«Οι λογισμοί που αντιπαρέρχονται είναι καράβια/ Και η θάλασσα είναι στα πόδια μας/ Στην στίλβουσα σιωπή του Φάρου…». Με τους στίχους του Ανδρέα Εμπειρίκου να πλανώνται στην ατμόσφαιρα, οι πέτρινοι φρουροί της θάλασσας που σκορπίζουν φως στις νύχτες του καλοκαιριού ετοιμάζονται να αποκαλύψουν τα μυστικά τους στο κοινό. Την Κυριακή 18 φάροι της Ελλάδας θα είναι ανοιχτοί για τους επισκέπτες από τις 10 το πρωί έως τις δύο το μεσημέρι και από τις πέντε το απόγευμα έως τις οκτώ το βράδυ. Κατά τη διάρκεια αυτών των ωρών το κοινό θα μπορεί να ενημερωθεί για τα τεχνικά στοιχεία τους και να αφουγκραστεί κάποιες από τις ιστορίες που «έζησαν» οι φάροι ατενίζοντας το πέλαγος στο πέρασμα του χρόνου. Η δράση θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Φάρων, που γιορτάζεται φέτος στις 18 Αυγούστου.
Συνολικά το ελληνικό φαρικό δίκτυο περιλαμβάνει 144 πέτρινους παραδοσιακούς φάρους και φανούς, από τους οποίους οι 58 είναι επανδρωμένοι ή επιτηρούμενοι από φαροφύλακες. Στην πλειονότητά τους κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού, όμως οι περισσότεροι υπέστησαν ζημιές κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και επισκευάστηκαν μετά τη λήξη του. Αποτελούν παραδοσιακά «βιομηχανικά μνημεία» με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική κατασκευή και είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη ναυτική παράδοση της χώρας μας ως σημείο αναφοράς για τους ναυτικούς. Συνολικά 46 πέτρινοι φάροι στην Ελλάδα έχουν χαρακτηριστεί Νεότερα Διατηρητέα Ιστορικά Μνημεία από το υπουργείο Πολιτισμού, αριθμός που ενδέχεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια.
Κρανάη Γυθείου
Κάποιοι εξ αυτών ετοιμάζονται να συμπληρώσουν δύο αιώνες ζωής. Ενας από τους παλαιότερους που θα ανοίξουν τις πόρτες στο κοινό είναι ο φάρος που βρίσκεται στο νησάκι Κρανάη, σε απόσταση 500 μέτρων από το λιμάνι του Γυθείου, ο οποίος λειτούργησε για πρώτη φορά το 1859. Εχει ύψος 16 μέτρων και στο ισόγειο διαθέτει κατοικία για φαροφύλακα ενώ μέχρι το 2002 λειτουργούσε με ασετυλίνη. Τα τελευταία 20 χρόνια έχει ηλεκτροδοτηθεί.
Μουδάρι Κυθήρων
Ο φάρος Σπίθα στο Μουδάρι των Κυθήρων κατασκευάστηκε το 1880 από τη Γαλλική Εταιρεία Φάρων με ύψος 15 μέτρων. Εντάχθηκε στο ελληνικό φαρικό δίκτυο το 1915, καταστράφηκε το 1941 από τους Γερμανούς και παρέμεινε σβηστός καθ’ όλη τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Χτίστηκε εκ νέου το 1948 και επαναλειτούργησε με πετρέλαιο ενώ το 1982 ηλεκτροδοτήθηκε.
Ακρωτήριο Ταίναρο
Ιδιαίτερη είναι και η περίπτωση του φάρου στο Ακρωτήριο Ταίναρο, καθώς αποτελεί τον νοτιότερο λιθόκτιστο φάρο της ανατολικής ηπειρωτικής Ευρώπης. Ο φάρος χτίστηκε το 1882 από τους Γάλλους και εξωτερικά είναι διακοσμημένος σε αρκετά σημεία του με μάρμαρο.
Αλεξανδρούπολη
Ανοιχτός για τους επισκέπτες θα είναι και ένας από τους ψηλότερους φάρους της Ελλάδας, ο Φάρος της Αλεξανδρούπολης, ο οποίος κατασκευάστηκε τον 19ο αιώνα από τη Γαλλική Εταιρεία Φάρων και Φανών της Μεσογείου κατόπιν σύμβασης με την τότε οθωμανική κυβέρνηση. Χτίστηκε στο σημερινό λιμάνι της πόλης, αποσκοπώντας στη διευκόλυνση των ναυτικών και όσων άλλων ταξίδευαν στην περιοχή του Ελλήσποντου. Τα εγκαίνιά του έγιναν την 1η Ιουνίου 1880 και από τότε λειτουργεί χωρίς διακοπή, έχοντας πλέον μετατραπεί σε σύμβολο της πόλης.
Δουκάτο Λευκάδας
Σε έναν βράχο, 60 μέτρα πάνω από τα κύματα του Ιονίου, βρίσκεται ένας ακόμα από τους φάρους που θα είναι προσβάσιμοι σε λίγες ημέρες, ο φάρος του Δουκάτου στη Λευκάδα. Σύμφωνα με αναφορές, κατά την αρχαιότητα στο σημείο αυτό γίνονταν θυσίες για να εξευμενιστούν οι θεοί της θάλασσας, ενώ ο φάρος χτίστηκε πάνω στα ερείπια ενός ιερού του Απόλλωνα. Εξαιτίας του επιβλητικού τοπίου η περιοχή έχει συνδεθεί με πολλούς μύθους.
Οι 18 φάροι που θα υποδεχθούν τους πολίτες την Κυριακή 18 Αυγούστου βρίσκονται στις εξής περιοχές: Μεγάλο Εμβολο Θεσσαλονίκης, Ακρωτήρι Θήρας, Αρκίτσα Φθιώτιδας, Μουδάρι Κυθήρων, Γουρούνι Σκοπέλου, Κερί Ζακύνθου, Κρανάη Γυθείου, Μελαγκάβι Λουτρακίου, Πλάκα Λήμνου, Κόρακα Πάρου, Αλεξανδρούπολη, Ακρωτήριο Ταίναρο Λακωνίας, Κακή Κεφαλή Χαλκίδας, Βασιλίνα Ευβοίας, Δουκάτο Λευκάδας, Κατάκολο Ηλείας, Δρέπανο Πάτρας και Κάστρο Αντιρρίου στη Ναύπακτο. Οι επισκέπτες τους θα έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν για τη μοναδική συμβολή τους στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, για την ιδιαίτερη συνεισφορά των φαροφυλάκων αλλά και για την αξιοποίηση του φαρικού δικτύου ως φορέα πολιτιστικής κληρονομιάς.