Η νίκη του Ζοράν Μαμντάνι στον Δήμο της Νέας Υόρκης συζητήθηκε πολύ – όχι μόνο για την επικοινωνιακή της διάσταση, αλλά και για την πολιτική: δεν είναι λίγοι εκείνοι, και στη μια και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, που θεωρούν πως το ύφος και η ιδεολογική απεύθυνση του νεοεκλεγέντος δημάρχου θα επηρεάσουν την πολιτική των Δημοκρατικών σε κεντρικό επίπεδο. Έδειξε, έλεγαν πολλοί κεντροαριστεροί και στην Ελλάδα, μια τάση, μια διάθεση επιστροφής στην περίοδο που ο παραδοσιακός ιδεολογικός διαχωρισμός πρόοδος – συντήρηση και Αριστερά – Δεξιά όχι μόνο λειτουργούσε, αλλά ήταν απαραίτητος σε μια εκλογική καμπάνια. Ο Μαμντάνι εστίασε την καμπάνια του στους ενοικιαστές αντί για τους ιδιοκτήτες, στους πολλούς που βιώνουν το βάρος του κόστους ζωής, στους μετανάστες και στα παιδιά τους. Όσοι τους κορόιδεψαν για τους ευσεβείς πόθους τους, άκουσαν με προσοχή τον Αντώνη Σαμαρά την περασμένη Κυριακή να περιγράφει μια πολιτική πλατφόρμα και να εγκαλεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη ότι έχει στρέψει τη ΝΔ μακριά από τις παραδοσιακές της αρχές και αξίες. Τελικά, μήπως όντως οι ιδεολογίες επιστρέφουν;
Μετά την κρίση, το μοντέλο που δούλεψε σε όλη την Ευρώπη ήταν αυτό του τεχνοκράτη που «κάνει τη δουλειά» – της γάτας που δεν έχει σημασία αν είναι δεξιά ή αριστερή, αρκεί να πιάνει τα ποντίκια. Αυτό το μοντέλο πρότεινε ο Εμανουέλ Μακρόν, αυτό πρότεινε και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, το οποίο ακολουθεί ως σήμερα – απευθύνεται και στα δεξιά και στο κέντρο της ΝΔ, ακόμα και στα αριστερά της, επενδύοντας στο ότι σημασία έχει ποιος έχει την τόλμη να κάνει την όποια μεταρρύθμιση, όχι το πρόσημό της. Σε αυτό το μοντέλο εκτιμήθηκε πως λειτουργεί και ο Αλέξης Τσίπρας μετά την ομιλία του στο συνέδριο του Economist τον περασμένο Σεπτέμβριο, στην οποία έδινε την αίσθηση ότι απομακρύνεται από την παραδοσιακή Αριστερά, της οποίας ηγήθηκε από το 2008 έως το 2023. Ακόμα κι αν σημεία του μοντέλου που πρότεινε, όπως η φορολογία των μεγάλων εισοδημάτων που περιέγραψε, έδειχναν μια κατεύθυνση, αυτή ήταν πιο αδύναμη σε σχέση με την εμφατικότητα της προηγούμενης τσιπρικής περιόδου.
Σημείο καμπής
Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως σημείο καμπής: την πρώτη φορά που βρέθηκε στην προεδρία των ΗΠΑ, τον κέρδισε ένας κεντρώος άνδρας, περίπου της ίδιας ηλικίας, που σε αντίθεση με τη Χίλαρι Κλίντον κέρδιζε ψήφους και από τους Ρεπουμπλικανούς. Διεκδίκησε τη δεύτερη θητεία του απέναντι σε μια μαύρη γυναίκα, την πρώτη που διεκδίκησε το αξίωμα, η οποία επένδυσε σε όλη της την προεκλογική καμπάνια σε πολιτικές ταυτοτήτων, αλλά δεν ήταν η ίδια μέρος της πιο αριστερής πτέρυγας των Δημοκρατικών. Το δικό του προφίλ, ενός επιχειρηματία που προκρίνει τις συμφωνίες από την πολιτική γραφειοκρατία (ακόμα και αν αυτή είναι απαραίτητη για τις γεωπολιτικές ισορροπίες), θεωρείται αυτό που επηρέασε τη νέα Ακροδεξιά – το αντιμεταναστευτικό ρεύμα, η αντίδραση στη λεγόμενη woke ατζέντα και η «διαχείριση» των θεσμών διαμορφώνουν το αντιδραστικό κύμα που κερδίζει έδαφος και στην Ευρώπη. Απέναντι σε αυτό, το μοτίβο ενός «τεχνοκράτη» παρουσιάζεται περισσότερο αδύναμο, γιατί τα ερωτήματα που τίθενται επιστρέφουν στον πολιτικό πυρήνα και σε διλήμματα που κάποιος μπορεί να απαντήσει μέσα από ιδεολογικό πρίσμα – η προοδευτική πλευρά ψάχνει νέο τρόπο αντιμετώπισης: ο Πέδρο Σάντσεθ, για παράδειγμα, στρίβει αριστερά, ενώ στις τελευταίες εκλογές της Γερμανίας η αναπάντεχη άνοδος του Die Linke θεωρήθηκε απάντηση στο ακροδεξιό AfD.
Πού κερδίζουν
Πού κερδίζουν ακόμα οι «τεχνοκράτες»; Στην αξιοπιστία. Για τον Μαμντάνι, το βασικό ερώτημα είναι αν, τελικά, θέλει και μπορεί να εφαρμόσει τις εξαγγελίες του. Στη Γαλλία, το μέτωπο που διαμορφώθηκε απέναντι στο Εθνικό Μέτωπο δεν έχει ακόμα «καθαρίσει» τις εσωτερικές ισορροπίες και, σίγουρα, δεν έχει βρει σημείο επαφής με τον Μακρόν – το αποτέλεσμα ήταν η πολύμηνη αστάθεια και οι διαρκείς αλλαγές στη θέση του πρωθυπουργού. Πού κερδίζουν οι ιδεολόγοι, εκ δεξιών και αριστερών; Σε πολλές περιπτώσεις, βρίσκονται αντιμέτωποι με συστήματα που κυβερνούν εδώ και χρόνια και, ως εκ τούτου, είναι κορεσμένα. Άρα έχουν τη δυνατότητα να επικρατήσουν.