Οι Δημοκρατικοί βρίσκονται απέναντι στον απομονωτισμό των Ρεπουμπλικάνων και του Τραμπ – Η Χάρις θα είναι πιο επικριτική απέναντι στο Ισραήλ και τον Νετανιάχου καταδικάζοντας την ακραία βία – Σταθερά στο πλευρό της Ουκρανίας, με ενίσχυση των κοινών δράσεων του ΝΑΤΟ – Στήριξη των χωρών που βρίσκονται σε «ψυχρό πόλεμο» με την Κίνα
Του Μανώλη Καλατζή
Η διαδικασία που οδηγεί στις εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, έχει πλέον καθαρό ορίζοντα μετά την απόσυρση του Τζο Μπάϊντεν και την εξασφάλιση του χρίσματος του Δημοκρατικού Κόμματος από την Αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις. Η επιλογή του κυβερνήτη της Μινεσότα Τιμ Γουόλς, ως υποψηφίου Αντιπροέδρου και η στήριξη από Μπάϊντεν, Ομπάμα και Κλίντον, δίνει μια νέα δυναμική στην προσπάθεια των Δημοκρατικών που δεν αφήνει αδιάφορους τους Ρεπουμπλικάνους και τον Ντόναλτ Τραμπ, ο οποίος είχε πιστέψει πως τίποτα δεν θα στεκόταν εμπόδιο στην επιστροφή του στον Λευκό Οίκο.
Οι δημοσκοπήσεις είναι ενθαρρυντικές για την Χάρις, αλλά τίποτα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο, αφού το εκλογικό σύστημα στις ΗΠΑ, δεν δίνει τη νίκη σε αυτόν που θα πάρει τις περισσότερες ψήφους αλλά σε αυτούς που θα εξασφαλίσει τους περισσότερους εκλέκτορες στις εκλογές των Πολιτειών της ομοσπονδίας.
Θα μπορούσε κάποιος να διερωτηθεί, αν η επί πέντε χρόνια Αντιπρόεδρος, στο πλευρό ενός Προέδρου (Μπάιντεν) με σημαντικά προβλήματα διαχείρισης της εξουσίας, μπορεί να είναι φορέας κάτι νέου; Οι απόψεις διίστανται καθώς και η Προεδρία Μπάϊντεν δεν ήταν αυτή του Ομπάμα, όταν ο νυν Πρόεδρος ήταν Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ.
Οι συνθήκες μεταβάλλονται, οι προτεραιότητες αλλάζουν και πολλές φορές οι απαντήσεις δεν είναι ίδιες, έστω και αν τίθενται τα ίδια ερωτήματα
Έμαθε από τον Μπάιντεν
Η Κάμαλα Χάρις, δεν διαθέτει βαρύ βιογραφικό στα έματα εξωτερικής πολιτικής, αλλά γνωρίζει πολύ καλά ότι ο απομονωτισμός τον οποίο προωθεί ο Τραμπ, θα συρρικνώσει την επιρροή των ΗΠΑ και θα αφήσει μεγάλα περιθώρια στη Κίνα και τη Ρωσία, να επεκταθούν πολιτικά και οικονομικά (ακόμα και εδαφικά) σε περιοχές στις οποίες η Ουάσιγκτον μετά την Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έπαιζε το κύριο και καθοριστικό ρόλο.
Αυτά τα πέντε χρόνια, που θήτευσε ως Αντιπρόεδρος του Μπάϊντεν, απέκτησε σημαντική τριβή στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, αξιοποιώντας την εμπειρία του απερχόμενου Προέδρου, ο οποίος ίσως είναι ο μοναδικός Αμερικανός Πρόεδρος που είχε τόση εμπειρία πριν αναλάβει το πηδάλιο της υπερδύναμης.
Ο Μπάϊντεν υπήρξε για 36 χρόνια μέλος της Γερουσίας με 30 χρόνια θητεία στην Επιτροπή Εξωτερικών, η οποία θεωρείται η πλέον επιδραστική επιτροπή στην διαμόρφωση της παγκόσμιας εικόνας των ΗΠΑ. Επίσης ως Αντιπρόεδρος του Μπάρακ Ομπάμα για 10 χρόνια, είχε αναλάβει το κύριο βάρος του σχεδιασμού της εξωστρεφούς πολιτικής αναλαμβάνοντας δύσκολες πρωτοβουλίες.
Το πιο σημαντικό ήταν η εμβάθυνση και σύσφιξη των σχέσεων των ΗΠΑ με τους συμμάχους τους στην Ευρώπη, την Αυστραλία και την Ασία. Η πιο κρίσιμη επιλογή της κυβέρνησης Μπάιντεν ήταν η δέσμευση στήριξης του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, η οποία εδώ και τρία χρόνια αντιστέκεται στην ρωσική επιθετικότητα. Παράλληλα προώθησε και πέτυχε τη Συμφωνία AUKUS με τη Βρετανία και την Αυστραλία, παρέχοντας στη Καμπέρα την δυνατότητα απόκτησης πυρηνικής τεχνολογίας για τα υποβρύχια του πολεμικού ναυτικού, ώστε να μπορούν να διασφαλίσουν τα δυτικά συμφέροντα σε μια πολύ ιδιαίτερη περιοχή του πλανήτη με σημαντικές προκλήσεις.
Παράλληλα ο στρατηγικός διάλογος Quad μεταξύ ΗΠΑ, Αυστραλίας, Ινδίας και Ιαπωνίας, ο οποίος αντιμετώπισε προβλήματα με την αποχώρηση της Αυστραλίας το 2008, μπήκε σε νέες βάσεις, με κοινές στρατιωτικές ασκήσεις μεγάλης κλίμακας και αποδέκτη του μηνύματος τη Κίνα. Η Κίνα χαρακτήρισε αυτή τη συμμαχία ως ΝΑΤΟ της Ασίας.
Επί Μπάιντεν προχώρησε και οικονομική συνεργασία των χωρών Ινδικού και Ειρηνικού Ωκεανού με την συμμετοχή των ΗΠΑ και 13 χωρών της Ασίας που θεωρούν ως απειλή την Κίνα. Ο απομονωτισμός της θητείας Τραμπ είχε οδηγήσει τις ΗΠΑ σε αποχώρηση, το 2017, από την Εταιρική Σχέση Trans-Pacific, κάτι που ανέτρεψε ο Μπάίντεν.
Αυτά τα χρόνια ως Αντιπρόεδρος του Μπάιντεν η Κάμαλα Χάρις απέκτησε και γνώσεις και εμπειρία, πραγματοποιώντας επίσημες επισκέψεις σε περισσότερες από 20 χώρες και συναντήσεις με περισσότερους από 150 ηγέτες χωρών σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η Καμάλα όμως δεν είναι Τζο
Παρά το ότι η Κάμαλα Χάρις, αναμένεται να παραμείνει στη γραμμή Μπάιντεν στην εξωτερική πολιτική, έχει δώσει δείγματα διαφοροποίησης σε επιμέρους θέματα.
Θεωρεί ότι οι συμμαχίες που έχουν δημιουργηθεί μετά τον Β’ παγκόσμιο Πόλεμο αποτελούν επίτευγμα για τις ΗΠΑ και στη Δύση και σε καμία περίπτωση δεν θα συναινούσε σε απόσυρση της Ουάσιγκτον από δεσμεύσεις έναντι συμμάχων.
Ως Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ συναντήθηκε με τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντιμίρ Ζελένσκι έξι φορές και συμμετείχε, αντί του Μπάιντεν, σε τρεις ετήσιες Διασκέψεις Κορυφής για την Ασφάλειας στο Μόναχο.
Το στίγμα ως προς τις κατευθύνσεις της το έδωσε στο Συνέδριο των Δημοκρατικών δεσμευόμενη πως θα συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία « όσο χρειαστεί », ενώ συμμετείχε ως επικεφαλής των ΗΠΑ στη διαπραγμάτευση για την ανταλλαγή κρατουμένων με τη Ρωσία.
Η Κάμαλα Χάρις έχει ξεκαθαρίσει ότι για την ίδια το ΝΑΤΟ είναι η «μεγαλύτερη στρατιωτική συμμαχία που έχει γνωρίσει ποτέ ο κόσμος» και η πρόθεση του Τραμπ να απομονωθεί προς όφελος της Ρωσίας ισοδυναμεί με έγκλημα.
Παρά την συμφωνία με τη γραμμή Μπάιντεν, έχει διαφωνήσει με την χαλαρή ενασχόληση των ΗΠΑ με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και αυτό το έδειξε με την συμμετοχή της σε πολλές περιφερειακές συνόδους κορυφής, συμπεριλαμβανομένων των συνόδων κορυφής της Ανατολικής Ασίας και των ΗΠΑ-ASEAN το 2023.
Ο Χάρις συμμετείχε επίσης, αντί του Μπάιντεν, στη σύνοδο κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού (APEC) το 2022, συναντώντας τον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, κάνοντας σαφή τη δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μανίλα που βρίσκεται σε κρίση με το Πεκίνο.
Η Χάρις ξεκαθάρισε πως οι ΗΠΑ θα σταθούν δίπλα στις Φιλιππίνες στο πλαίσιο του Δικαίου της Θάλασσας το οποίο παραβιάζει η Κίνα.
Η δήλωση αυτή δεν ήταν άνευ σημασίας καθώς ΗΠΑ και Φιλιππίνες έχουν συμφωνία αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής σε περίπτωση που μία από τις δύο χώρες δεχθεί επίθεση.
Την ίδια στάση τηρεί και έναντι της Ταϊβάν, αποφεύγοντας όμως δηλώσεις που ρίχνουν λάδι στη φωτιά.
Περισσότερη ευαισθησία
Η Κάμαλα Χάρις, παρά το ότι δεν διαφωνεί με την στήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ, έχει εκφράσει τη δυσφορία της για τον τρόπο που διαχειρίζεται τη κατάσταση στη Γάζα, ο Βενιαμίν Νετανιάχου.
Από τον περασμένο Μάρτιο ήταν η πρώτη που ζήτησε άμεση κατάπαυση του πυρός, κάνοντας λόγο για ανθρωπιστική καταστροφή, λόγω των νεκρών αμάχων, από την ισραηλινή επιχείρηση.
Αναμένεται πως σε περίπτωση εκλογής της ο Βενιαμίν Νετανιάχου δεν θα μπορεί να συμπεριφέρεται (αν είναι ακόμα πρωθυπουργός) με τον τρόπο που συμπεριφέρεται σήμερα, γιατί δεν θα έχει κανένα πρόβλημα να τον επικρίνει δημοσίως, κάτι που θα το δει θετικά σημαντική μερίδα των Δημοκρατικών.
Ελλάδα – Κύπρος – Τουρκία
Η Κάμαλα Χάρις ως Πρόεδρος, αν εκλεγεί το Νοέμβριο θα συνεχίσει στη γραμμή Μπάιντεν στα θέματα που αφορούν την συμμαχική σχέση με την Ελλάδα και την εταιρική – στρατηγική με τη Κυπριακή Δημοκρατία.
Έχει πειστεί ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται σταθερούς συμμάχους στην ανατολική Μεσόγειο, και δεν μπορεί να βασίζεται στη Τουρκία η οποία λειτουργεί με το ένα πόδι μέσα και με το άλλο έξω από το ΝΑΤΟ, στηρίζοντας την παραβίαση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, και τις τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η Χαμάς και η Χεζμπολάχ.
Γνωρίζει πολύ καλά πως η Τουρκία είχε προνομιακή σχέση με τον Ντόναλτ Τραμπ και αυτό από μόνο του, την κάνει καχύποπτη έως και αρνητική στην περαιτέρω σύσφιξη σχέσεων με την Άγκυρα, η οποία είναι προβληματικός εταίρος στο ΝΑΤΟ.
Δεν θα εγκαταλείψει την Τουρκία στην αγκαλιά της Ρωσίας, αλλά θα της θέσει δύσκολα διλλήματα που δεν θα επιτρέπουν στον Ερντογάν να πατάει σε δύο βάρκες.
Στο Κυπριακό δεν πρέπει να αναμένονται σημαντικές διαφοροποιήσεις, καθώς η διαδικασία παραμένει στο πλαίσιο του ΟΗΕ με τις ΗΠΑ να τηρούν εποικοδομητική στάση, συμπαρασύροντας και την συνήθως αρνητική για τη πλευρά μας Βρετανία. Η Ουάσιγκτον θεωρεί πως τον πρώτο λόγο θα πρέπει να τον έχει η ΕΕ, υπολογίζοντας στην άσκηση επιρροής των ΗΠΑ όπου χρειαστεί.