Στα έξι καλοκαίρια των δύο θητειών της η κυβέρνηση έχει βρεθεί τρεις φορές σε ένα war-room επιχειρώντας να καθαρίσει την εικόνα της από τις στάχτες μιας ή και περισσότερων πυρκαγιών, μεγαπυρκαγιών ή όχι. Η πρώτη χρονιά που έκαψε πολιτικό κεφάλαιο ήταν το 2021. Οι φωτιές σε Βόρεια Εύβοια και Βόρεια Αττική ήταν το ισχυρότερο πλήγμα που είχε δεχτεί μέχρι εκείνη τη στιγμή το επιτελικό κράτος – μετά ακολούθησαν κι άλλα. Αυτή που ξεκίνησε από τον Βαρνάβα την Κυριακή για να φτάσει το μεσημέρι της Δευτέρας μέσα στον αστικό ιστό της πρωτεύουσας δεν δοκίμασε απλά τις αντοχές του πολυδιαφημισμένου νέου δόγματος Πολιτικής Προστασίας, τεστάρισε και το μοντέλο διαχείρισης κρίσεων που έχει αναπτύξει η κυβερνητική έδρα. Κι όχι μόνο. Εθεσε στον δημόσιο διάλογο και στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης το ερώτημα «Τι έχει αλλάξει τελικά μέσα στα τρία χρόνια που μεσολάβησαν;».
Στις 5 Αυγούστου του 2021, ενώ οι φωτιές μαίνονται, ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με την προσφιλή του στην προηγούμενη τετραετία μέθοδο του διαγγέλματος, είχε προειδοποιήσει τους πολίτες πως «τα δύσκολα είναι ακόμα μπροστά μας και η νύχτα που έρχεται είναι απειλητική». Τέσσερις μέρες αργότερα, σε δεύτερο μαγνητοσκοπημένο του μήνυμα ζήτησε συγγνώμη για τα λάθη του κρατικού μηχανισμού. Ηταν το πρώτο στα χρονικά οπτικοακουστικό ντοκουμέντο ενός πρωθυπουργού να εκστομίζει τις λέξεις «αστοχίες» και «παραλείψεις» στο πλαίσιο του κυβερνητικού damage control.
Φέτος, γύρισε εσπευσμένα από τα Χανιά στην Αθήνα. Αφησε πρωί κι απόγευμα το Μαξίμου για τον Φάρο της Πολιτικής Προστασίας. Προήδρευσε μιας Διυπουργικής με θέμα τη fast-track αντιμετώπιση των συνεπειών της φυσικής καταστροφής (την εξπρές παροχή αποζημιώσεων, δηλαδή) και πολλών άτυπων μίνι συσκέψεων τις ώρες της «μάχης». Επισκέφθηκε τη βάση των Canadair στην Ελευσίνα για να ευχαριστήσει τους πιλότους και τους τεχνικούς υποστήριξης – αλλά και για να απαντήσει στις κατηγορίες πως η κυβέρνησή του δεν μεριμνά για την ανανέωση του στόλου των πυροσβεστικών αεροσκαφών. Το βίντεο που μοίρασε το πρωθυπουργικό γραφείο από εκεί ήταν η πρώτη φορά που εκείνος μπήκε στο πλάνο.
ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΔΡΟ
Σε αντίθεση με το σχέδιο που επιλέχθηκε προ τριετίας, τώρα τηρήθηκε η πατροπαράδοτη συμβουλή των επικοινωνιολόγων, σύμφωνα με την οποία το πρόσωπο του Πρωθυπουργού μένει όσο το δυνατόν περισσότερο έξω από το κάδρο των ευθυνών. Το πιο κρίσιμο 24ωρο, μάλιστα, συνεργάτες του Μητσοτάκη τόνιζαν ότι «οι αποφάσεις λαμβάνονται από τους επιχειρησιακούς παράγοντες γιατί τους εμπιστευόμαστε απόλυτα».
Οι κακές αντιπολιτευτικές γλώσσες, βέβαια, επισήμαναν αυτή τη διαφορά στη μητσοτακική αντίδραση τότε και τώρα, βάζοντας στη συζήτηση την παράμετρο της κυβερνητικής φθοράς εξαιτίας της συσσωρευμένης δυσαρέσκειας της κοινής γνώμης. Το 2021 ήταν πιο εύκολο να βγει μπροστά και να πάρει πάνω του την υπόθεση, λένε – καταλογίζοντάς του ταυτόχρονα αλαζονεία και «επιχείρηση αντιστροφής της πραγματικότητας» με αφορμή τις διαρροές όσων είπε στους υπουργούς του στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Ωστόσο, το υπόδειγμα της λογοδοσίας δεν εγκαταλείφθηκε τελείως. Μιλώντας ον κάμερα στα στελέχη της Πυροσβεστικής την Πέμπτη, ο Πρωθυπουργός παραδέχτηκε ότι «χρειάζεται πολύ σημαντική δουλειά να γίνει στο κομμάτι της πρόληψης» αλλά και πως «από όποια αστοχία μας ή από όποια φωτιά ξεφεύγει, πάντα να κοιτάμε να μαθαίνουμε τι μπορούμε να κάνουμε καλύτερο». Η απάντησή του, με άλλα λόγια, στα κενά που εντόπισαν πολίτες κι αντιπολιτευόμενοι στον συντονισμό των κρατικών υπηρεσιών τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σ’ αυτό της αντιμετώπισης των πυρκαγιών ήταν πάλι η υπόσχεση περισσότερης επιτελικότητας.
Και το 2024, λοιπόν, η κυβέρνηση αποπειράται να υπογραμμίσει τη διαχειριστική της επάρκεια. Ή, για να είμαστε ακριβείς, να τη συγκρίνει με εκείνη των πολιτικών της αντιπάλων, άμεσα και έμμεσα. Εξού κι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος με μια μακροσκελή ανάρτηση θέλησε όχι μόνο να υπερασπιστεί τη συμβολή του 112 αλλά και να παραθέσει όλα τα νούμερα τα οποία – κατά τους κυβερνητικούς – αποδεικνύουν ότι πλέον η πολιτεία είναι καλύτερα προετοιμασμένη, όπως τους 17.500 πυροσβέστες, τις προσλήψεις άλλων 700 δασοπυροσβεστών, την αύξηση των μονάδων δασοκομάντος από 6 σε 16, τα 89 εναέρια μέσα – 28 περισσότερα από το 2019 -, τα 25 drones που επιτηρούν όλο το 24ωρο στην Αττική και τα ελικόπτερα που πραγματοποιούν έμφορτες περιπολίες, τα 321 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για το πρόγραμμα προστασίας των δασών Antinero ή το πρόγραμμα Αιγίς, το 55% του οποίου υλοποιείται από το ΤΑΙΠΕΔ.
Σύμφωνα με την αντιπολιτευτική κριτική, πάντως, οι κυβερνώντες χρησιμοποιούν ως «άλλοθι» για τις αποτυχίες του γαλάζιου κράτους την κλιματική αλλαγή. ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ επισημαίνουν πως από το αποτέλεσμα – από τα χιλιόμετρα που διέσχισε η φωτιά -, φαίνεται ότι και φέτος ήταν ανέτοιμος ο κρατικός μηχανισμός. Τα καμένα του 2024, υποστηρίζουν, μαρτυρούν επίσης ότι το σύστημα πολιτικής προστασίας έχει ανάγκη από αλλαγές προκειμένου να καταστεί ικανό να εκπονεί σχέδια τα οποία θα λαμβάνουν υπόψη τα νέα κλιματικά δεδομένα.
Στην κοινοβουλευτική συζήτηση που προγραμματίζεται για τον Σεπτέμβριο, η κυβέρνηση διακηρύσσει πως θα γίνει ο απολογισμός, «επί τη βάσει στοιχείων και πραγματικών δεδομένων και όχι με πολιτικά τσιτάτα». Τα στατιστικά ήταν μέχρι πρόσφατα το δυνατό της επικοινωνιακό σημείο. Τα εκλογικά γεγονότα του φετινού Ιουνίου, όμως, έχουν ήδη δείξει ότι πλέον οι δοκιμασμένες συνταγές δεν αποδίδουν όπως παλιά.