Στο πλαίσιο του Athens Security Forum, της κορυφαίας ετήσιας συνάντησης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, συνομίλησε με τον Γιώργο Μαντέλα, διευθυντή της εφημερίδας Τα Νέα, για τη στρατηγική συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης με κολοσσούς όπως η ExxonMobil, η Energean και η Hellenic Energy.
Με τη στρατηγική συμφωνία ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση, την ExxonMobil, την Energean και τη Hellenic Energy, η Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα φάση ενεργειακής αυτοδυναμίας και γεωπολιτικής αναβάθμισης.
Η πρόσφατη συμφωνία για το Block 2, στα δυτικά της χώρας, επαναφέρει δυναμικά το ενδιαφέρον για τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες και καθιστά τη χώρα κόμβο σταθερότητας και ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι συζητήσεις με κολοσσούς όπως η Chevron, η ExxonMobil και η Venture Global LNG, σε συνδυασμό με τις ελληνικές εταιρείες που πρωταγωνιστούν στον ενεργειακό τομέα, διαμορφώνουν ένα νέο ρεαλιστικό αλλά φιλόδοξο αφήγημα: την αξιοποίηση των εθνικών πηγών ενέργειας με σεβασμό στο περιβάλλον και όραμα για μια πράσινη μετάβαση βασισμένη στον ρεαλισμό.
Ολόκληρη η συζήτηση:
Η ιστορία με την ExxonMobil και την αναθέρμανση του ενδιαφέροντος είχε ήδη ξεκινήσει ή ξεκίνησε με αφορμή εκείνη την επίσκεψη;
Θα είμαι πολύ ειλικρινής. Η πρώτη συνάντηση με την exon δεν είχε πάει ιδιαίτερα καλά. Δεν είχε πάει ιδιαίτερα καλά, με την έννοια ότι έχει πολύ απαιτητικά χρονοδιαγράμματα. Η ExxonMobil είναι η μεγαλύτερη εισηγμένη πετρελαϊκή εταιρεία του κόσμου, έχουν όλες τις χώρες να τους προτείνουν διαφορετικά πρότζεκτ και είναι πάρα πολύ απαιτητικά και στα χρονοδιαγράμματα τους και στην εμπιστοσύνη που χρειάζεται να κερδηθεί.
Ήταν ένα πρότζεκτ που είχε μείνει πολύ πίσω και το θεωρούσαν τελειωμένο;
Θεωρούσαν ότι δεν υπάρχει η βούληση να τρέξει και νομίζω το γεγονός ότι είδαν ότι με την Chevron τρέξαμε χωρίς έκπτωση της προστασίας του δημοσίου, της ασφάλειας του δημοσίου, ήταν ένα στοιχείο το οποίο όταν ξανασυναντηθήκαμε στην Cashtec στις 10 Σεπτεμβρίου, στη πολύ μεγάλη Σύνοδο που γίνεται στο Μιλάνο, εκεί πια η Exon mobile ήταν πολύ πιο αποφασισμένη να προχωρήσει. Είδε δηλαδή ότι υπάρχει ένας ενεργειακός ρεαλισμός γενικά μια πολύ μεγάλη επιφύλαξη για το πόσο αυτή η εποπτική υπερδραστηριότητα της Ευρώπης λειτουργεί σε βάρος της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Θεωρούν δηλαδή ότι στην Ευρώπη δεν μπορεί να δραστηριοποιηθεί εύκολα μια εταιρεία, γιατί υπάρχουν πάρα πολλοί περιορισμοί, πάρα πολλά regulation position. Νομίζω είδαν ότι στην περίπτωση μας, είδαν ότι υπάρχει μία χώρα που είναι απόλυτα συνεπής στις ευρωπαϊκές της υποχρεώσεις, συντάσσεται με την Ευρώπη, αλλά συγχρόνως έχει έναν ενεργειακό ρεαλισμό, ο οποίος επιτρέπει να μπορούν να μιλάνε με κάποιο τρόπο την ίδια γλώσσα και θυμίζω το άρθρο του πρωθυπουργού στους Financial Times, όπου υποστηρίζει τον δρόμο της πράσινης μετάβασης, αλλά με όρους ρεαλισμού, ο οποίος νομίζω στους Αμερικανούς τους αρέσει.
Υποθέτω ότι ήταν πολλά αυτά τα οποία μεσολάβησαν μέσα σε αυτό το χρόνο για να φτάσουμε από ένα πρότζεκτ το οποίο θεωρούνταν περίπου τελειωμένο στο να πέσουν οι υπογραφές. Αλλά αυτό έγινε και πάμε παρακάτω
Να πούμε και για τη συνάντηση του πρωθυπουργού στα πλαίσια του ΟΗΕ που είχε με τον αντιπρόεδρο Τζον Αρντιλ, ο οποίος τρέχει τα πρότζεκτ, τα διεθνή exploretions, η οποία είναι μια πολύ σημαντική συνάντηση.
Να κωδικοποιήσουμε τι ακριβώς συμφωνήθηκε με την exon την περασμένη εβδομάδα, για να έχουμε μια εικόνα συνολική αυτής της ιστορικής, όπως την αποκάλεσε, συμφωνίας;
Έχουμε την συμμετοχή στην κοινοπραξία με 60% της ExxonMobil, 30% της Aegean και 10% της Hellenic energy για τοblock 2. Έχουν γίνει οι 2D και 3D μετρήσεις, άρα πάμε στην ερευνητική γεώτρηση η οποία προβλέπεται να γίνει το πρώτο εξάμηνο του 2027. Μπορεί να γίνει και νωρίτερα, αλλά δεν θέλω να το βάλουμε στόχο για να γίνει σωστά, έτσι ώστε αν γίνει το πρώτο τρίμηνο -τετράμηνο του 2027 και είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμα τα κοιτάσματα, γιατί αυτό είναι το πολύ μεγάλο στοίχημα, να είναι εμπορικό, να είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμο σε σχέση με το βάθος σε σχέση με την πίεση, τότε αυτό οδηγεί σε πιθανή εμπορική εκμετάλλευση μετά από 3 με 4 χρόνια, δηλαδή μπορεί το 2030 να υπάρχει μια εμπορική εκμετάλλευση, αυτό όμως που θέλω να πω, το οποίο δεν έχει επισημανθεί, είναι ότι εάν αποδειχθεί ότι είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα, τότε εκείνη τη στιγμή η χώρα μας, πέρα από το block 2 στο οποίο θα γίνει η έρευνα, όλα τα οικόπεδα της δυτικής περιοχής της Ελλάδας και νοτίως της Κρήτης αποκτούν μια άλλη θεώρηση οικονομικά. Θα είναι πια οικόπεδα θαλάσσια, σε μια χώρα όπου στο block 2 θα έχουν βρεθεί. Οπότε αναβαθμίζεται η οικονομική αξία και η γεωπολιτική αξία κατακόρυφα.
Οπότε αυτό σημαίνει ότι το πιθανότερο είναι πως θα δούμε αμέσως τις εξελίξεις και νοτιότερα, σε άλλα θαλάσσια οικόπεδα και σε αυτό που κυνηγάει η Chevron. νοτιοανατολικά της Κρήτης.
Στη Νορβηγία, η οποία είναι μια χώρα στην οποία οι οποίες οι επόμενες γενεές είναι πλήρως εξασφαλισμένες από αυτές τις γεωτρήσεις, η ιστορία λέει ότι έγιναν δεκαεπτά γεωτρήσεις και αυτή που έχει κάνει τους Νορβηγούς πλούσιους για πάντα ήταν η 18η, οπότε και εμείς είμαστε μια χώρα που συνήθως δεν έχουμε υπομονή. Αυτό που θέλω να πω είναι πόσο σημαντικό είναι να γίνονται, με πολύ συστηματικό, μεθοδικό, επαγγελματικό τρόπο, γιατί μόνο έτσι χτίζεις το αύριο. Το ξεκάθαρο είναι ότι για να έρθει η ExxonMobil και να διεκδικήσει να συμμετέχει σε αυτό τον πρωταγωνιστικό ρόλο, σίγουρα οι ενδείξεις είναι αισιόδοξες. Το αν θα επαληθευτούν με εμπορικά εκμεταλλεύσιμο τρόπο είναι κάτι που θα το ξέρουμε σε δύο χρόνια.
Έχουμε λοιπόν ένα χρονικό ορίζοντα που λέει γκρόσο μότο το 2030. εφόσον, αν και εφόσον.
Αυτό γιατί εάν είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμο και το ξέρεις από το 2027, η οικονομική ωφέλεια δημιουργείται από τότε, γιατί ουσιαστικά έχεις ένα οιονεί προσδοκώμενο όφελος, το οποίο το ξέρεις. Οπότε νομίζω από το 2027 θα ξέρουμε, το οποίο όμως θα πραγματοποιηθεί το 2030, όπως σωστά λέτε.
Άρα λοιπόν, ερχόμαστε τρία χρόνια νωρίτερα, στο 2027. Τι υποδομές προβλέπονται στην περίπτωση που τελικά αποδειχθεί ότι το κοίτασμα είναι εμπορεύσιμο; Γιατί το λέω αυτό; Σε συνδυασμό με την ιστορία του κάθετου άξονα που σχεδιάζεται από την Αλεξανδρούπολη και βορειότερα, όπερ σημαίνει ότι αυτό δεν θα έχει αντίκτυπο μόνον στο γεγονός αυτό καθαυτό της εξόρυξης, αλλά και στο τι έπεται. Οπότε θα ήθελα να μας πείτε λίγο τι υποδομές κρίσιμες προβλέπονται πέραν της εξόρυξης;
Είναι πολύ σωστή η παρατήρηση γιατί ενώ όλοι χαιρετίσαμε την απεξάρτηση, την επιλογή της Ελλάδος λόγω της γεωγραφικής θέσης, λόγω των υποδομών, λόγω της ναυτιλίας, λόγω της πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας, λόγω του γεγονότος ότι υπάρχουν εταιρείες ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες έχουν στελέχη που δεν υπολείπονται σε τίποτα από τους συναδέλφους στο εξωτερικό ή Aegean είναι, η Hellenic energy, ο ΑΔΜΗΕ, ο ΔΕΔΔΗΕ, ο ΔΕΣΦΑ, η ΔΕΠΑ, ο όμιλος Κοπελούζου. Θυμίζω η πρώτη ημέρα του συνεδρίου δεν ήταν κυβερνητική, ήταν εταιρική. Αυτό είναι η νέα πραγματικότητα. Ήταν 1.200 σύνεδροι από 300 εταιρείες, από την kongo, από τηChevron, από την ExxonMobil. Όλοι αυτοί δεν είδαν μια ενεργειακή ιδιωτική αγορά στην Ελλάδα. Τους κοιτάξαμε στα μάτια. Μίλησαν με ανθρώπους που έχουν κι αυτοί πολύ καλές σπουδές στην Ευρώπη, στην Αμερική, εργασιακή εμπειρία, μηχανικούς οι οποίοι έχουν συμμετάσχει σε έργα σύνθετα, ηλεκτρική διασύνδεση θυμίζω, Αττικής – Κρήτης από Έλληνες μηχανικούς που ήρθαν από το εξωτερικό, άρα είδαν απέναντι τους τον ιδιωτικό τομέα ώριμο, να μπορέσει να συνεργαστεί μαζί τους. Αλλά η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο απαιτεί μια σειρά ενεργειών, οι οποίες ούτε εύκολες είναι ούτε δεδομένες. Ενέργεια πρώτη, αυτό που περάσαμε στο Συμβούλιο Υπουργών για να θεωρείται a priori ρωσικής προέλευσης το αέριο που έρχεται από το Turk stream, αυτό στην πράξη για να υλοποιηθεί χρειάζεται συγκεκριμένες ενέργειες. και πάμε αύριο με τον υφυπουργό τον κύριο Τσάφο να συναντηθούμε με τον κύριο Γιοργκένσερ, γιατί εμείς θεωρούμε ότι πρέπει να υπάρξει ένα preauthorization forum, γιατί αν έρχεται το φυσικό αέριο και έχει μπει, είναι πολύ δύσκολο μετά να ξεχωρίσει τι είναι αζέρικο, τι είναι ρωσικό, Οπότε ζητάμε μια πολύ αυστηρή εφαρμογή για να μην υπάρξει seconvention.
Άρα να κλείσει ο αγωγός από εκεί;
Όχι να κλείσει, να μην έρχεται ρωσικό αέριο που βαφτίζεται μη ρωσικό, να είναι πολύ συγκεκριμένες οι μορφές ελέγχου που θα επιτρέπουν πραγματικά τα κριτήρια. Δηλαδή τι υπάρχει τώρα; Τι πετύχαμε; Πετύχαμε ένα συγκεκριμένο opt out όταν έρχεται φυσικό αέριο από το Turk Stream, αυτό που συμφώνησαν οι 27, είναι ότι θεωρείται ότι είναι ρωσικό, εκτός αν αποδειχθεί ότι δεν.
Άρα, κατ αρχήν θεωρείται ρωσικό και αναλαμβάνει την ευθύνη να αποδείξει ότι δεν είναι;
Μόνο αν είναι αδιαμφισβήτητο. Ένα λοιπόν είναι να μη γίνει το seconvention από το Turk stream. Το δεύτερο είναι ότι χρειάζονται πολύ μεγάλες υποδομές για να μπορέσεις να αντικαταστήσεις τα 15 – 16 bccm που παίρνει περιοχή ρωσικού φυσικού αερίου, ενώ η Ελλάδα έχει υποδομές, χρειάζεται να ενισχυθούν. Εδώ ενδεχομένως χρειάζεται και άλλο ένα Fsry, ή ενδεχομένως χρειάζονται αγωγοί. Για να γίνουν αυτά τα έργα, είναι πολύ capital intensive, άρα χρειάζεται για να μπορέσει να χρηματοδοτηθεί είτε από τη DFC είτε από ιδιωτικές τράπεζες, οι απαραίτητες υποδομές για να γίνει ο κάθετος άξονας, για να μπορείς να φτάσεις στον αποθηκευτικό χώρο. Η Ευρώπη συνολικά μπορεί να αποθηκεύσει 200 BCCM και στην Ουκρανία είναι τα 30. Έχει μια πολύ μεγάλη αποθηκευτική δύναμη. Για να μπορέσουν να φτάσουν όμως, χρειάζονται πολύ δαπανηρές υποδομές.
Για να γίνουν οι υποδομές χρειάζονται μακροχρόνια συμβόλαια, τα οποία θα επιτρέπουν στους συμμετέχοντες να είναι bankable τα πρότζεκτ. Οπότε υπάρχει μια ολόκληρη αλυσίδα ενεργειών οι οποίες ξεκίνησαν, έγινε το πρώτο πολυετές συμβόλαιο της Ventures Global. Διάβασα ότι η Ισπανία έκανε σήμερα ένα αντίστοιχο. Υπάρχει πρόβλεψη για υποδομές, αλλά αυτό απαιτεί μια συνέργεια πολλών παραγόντων, οι οποίες δεν είναι δεδομένο ότι θα γίνουν, απαιτούν πολύ δουλειά. Το μόνο που θέλω να πω είναι ότι χθες κάναμε συνάντηση με την κοινοπραξία για το πώς προχωράμε για το block 2 και αύριο πάμε στην Ευρώπη για το «ΟΚ». Οπότε και εμείς δεν καθόμαστε, αμέσως με την ολοκλήρωση του συνεδρίου προσπαθούμε την υλοποίηση. Για τη χώρα μας είναι μια πολύ σημαντική εξέλιξη, ανεξαρτήτως κομμάτων και τοποθετήσεων. Μας βάζει σε ένα άλλο επίπεδο ενεργειακής συνεργασίας και βέβαια, η Αμερική όταν έχει μια εταιρεία που δραστηριοποιείται σε μια χώρα ή όταν έχει αμερικανικό φυσικό αέριο που ανεβαίνει μέσω ενός αγωγού, η νομοθεσία της επιβάλλει την προστασία και των υποδομών και του συγκεκριμένου χώρου. Οπότε τη γεωπολιτική αναβάθμιση και την ασφάλεια νομίζω την αντιλαμβανόμαστε.
Είχα σκοπό να το κάνω αργότερα το ερώτημα, αλλά νομίζω ότι κολλάει περισσότερο τώρα εδώ. Τον τουρκικό παράγοντα. Τον υπολογίζετε καθόλου; Δεν θα υπάρξει αντίδραση από το τουρκικό λόμπι και σε επίπεδο πετρελαϊκών και σε επίπεδο διπλωματικό, στο γεγονός ότι ένας αγωγός ο οποίος περνάει από την Τουρκία, ο οποίος της δίνει πολύ μεγάλη δύναμη, ξαφνικά υπάρχει το σοβαρό ενδεχόμενο αύριο μεθαύριο να μειωθεί πάρα πολύ η δραστηριότητά του και ενδεχομένως να κλείσει κιόλας;
Προφανώς υπολογίζεις. Είναι πολυπαραγοντική η διεθνής εικόνα την υπολογίζεις. Από την άλλη μεριά, νομίζω ότι εδώ έγινε ένας υπολογισμός από την τουρκική πλευρά, ο οποίος δεν εκτίμησε τη σημασία που αποδίδει ο αμερικανικός παράγοντας στην απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Θα έλεγα ότι θυμάστε ότι για πάρα πολύ καιρό πολλοί σχολιαστές, έκαναν μία κριτική, θα έλεγα στη κυβέρνηση ότι σωστό είναι να συνταχθείς με την Ουκρανία και προφανώς μιλάμε για μία εισβολή, αλλά τώρα η Τουρκία είδες πόσο έξυπνη είναι και με τη Ρωσία και με την Αμερική, κερδίζουν οφέλη και από τις δυο πλευρές, ενώ εμείς η έκφραση που χρησιμοποιούσαν όλοι ήταν «είμασταν δεδομένοι» και το δεδομένο είχε μια αρνητική χροιά. Όμως ο Πρόεδρος Τράμπ όταν τον επισκέφτηκε ο Ερντογάν, ένα από τα δυο πράγματα που δημόσια εμφάνισε να του ζητάει είναι η απεξάρτηση από το φυσικό αέριο. Άρα το «είμαι και στις δυο βάρκες» σε σχέση με το είμαι δεδομένος, δηλαδή σταθερός και πως θα μπορούσε να διανοηθεί η χώρα μας να μην είναι σταθερά προσηλωμένοι εναντίον κάθε μορφής εισβολής και παράνομης κατοχής, όταν έχουμε την παράνομη εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο. Άρα ο δεδομένος σταθερός δοκιμάστηκε και στις δυο βάρκες και αυτή τη στιγμή πρέπει να κάνει μια επιλογή. Και νομίζω η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο είναι κάτι που και η Ευρώπη και η Αμερική είναι από τα λίγα θέματα στα οποία συμφωνούν και σε συνέχεια του κάθετου άξονα να βάλω και άλλη μια διάσταση. Θυμάστε ότι στην συνάντηση στην Σκωτία, της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του προέδρου Τραμπ, όταν είχαμε το θέμα των δασμών, όταν είχαμε το λεγόμενο νέο framework agreement, ο βασικός πυλώνας του framework agreement για να πάρουμε το 15% Δασμοί σαν Ευρώπη. Τι συμφώνησε η Ευρώπη; 750 δις αγορές στην ενέργεια τα επόμενα 3 χρόνια. Άρα η ενέργεια είναι πέρα από πυλώνας, μετά την στρατιωτική συνεργασία της δικιάς μας με την Αμερική, καταλήγει να είναι βασικός πυλώνας για το framework agreement μεταξύ συνολικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αμερικής. Εκεί λοιπόν η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο έχει μια πολυεπίπεδη σημασία.
Ας υποθέσουμε ότι αύριο το πρωί, επέρχεται η ειρήνη μεταξύ Ρωσίας – Ουκρανίας. Ομαλοποιείται η κατάσταση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Έχετε υπολογίσει το γεγονός ότι ο ρωσικός παράγοντας θα πιέσει για να ανατροφοδοτήσει την Ευρώπη με φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο; Φθηνότερο σε κάθε περίπτωση, σε σχέση με το αμερικανικό LNG;
Νομίζω ότι ο όποιος πει ότι μπορεί να προβλέψει τις εξελίξεις δεν θα είναι ειλικρινής. Θυμίζω αυτό που είπα πριν, ότι πέρσι τον Μάιο υπήρχαν δύο συζητήσεις. Αυτό όμως που κρατάω εγώ είναι ότι ο υπουργός Εσωτερικών της Αμερικής, ο Νταγκ Μπέργκεν, ο επικεφαλής του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας της Αμερικής, είπε ότι η απόφαση της Αμερικής για συνολική απεξάρτηση των χωρών του Κάθετου Διαδρόμου από το ρωσικό φυσικό αέριο είναι συνολική, γιατί θεωρούν ότι με την ενέργεια από την Αμερική, θα επιτευχθεί ειρήνη και ανάπτυξη και μπορεί να επιτευχθούν στόχοι μέσω της ενεργειακής συνεργασίας που δεν έχουν επιτευχθεί από το ΝΑΤΟ, το ίδιο. Άρα διαβάζουν, οι Αμερικανοί, την απεξάρτηση από το φυσικό αέριο της Ρωσίας ως όχι με απλούς όρους ενός οικονομικού προϊόντος, αλλά με όρους γεωπολιτικής ασφάλειας και σταθερότητας της περιοχής. Δείχνει λοιπόν ότι η κατεύθυνση αυτή είναι μέσο-μακροπρόθεσμη και όχι βραχυπρόθεσμη. Άλλωστε τα συμβόλαια τα 20ετή, που υπέγραψαν οι αμερικάνικες εταιρείες, είναι συμβόλαια τα οποία αναδεικνύουν και το βάθος του ορίζοντα στο οποίο θέλουν να συνεργαστούν.
Όταν λέτε εικοσαετή συμβόλαιο είναι τα συμβόλαια τα οποία έχουν υπογράψει με τη ΔΕΠΑ και τον ΑΚΤΩΡ για την προμήθεια LNG;
Ναι, το περιεχόμενο του συμβολαίου προφανώς έχει να κάνει με τους όρους των εταιρειών, αλλά για να μπορέσουν οι αμερικάνικες εταιρείες να προχωρήσουν σε συμφωνία και να μπορέσουν να γίνουν οι απαραίτητες υποδομές, απαιτείται να γνωρίζουν όλοι ότι υπάρχουν μακροχρόνιες σχέσεις.
Πελάτες έχουμε βρει; Εννοώ ότι κάποια στιγμή θα τεθεί θέμα πελατολογίου.
Ήδη υπεγράφησαν δύο συμβάσεις.
Είναι συμβάσεις ή προ συμβάσεις έναντι;
Είναι η Transegas της Ρουμανίας που είναι μία ανάλογη κρατική και είναι μια στην Ουκρανία, οι οποίες είναι κρατικές εταιρείες οι οποίες είναι αντίστοιχες, νομίζω ΔΕΠΑ. Είναι λοιπόν κρατικές εταιρείες οι οποίες αναγνωρίζοντας την ανάγκη για μακροχρόνια σχέση με το αμερικάνικο φυσικό αέριο, έκαναν τα συμβόλαια τα οποία θέλουν 2 με 3 μήνες για να οριστικοποιηθούν και να ωριμάσουν.
Ας πάμε τώρα στο επόμενο βήμα που υποθέτω ότι είναι τα θαλάσσια οικόπεδα νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Εκεί που βρισκόμαστε;
Εκεί ολοκληρώνεται η σύμβαση με την Shevron και την Hellenic energy, προκειμένου να πάει στο Ελεγκτικό Συνέδριο, έτσι ώστε να μπορέσει να έρθει στη Βουλή ή στο τέλος του χρόνου ή στην αρχή, τον πρώτο μήνα του επόμενου χρόνου και μετά να ξεκινήσουν τις γεωφυσικές και τις σεισμικές έρευνες, αν γίνεται το 2026. Εκεί είμαστε πιο πίσω από το block 2, είμαστε στη φάση την πρώτη τριετία που χρειάζονται να γίνουν οι γεωφυσικές και σεισμικές έρευνες, έτσι ώστε να αξιολογήσεις αν μπορείς να κάνεις ερευνητική γεώτρηση. Είμαστε ένα βήμα πίσω. Άρα εκεί που θα είμαστε με την Exon το 2027, θα είμαστε με τη Shevron το 2030, άρα είμαστε 2 με 3 χρόνια πιο πίσω, αλλά για πρώτη φορά η πατρίδα μας, μια διαδικασία η οποία έχει ξεκινήσει από την προηγούμενη δεκαετία. Φτάνουμε σε ένα επίπεδο ωρίμανσης και αυτό ξαναλέω, είναι μια επένδυση για τις επόμενες γενεές, για όλους.
Δεν έχει ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Δημοκρατία και προφανώς ξεκίνησε από τον νόμο του Γιάννη Μανιάτη το 2011 και η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου και δεν κανιβαλίστικε επί ΣΥΡΙΖΑ και το προχωρήσαμε. Είναι μια εθνική υπόθεση. Ούτε πρέπει να συναγωνιζόμαστε ούτε να ανταγωνιζόμαστε. Πρέπει να συνεργαστούμε όλοι σε αυτό, γιατί αυτό είναι πραγματικά πέρα και πάνω από οποιαδήποτε αντιπαράθεση που έχουμε. Σέβομαι όσους από πλευράς περιβάλλοντος το προσεγγίζουν ιδεολογικά με έναν με ένα πρόσημο αντίθετο. Θεωρώ ότι το φυσικό αέριο θα είναι ένα καύσιμο μετάβασης, αλλά όσον αφορά οποιαδήποτε άλλη αντιπαράθεση, είναι από τα θέματα στα οποία πρέπει να αφήσουμε τη αντιπαράθεση να συνεργαστούμε, είναι μια σκυταλοδρομία. Κάποιος άλλος θα είναι μετά, ο ένας το πήγε δύο βήματα, άλλος το πήγε ένα βήμα, να προχωρήσουμε μπροστά, γιατί αν πραγματικά είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμα αυτά τα κοιτάσματα, θα προστεθεί σημαντικός εθνικός πλούτος, θα προστεθούν σημαντικοί δημόσιοι πόροι που μπορούν να κρατήσουν το κοινωνικό κράτος, μπορούν να βοηθήσουν την πατρίδα μας να προχωρήσει μπροστά. Νομίζω θα αλλάξουμε επίπεδο αν εμπορικά εκμεταλλεύσιμα τα κοιτάσματα.
Πάντως κρατάω μια επιφύλαξη. Ίσως τα τρία χρόνια να είναι λίγο αισιόδοξα γιατί πέραν όλων των άλλων θεμάτων που υπάρχουν γεωτρήσεις, έρευνες, αποδείξεις, στην πράξη ότι υπάρχει κάτι, υπάρχει και το θέμα της ΑΟΖ. Εκεί δεν θα αντιμετωπίσετε ή θα λυθεί το θέμα της ΑΟΖ από τη στιγμή που θα τρυπήσουν και θα βρουν ότι υπάρχει όντως κάτι εκμεταλλεύσιμο, άρα αυτομάτως λύνεται και το θέμα της ΑΟΖ;
Ακόμα και τον Ιούνιο που έγινε το διάβημα της Λιβύης στον ΟΗΕ, ακόμα και τον Ιούλιο που έγινε το EMOY της Λιβύης με την Τουρκία και κυκλοφόρησαν τα βίντεο, αν δει κανείς το ANNEX που περιγράφει τα οικόπεδα για τα οποία έγινε το AMOY, τα οικόπεδα που είχε η συμφωνία της τουρκικής πετρελαϊκής εταιρείας με την αντίστοιχη Λιβυκή, τα οικόπεδα της Λιβύης τηρούσαν θρησκευτικά τη μέση γραμμή. Γιατί η Λιβύη αντλεί το 90% των εσόδων της, από τους υδρογονάνθρακες, όχι μόνο τους offshore και τους onshore. Άρα η Λιβύη ξέρει ότι αν παραβιάσει τους κανόνες που ισχύουν στις εμπορικές συναλλαγές, τότε ο αποκλεισμός που είχε από την πετρελαϊκή παγκόσμια αγορά θα είναι μόνιμος. Άρα, για να μπορεί να γίνει αποδεκτή από την παγκόσμια πετρελαϊκή αγορά χρειάζεται να σέβεται. Άρα, ακόμα και στην περίοδο της πολύ μεγαλύτερης έντασης, τα οικόπεδα τηρούσαν τη μέση γραμμή.
Νότια νοτιοδυτικά της Κρήτης είναι η Chevron. Από το κάτω μέρος της μέσης γραμμής που είναι η Λιβύη, πάλι μια αμερικάνικη πολυεθνική δεν είναι αυτή η οποία έχει πάρει τα οικόπεδα. Νομίζω ότι είναι η Exxon.
Ξέρω ότι τον Μάρτιο, όταν εμείς κάναμε δεκτό το ενδιαφέρον της Chevron, 26 Μαρτίου, την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου είχε πάει για road show η πετρελαϊκή εταιρεία της Λιβύης στο Τέξας. Το πιο σημαντικό επίσης είναι ότι εμείς πήγαμε στην Ουάσιγκτον, αφού πρώτα πήγαμε στο Τέξας. Έχει πολύ μεγάλη σημασία γιατί δεν μπορούσε κανείς να διαβάσει αυτό το οποίο τώρα λένε οι δύο Αμερικανοί υπουργοί. Οι Αμερικανοί υπουργοί είπαν ότι ο πρόεδρος Τραμπ μιλάει για πίστη και prosperity στον κόσμο, πως; Μέσω της ενέργειας, ότι το εργαλείο για την αμερικανική πολιτική, για να επιτευχθεί η ειρήνη και η ανάπτυξη στον κόσμο είναι με την ενέργεια. Για αυτό λοιπόν, είναι πολύ σημαντικό ότι εμείς έχουμε μια ενεργειακή σχέση και συνεργασία με την Αμερική, η οποία ενισχύει και εμάς και εκείνους.