρίτερα.
Πέρα από το φάρμακο της Revolution Medicines, «έγκριση προτεραιότητας» έλαβαν φάρμακα για την υπογονιμότητα, τον διαβήτη τύπου 1, τον εθισμό στο άτμισμα, την κώφωση, την τύφλωση, μια σπάνια αιματολογική διαταραχή, καθώς και για την αναισθησία με κεταμίνη και την εγχώρια παραγωγή αντιβιοτικών.
Ελπίδες και ανησυχίες
Εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας, ο Αντριου Νίξον, διαβεβαίωσε ότι ο FDA θα διατηρήσει αυστηρές διαδικασίες, ενώ το νέο σύστημα θα μειώσει τον «νεκρό χρόνο» στην αξιολόγηση. Η επιλογή του φαρμάκου daraxonrasib από τη Revolution Medicines ενίσχυσε τη φήμη του ως μιας από τις πιο υποσχόμενες αντικαρκινικές θεραπείες υπό ανάπτυξη, ενώ εξετάζεται επίσης η αποτελεσματικότητά του για καρκίνο του πνεύμονα και του παχέος εντέρου.
Σε μια από τις πρώτες δοκιμές, 83 ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του παγκρέατος, που είχαν ήδη υποβληθεί σε τουλάχιστον άλλη μία θεραπεία, έλαβαν daraxonrasib. Μετά από 16 μήνες, το 29% των ασθενών είδε τους όγκους του να συρρικνώνονται, ενώ πάνω από 90% δεν εμφάνισε νέα ανάπτυξη. Ο μέσος χρόνος επιβίωσης έφτασε τους 15,6 μήνες, διάστημα περίπου διπλάσιο από το αναμενόμενο.
Η μετοχή της εταιρείας έχει εκτοξευθεί, ανεβάζοντας την κεφαλαιοποίησή της πάνω από τα 10 δισ. δολάρια, παρότι η Revolution, εισηγμένη από το 2020, δεν έχει ακόμα κυκλοφορήσει κάποιο προϊόν και καταγράφει ζημίες άνω των 2 δισ. δολαρίων από το 2014.
Ο πιο φονικός καρκίνος
Η ανάγκη για νέες θεραπείες είναι κατεπείγουσα: ο καρκίνος του παγκρέατος είναι η τρίτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις ΗΠΑ και μόλις το 13% των ασθενών καταφέρνουν να επιβιώσουν πάνω από πέντε χρόνια μετά τη διάγνωσή τους. Στους ασθενείς που έχουν και μεταστάσεις, το ποσοστό πέφτει στο 3% και οι διαθέσιμες θεραπείες και το προσδόκιμο έχουν παραμείνει σχεδόν αμετάβλητα εδώ και τρεις δεκαετίες.
Ωστόσο, η νέα γενιά φαρμάκων, όπως το daraxonrasib, δίνει ελπίδες. «Πιστεύω πως πρόκειται για σημείο καμπής», λέει ο Μπράιαν Γούλπιν, επικεφαλής του Κέντρου Ερευνας Καρκίνου Παγκρέατος στο ινστιτούτο Dana-Farber. Αν και τονίζει ότι τα δεδομένα δεν έχουν ακόμη επιβεβαιωθεί σε τυχαιοποιημένες μελέτες, προσθέτει ότι το φάρμακο φαίνεται πως μειώνει σημαντικά τους όγκους και ανακουφίζει τους ασθενείς από τους πόνους.
«Νιώθουμε ότι είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορούμε να αναπτύξουμε πραγματικά αποτελεσματικές θεραπείες», σημειώνει.
Παρενέργειες και όρια
Σε δοκιμή 40 ασθενών που έλαβαν το φάρμακο ως αρχική θεραπεία, το 95% παρουσίασε κάποια παρενέργεια και το 35% σοβαρή. Παρά την εντυπωσιακή δράση του, δεν πρόκειται για ίαση. Ο ογκολόγος Λέι Τζενγκ πάντως, εκφράζει την ελπίδα ότι το φάρμακο μπορεί να βελτιωθεί, ώστε να καθυστερεί περισσότερο την εξέλιξη του καρκίνου.
Οι επιστήμονες της Revolution επέλεξαν να στοχεύσουν μια οικογένεια γονιδίων, τα RAS, που λειτουργούν ως «διακόπτες» για την ανάπτυξη των κυττάρων. Οι μεταλλάξεις όμως επιτρέπουν σε καρκινικά κύτταρα να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Για χρόνια, οι προσπάθειες να εξουδετερωθούν συγκεκριμένες πρωτεΐνες αποτύγχαναν, καθώς δεν υπήρχε «σημείο πρόσδεσης» για φάρμακα. Το 2013, ο καθηγητής Κέβαν Σόκατ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, μετέπειτα συνιδρυτής της Revolution, ανέπτυξε μια νέα μέθοδο για να μπλοκάρει μία από αυτές τις πρωτεΐνες, από το να στέλνει «σήματα» στα καρκίνα κύτταρα να διογκωθούν. Η εταιρεία συνέχισε προς την ίδια κατεύθυνση στοχεύοντας και άλλες πρωτεΐνες.
«Ήταν μια αιρετική ιδέα», θυμάται ο διευθύνων σύμβουλος Μαρκ Γκόλντσμιθ. Οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούσαν ότι η μέθοδός τους θα κατέστρεφε και φυσιολογικά κύτταρα. Ομως στα πειράματα σε ζώα, οι όγκοι μειώθηκαν χωρίς να καταγραφεί η τοξικότητα που φοβούνταν.
Η Άννα Μπέρκενμπλιτ, επικεφαλής του Pancreatic Cancer Action Network, χαιρέτισε την ταχεία έγκριση, λέγοντας πως το φάρμακο μπορεί να αλλάξει ριζικά τα δεδομένα. Τα φάρμακα που στοχεύουν τις μεταλλάξεις τύπου RAS, είπε, είναι «ποιοτικό άλμα» σε σχέση με ό,τι προϋπήρχε.
Οι ταχείες εγκρίσεις και τα όριά τους
Το ιστορικό επιτάχυνσης αντικαρκινικών θεραπειών από τον FDA έχει μικτά αποτελέσματα. Μεταξύ 2012 και 2021, πάνω από το 80% των φαρμάκων για τα οποία δόθηκε σχετική αδεια ήταν αντικαρκινικά. Την περίοδο 2013–2017, σε σύνολο 46 φαρμάκων που εξετάστηκαν, το 41% δεν βελτίωσε το προσδόκιμο ζωής των ασθενών, ενώ για άλλο 15% δεν υπήρχαν καν διαθέσιμα δεδομένα.
Από το 2010 έως το 2019, ο μέσος χρόνος εξέτασης για τέτοιες εγκρίσεις ήταν 179 ημέρες.
Νέα προσέγγιση
Ο επικεφαλής του FDA, Μάρτι Μακάρι, ανακοίνωσε τον Ιούνιο ότι το νέο σύστημα “voucher” θα επιτρέπει στις εταιρείες να καταθέτουν το μεγαλύτερο μέρος των φακέλων τους πριν ολοκληρωθούν οι τελικές κλινικές δοκιμές.
«Ρωτάμε τους υπεύθυνους αξιολογήσεων: “τι σας φαίνεται πραγματικά εντυπωσιακό;”» είπε δήλωσε ο Μακάρι σε podcast του FDA. Για το daraxonrasib, η ογκολογική διεύθυνση του οργανισμού ήταν «ενθουσιώδης».
Την Κυριακή, υψηλόβαθμο στέλεχος του FDA αποκάλυψε ότι παραιτήθηκε αφότου εξέφρασε τις επιφυλάξεις του για τη νομική βάση του προγράμματος, ενώ ο Οργανισμός έσπευσε να διερευνήσει την κριτική που άσκησε το συγκεκριμένο στέλεχος προς φαρμακευτική εταιρεία.
Ζωή με δανεικό χρόνο
Η μοριακή βιολόγος Πρανάτι Περάτι, από τη Βόρεια Καλιφόρνια, άρχισε να λαμβάνει daraxonrasib το 2023, όταν οι προηγούμενες θεραπείες που είχε δοκιμάσει απέτυχαν. Για δύο χρόνια, το φάρμακο συγκράτησε την εξάπλωση των όγκων, της επέτρεψε να ζήσει φυσιολογικά και να δει τον μικρότερο γιο της να μπαίνει στο πανεπιστήμιο. Τον Σεπτέμβριο, όμως, η νόσος επανεμφανίστηκε και οι γιατροί θεώρησαν ότι είχε αναπτύξει ανθεκτικότητα στο φάρμακο. Τώρα συμμετέχει σε νέα δοκιμή ενός άλλου φαρμάκου. Στα 55 της, δηλώνει συγκινημένη που εξακολουθεί να ζει. «Κάθε χρόνος είναι “μπόνους”», λέει.
Πηγή Washington Post
The post Πειραματικό χάπι γεννά ελπίδες για έναν από τους πιο θανατηφόρους καρκίνους appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.