ΘΑ ΗΘΕΛΑ να μιλήσουμε για βιβλία σήμερα και ένα από αυτά είναι -ποιο άλλο;- το βιβλίο “Ιθάκη” του Αλέξη Τσίπρα.
ΓΙΑ ΝΑ εξηγούμαι από την αρχή: αν και παραγγέλνω δεκάδες βιβλία το χρόνο, δεν έχω παραγγείλει το εν λόγω βιβλίο και ούτε θα το παραγγείλω… Εάν κάποιος/α μου το δανείσει, πάντως, δεν θα αρνηθώ να το διαβάσω.
ΘΑ ΡΩΤΗΣΕΙ, ίσως, κάποιος πώς θα μιλήσεις για κάποιο βιβλίο εάν δεν το έχεις διαβάσει…
ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ, με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι και τα πεπραγμένα τους, παρά το τι γράφουν ή το τι θα γράψουν σε ύστερο χρόνο. Έτσι και με τον κύριο Αλέξη Τσίπρα.
ΩΣΤΟΣΟ -για να χρησιμοποιήσω και τη ρήση γνωστού μου- υπήρξαν άλλες προσωπικότητες που άφησαν αθάνατο το στίγμα τους ανά τους αιώνες που αν κυκλοφορούσαν αυτοβιογραφίες θα ήθελα να τις διαβάσω ο κόσμος να χαλούσε…
ΤΕΤΟΙΕΣ προσωπικότητες υπήρξαν πολλές: ο Πρωταγόρας, ο Καρυωτάκης, ο Νεύτων, ο Πλάτων, ο Γεώργιος Παπανικολάου, ο Μαρξ, ο Μπακούνιν και μια πλειάδα άλλοι.
ΕΔΩ να πούμε ότι και πολιτικοί σύγχρονοι του Αλέξη Τσίπρα και, μάλιστα, αυτοί που έπαιξαν καθοριστικό όλο στην περίοδο της πρωθυπουργίας του πρώτου, εξέδωσαν και αυτοί βιβλία. Ο Σόιμπλε κυκλοφόρησε τις “Αναμνήσεις” και η Μέρκελ το βιβλίο “Ελευθερία”.
ΑΝ ΚΑΙ προσωπικά εμένα αυτά τα βιβλία -και του Αλέξη- δεν μου κάνουν κου… κου, σίγουρα αρκετοί από εσάς θα πείτε ότι ίσως το βιβλίο του Αλέξη μάλλον θα αποβεί χρήσιμο στο να καταλάβουμε την αφήγηση -και την ερμηνεία- των γεγονότων της προηγούμενης δεκαετίας.
ΠΩΣ, ρε παιδί μου, τοποθετείται ο επικεφαλής της “πρώτης φοράς Αριστεράς” απέναντι σε Βαρουφάκη, Λαφαζάνη, Κωνσταντοπούλου, Μέρκελ, και επίσης απέναντι σε Μαρέβα, Άδωνι, Κασσελάκη ή πώς δεν τοποθετείται απέναντι σε Βαξεβ;aνη, Στουρνάρα, τραγωδία των Τεμπών… κ.ο.κ.
ΔΙΑΤΕΙΝΟΝΤΑΙ μερικοί ότι ο Αλέξης είναι τρομερά χαρισματικός ηγέτης – άποψη-δικαίωμά τους. Ωστόσο, εγώ δεν νομίζω ότι το βιβλίο το έγραψε γι’ αυτό, αλλά γιατί χρειάζεται δημοσιότητα στο rebranding, δηλαδή στην επανεκκίνησή του.
ΜΕ ΤΟ βιβλίο αυτό και σ’ αυτή τη συγκυρία, ο σκοπός είναι να δώσει τεκμήρια και εξετάσεις περί των τωρινών του “φρονημάτων”. Να πει ότι, “εντάξει ρε παιδιά, ήμουν μικρός, άδολος και ευκολόπιστος. Τώρα μεγάλωσα και άλλαξα. Είδα το φως το αληθινό και είμαι πλέον ακίνδυνος, μπορείτε να βασιστείτε σε εμένα.
ΝΑ ΠΟΥΜΕ και κάτι άλλο; Ο Κασσελάκης, θέλετε δεν θέλετε, είναι εκλεγμένος. Αρέσει ή όχι η Δημοκρατία. Αν δεν σας αρέσει, τι δουλειά έχετε σε αστικά κόμματα; Ο Τσίπρας είναι ξεκάθαρα ο ηγέτης της πραξικοπηματικής εκπαραθύρωσής του.
ΕΔΩ Ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε το δεύτερο σημαντικότερο λάθος στην ιστορία του μετά την απώλεια του “ηθικού πλεονεκτήματος”: απώλεσε και τη δημοκρατία. Δεν έχει επιχείρημα πλέον ότι δεν είναι όλοι ίδιοι. Γιατί πολύ απλά, ίδιοι είναι. Πώς να πείσεις ότι μόνο στην περίπτωσή σου “δεν είναι αυτό που βλέπεις”;
ΤΩΡΑ όμως υπάρχει τεράστια ανάγκη μεγάλο μέρος του κόσμου να στηρίξει μια προοδευτική διακυβέρνηση. Αλλά το πρόβλημα αυτό δεν θα το λύσει ο Τσίπρας. Εκτός αν μπορεί να ενώσει την αντιπολίτευση και όχι τον ΣΥΡΙΖΑ του 5% (της μετακασσελακικής εποχής) με τη Νέα Αριστερά του 2% (της ιδίας πάλι εποχής).
ΑΝ ΠΑΡ’ ΕΛΠΙΔΑ γίνει κάτι τέτοιο, δεν θα ήθελα να δω πάλι ένα δεξιό/ακροδεξιό κόμμα να παίζει ρόλο στο να φτιαχτεί ένας υποτιθέμενος κεντρώος χώρος για να ξαναφέρει στην εξουσία την οικογένεια Μητσοτάκη…
ΤΟ ΟΛΟ ζήτημα έχει τεθεί και είναι πλέον διαφορετικό: ο κόσμος πια δεν έχει εμπιστοσύνη σε τίποτα και κανέναν και κινείται από ψυχολογικά τερτίπια: πόλεμοι, φτώχεια, συνωμοσίες, τραμπισμός, Κίνα και άλλα…, και ο Τσίπρας στη διακυβέρνησή του δεν βρήκε έναν πολιτικό, ένα στέλεχος του κόμματός του να του δώσει το κατάλληλο υπουργείο.
ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ είναι απλά: με τόσο ξεκατίνιασμα που απορρέει από το βιβλίο του Τσίπρα οι πωλήσεις θα πάνε καλά. Θα βρεθούμε, μάλλον στο σημείο, ορισμένοι Κασσελακικοί να τίθενται κατά Κασσελάκη και κάποιοι Τσιπρικοί κατά Τσίπρα, ενώ διάφοροι άλλοι, αριστεροί και δεξιοί, ίσως πολεμήσουν το βιβλίο γιατί φοβούνται την επάνοδο του συγγραφέα του.
ΓΙΑ ΝΑ φοβάσαι πρέπει να ελπίζεις. Αν σκέφτεσαι στα σοβαρά την πολιτική η οποία πιστεύεις ότι όντως υπερβαίνει το ανάστημα και την αφεντιά σου, γράψε καλύτερα και εσύ κάποιο βιβλίο, έστω και νοερά, πες μας ότι συνέδραμες και εσύ με τις “άλλες” ιδέες στο “δεν ελπίζω τίποτα”.
ΤΟΤΕ ΙΣΩΣ ξαναμιλήσουμε για πολιτική με μαζικούς όρους. Ίσως ξανακατέβει ο κόσμος στο δρόμο όπως το 2015. Αλλά μέχρι τότε, ο κόσμος θα καταλαβαίνει πολύ περισσότερα απ’ όσο νομίζετε. Τα Μνημόνια θα συνεχίζει να τα λέει Μνημόνια, τα “Όχι” θα τα λέει “Όχι” και τα πραξικοπήματα θα τα λέει πραξικοπήματα.
ΕΚΤΟΣ ΑΝ ο Αλέξης μπορούσε να τα πάρει πίσω όλα αυτά, έστω και στα λόγια, όπως έκανε σε διάφορα άλλα κατά τη διάρκεια της θητείας του. Και αν δεν έχει διέξοδο και πίστη, ο κόσμος, πάλι δεξιά θα πάει, αλλά πολύ δεξιά αυτή τη φορά.
ΑΡΑ από εκεί και πέρα θα γλείφετε τον κάθε Στουρνάρα που καθιέρωσε υποκατώτατους μισθούς και τώρα είναι αυτοί οι ίδιοι που θα βρουν λύση για το brain drain και το δημογραφικό!.. Ε, ρε γλέντια…
Ο ΤΣΙΠΡΑΣ είναι σίγουρα προσωπικότητα. Αλλα θα πρέπει να τονιστεί ότι ο Βαρουφάκης και η Κωνσταντοπούλου μέχρι σήμερα κάνουν καριέρα πάνω σε εκείνο το “Όχι”. Ότι η Νέα Αριστερά υπάρχει λόγω Κασσελάκη. Κι έρχεται τώρα ο Αλέξης και τους “αδειάζει” όλους.
ΚΟΝΤΟΛΟΓΙΣ, τι ψάχνει ο κόσμος, ειδικά αυτός που βλέπει τον Τσίπρα σαν ένα νέο Ανδρέα Παπανδρεου; Μάλλον ένα σημιτικό ΠΑΣΟΚ αλλά πράσινο -έναντι του μπλε που βλέπει ο Σαμαράς στη σημερινή Νέα Δημοκρατία- με λίγη απόχρωση από πρώην ΣΥΡΙΖΑ.
Ο ΤΣΙΠΡΑΣ μπορεί όντως να κυβερνήσει, αλλά με ένα τέτοιο αρχηγικό κόμμα που θα συνθέσει ΠΑΣΟΚους, Τσιπρικούς και Καραμανλικούς, έτσι;
ΠΑΝΤΩΣ, έχουμε και τα Τέμπη. Γιατί, κακά τα ψέμματα, αν η Μαρία Καρυστιανού κατέβει σε εκλογές ίσως έρθει και πρώτο κόμμα. Ιδού το πραγματικό ζήτημα που πρέπει να προβληματίζει.
ΝΑ ΠΑΜΕ και σε ένα άλλο βιβλίο “O Θάνατος του Βιργιλίου” του Χέρμαν Μπροχ, από τις Εκδόσεις Έρμα, σε μετάφραση Σοφίας Αυγερινού.
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ το, μου έρχεται στη μνήμη ένα άλλο βιβλίο, το “Η ανάγνωση στο Βυζάντιο” (Εκδόσεις Άγρα), όπου ο Cavallo έγραφε για τη διάκριση των Βυζαντινών ανάμεσα στη χρήσιμη και στην ψυχαγωγική ανάγνωση.
ΕΓΩ, βέβαια, δεν είμαι ειδικός στην ιστορία της ανάγνωσης, όμως νιώθω ότι πλέον αυτό που θα χαρακτηρίζαμε ως “ωφέλιμη ανάγνωση” έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα: επικρατεί μια νοοτροπία τέρψης είτε μέσω της πλοκής είτε από τα υφολογικά παιχνίδια, παραμερίζοντας μια συχνά ξεχασμένη πλευρά της ανάγνωσης∙ εκείνη της απαιτούμενης ησυχίας, του κόπου και του κόστους της αυξημένης προσοχής, της μονοτονίας της επανάληψης.
ΦΥΣΙΚΑ, δεν είναι όλα τα βιβλία το ίδιο και είναι απολύτως λογικό να επιζητούμε την ψυχαγωγία σε έναν τόμο. Υπάρχουν όμως κάποια έργα … κάποια έργα που σκόπιμα παραιτούνται της αναγνωστικής ικανοποίησης και αιτούνται μια άλλου τύπου τέρψη. Μιας τέρψης οριακά ψυχαναγκαστικής, σχεδόν σαδιστικής, που τραμπαλίζει ανάμεσα στην οδύνη ενός ερμητικού, απροσπέλαστου λόγου και στην ηδονή πως κατάφερες να ολοκληρώσεις αυτό που δημιουργήθηκε με σκοπό να μην ολοκληρωθεί.
Ο “ΘΑΝΑΤΟΣ του Βιργιλίου” ανήκει προφανώς στη δεύτερη κατηγορία. Ένας καταρράκτης λέξεων, μια λυρική αλληλουχία αλληλοσυγκρουόμενων αποφάνσεων, μια αυτοϋπονόμευση που μέσω της υπονόμευσης αναδύεται η αιρούμενη κατάφαση του Είναι. Το ταξίδι προς τον θάνατο του Βιργιλίου δεν είναι παροξυσμικό. Είναι νηφάλιο και κρυστάλλινο. Δεν έχει τίποτα από τη βία του φόβου, αλλά πολύ από τη γαλήνια αποδοχή του τετελεσμένου.
ΟΠΟΙΟΣΔΗΠΟΤΕ “μικρότερος” συγγραφέας θα έγραφε σε πρώτο πρόσωπο. Όμως -όπως ο ίδιος ο Χέρμαν Μπροχ γράφει- ο Αυστριακός συγγραφέας δεν θέλει πια να “λέει ιστοριούλες”. Έτσι δίνει ένα κείμενο απρόσβλητο από οποιαδήποτε νοητική κατασκοπεία. Δεν θα το ξεκλειδώσεις, δεν θα το καταλάβεις, δεν θα το ερμηνεύσεις.
Ο “ΘΑΝΑΤΟΣ του Βιργιλίου” δεν έχει κειμενικούς προγόνους ούτε επιγόνους. Στέκει απλώς μπροστά και μας καλεί να το διαβάσουμε, πολλές φορές, διαρκώς, ξανά και ξανά. Και αυτή η άσκηση θυμίζει λίγο από την άσκηση των νηπτικών. Κάποια στιγμή οι λέξεις θα διαλυθούν, θα ενωθούν με τη πράα μορφή μιας αλήθειας που τήκεται σε μια ενότητα του Όλου.
ΝΑ ΠΟΥΜΕ και λίγα λόγια για τη μεταφράστρια: Η Σοφία Αυγερινού πλέον έχει προσφέρει όλο τον “βασικό” Χέρμαν Μπροχ στους αναγνώστες. Αν τα προηγούμενα βιβλία ήταν δύσκολα, εδώ ο πήχης ανεβαίνει στα όρια του αμετάφραστου. Ωστόσο επειδή είναι και η ίδια εξαιρετική συγγραφέας, κατόρθωσε μοναδικό. Να αγγίξει τα όρια της γλώσσας, όπως κάνει και ο Μπροχ, και να καταφέρει να γράψει στη μεθόριο της γλώσσας με το Ασύλληπτο και του Άφατο (πάλι κακός πιθηκισμός του Μπροχ)
Ο ΧΕΡΜΑΝ Μπροχ -ένας από τους πλέον αγαπημένους μου συγγραφείς- ήταν Αυστριακός λογοτέχνης και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε τον Νοέμβριο του 1886 στη Βιέννη. Αρχικά εργάστηκε στο υφαντουργείο του πατέρα του, αλλά το 1925, όταν πλησίαζε τα 40, εγκατέλειψε τη θέση του για να σπουδάσει Μαθηματικά, Φιλοσοφία και Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Το 1932 εκδίδεται το πρώτο του μυθιστόρημα, “Οι Υπνοβάτες”, το οποίο όμως, λόγω της κατάστασης που επικρατούσε τότε στη Γερμανία και την Αυστρία, το επισημαίνουν μόνον οι λογοτεχνικοί κύκλοι. Αμέσως μετά την προσάρτιση της Αυστρίας από τους Ναζί, ο Μπροχ συλλαμβάνεται από την Γκεστάπο. Αποφυλακίζεται με την παρέμβαση των φίλων του, και ιδίως του Τζαίημς Τζόυς. Μεταναστεύει στις ΗΠΑ όπου και τελειώνει το πιο σημαντικό του έργο, “Τον θάνατο του Βιργιλίου”. Ο Μπροχ πέθανε το 1951 στο New Haven. Εκτός από μυθιστορήματα έγραψε και ποιήματα, θεατρικά έργα, καθώς και κριτικά και φιλοσοφικά δοκίμια.
(Και για την αντιγραφή στα περί Χέρμαν Μπροχ)
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΩΑΔΙΤΗΣ
The post To βιβλίο “Ιθάκη” του Αλέξη Τσίπρα. appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.