Περισσότερα χρόνια εργασίας με μικρότερες συντάξεις προβλέπει το μέλλον για τους σημερινούς νέους στην Ελλάδα, ιδίως για όσους εισήλθαν στην αγορά εργασίας από το 2024 και μετά.
Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης αναμένεται να αυξηθούν κατά περίπου τέσσερα έτη λόγω της δημογραφικής γήρανσης. Παράλληλα, η «ωρίμαση» του νόμου Κατρούγκαλου στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων θα οδηγήσει σε παροχές γύρω στα 800 ευρώ μηνιαίως.
Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία από τις πλέον απαιτητικές δημογραφικές προκλήσεις των επόμενων δεκαετιών. Ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι έως το 2054 η χώρα θα έχει έναν από τους υψηλότερους δείκτες γήρανσης διεθνώς, με 7 στους 10 πολίτες άνω των 65 ετών, έναντι 4 στους 10 σήμερα.
Αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης
Η νέα έκθεση του ΟΟΣΑ για τις συντάξεις (Pensions at a Glance 2025) προβλέπει ότι η μέση ηλικία συνταξιοδότησης θα αυξηθεί σταδιακά και στην Ελλάδα. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται με το προσδόκιμο ζωής μετά τα 65 έτη, το οποίο επηρεάζει άμεσα τα όρια ηλικίας.
Για τη χώρα μας, η μεγαλύτερη επιβάρυνση θα πέσει στους νέους 22 ετών που ξεκίνησαν να εργάζονται το 2024. Η μέση ηλικία συνταξιοδότησής τους αναμένεται να αυξηθεί από τα 62 στα 66 έτη, με συνολικά 44 χρόνια ασφάλισης, έναντι 40 σήμερα. Παρά τις αυξήσεις, η Ελλάδα εξακολουθεί να κατατάσσεται μεταξύ των χωρών με τα χαμηλότερα όρια συνταξιοδότησης στον ΟΟΣΑ, ιδίως στον δημόσιο τομέα όπου η ηλικία παραμένει γύρω στα 60-61 έτη.
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) προειδοποιεί ότι τα δημόσια συστήματα κοινωνικής ασφάλισης θα δυσκολευτούν να χρηματοδοτήσουν τις συντάξεις, καθώς μειώνεται ο λόγος εργαζομένων προς συνταξιούχους. Για την Ελλάδα, η κατάσταση προβλέπεται ακόμη πιο δύσκολη λόγω της έντονης δημογραφικής γήρανσης.
Η πρόβλεψη έως το 2050
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, έως το 2050 στις χώρες-μέλη θα αντιστοιχούν 52 ηλικιωμένοι για κάθε 100 εργαζομένους (20-64 ετών), έναντι 33 το 2025. Στην Ελλάδα, η αναλογία θα φθάσει στους 70 ηλικιωμένους ανά 100 εργαζομένους, γεγονός που καθιστά το ασφαλιστικό σύστημα ακόμη πιο ευάλωτο.
Ως αποτέλεσμα, η κανονική ηλικία συνταξιοδότησης αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,2% κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ – από 64,7 και 63,9 έτη για άνδρες και γυναίκες αντίστοιχα το 2024, σε 66,4 και 65,9 έτη για όσους ξεκινούν τώρα την καριέρα τους. Οι εργαζόμενοι πλήρους σταδιοδρομίας με μέσο μισθό θα λάβουν καθαρή σύνταξη ίση με το 63% του καθαρού μισθού τους.
Νέα γενιά χαμηλοσυνταξιούχων
Η τάση αυτή δημιουργεί μια νέα γενιά χαμηλοσυνταξιούχων, με συντάξεις γύρω στα 800 ευρώ. Ο νόμος Κατρούγκαλου, που εξακολουθεί να εφαρμόζεται, προβλέπει τον υπολογισμό της σύνταξης βάσει του μέσου όρου αποδοχών ολόκληρου του εργασιακού βίου και όχι των τελευταίων ετών, γεγονός που μειώνει σημαντικά τα τελικά ποσά.
Επιπλέον, οι συντάξεις των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολουμένων παραμένουν χαμηλές λόγω των μικρών ασφαλιστικών εισφορών. Υπολογισμοί της ΕΝΥΠΕΚΚ δείχνουν ότι μετά το 2028 ο μέσος όρος των νέων κύριων συντάξεων, κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα, θα κυμαίνεται μεταξύ 700 και 800 ευρώ.
Καθοριστικό ρόλο θα παίξουν οι χαμηλοί μισθοί και η εκτεταμένη εργασιακή ευελιξία που αφορά περίπου το ένα τρίτο του εργατικού δυναμικού. Οι εργαζόμενοι με κατώτατο μισθό, αλλά και οι αγρότες και αυτοαπασχολούμενοι που επιλέγουν τις χαμηλότερες ασφαλιστικές κλάσεις, θα δουν ακόμη χαμηλότερες συντάξεις στο μέλλον.