Στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος των νοικοκυριών βρίσκονται αυτές τις μέρες τα σχολικά είδη λόγω της επικείμενης έναρξης της νέας χρονιάς για τους μαθητές. Με την ακρίβεια να πιέζει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, οι γονείς έχουν επιδοθεί σε έρευνα αγοράς προκειμένου να ανακαλύψουν τις πιο συμφέρουσες τιμές για να καλύψουν τη λίστα των σχολικών ειδών. Το κόστος του σχολικού εξοπλισμού αποτελεί κάθε χρόνο τέτοια εποχή μια σημαντική επιβάρυνση για τις οικογένειες, με τον τελικό λογαριασμό να… βαραίνει τις τσάντες παιδιών και εφήβων, ιδίως μέσα στο περιβάλλον των συνεχών πληθωριστικών πιέσεων της τελευταίας τριετίας.
Για τον λόγο αυτόν, σε μία προσπάθεια αποσυμπίεσης των οικονομικών βαρών, το υπουργείο Ανάπτυξης για δεύτερη συνεχή χρονιά θέσπισε το «Καλάθι του μαθητή», που έχει ως στόχο τη διατήρηση των τιμών σε ανεκτά επίπεδα για την ελληνική κοινωνία. Το «Καλάθι» περιλαμβάνει συνολικά 11 κατηγορίες προϊόντων, όπως σχολικά τετράδια, στιλό, μολύβια, τσάντες και άλλα είδη πρώτης ανάγκης για τους μαθητές, τα οποία θα προσφέρονται σε μειωμένες ή ελεγχόμενες τιμές τόσο στα σουπερμάρκετ όσο και στα καταστήματα λιανικής πώλησης. Η πρωτοβουλία για το «Καλάθι του μαθητή» που ανακοίνωσε το υπουργείο Ανάπτυξης έχει ξεκινήσει να εφαρμόζεται από τις 28 Αυγούστου και θα διαρκέσει έως τις 15 Οκτωβρίου.
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, πολλές είναι οι φωνές που επισημαίνουν ότι αυτά τα 11 προϊόντα δεν ανταποκρίνονται ολοκληρωτικά στις απαιτήσεις των σχολείων για τον εξοπλισμό που απαιτείται την εκάστοτε χρονιά, ενώ και η χρονική διάρκεια του καλαθιού χαρακτηρίζεται περιοριστική, καθώς ένα παιδί έχει ανάγκη από γραφική ύλη καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Πώς διαμορφώνονται, όμως, οι τιμές εντός και εκτός «Καλαθιού»;
Ο γενικός γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή Σωτήρης Αναγνωστόπουλος, μιλώντας στα «ΝΕΑ», σημειώνει πως σε ό,τι αφορά τα σχολικά προϊόντα παρατηρούνται σημαντικές μειώσεις: «Ηδη καταγράφεται μια μεσοσταθμική μείωση μεταξύ 5% και 10% – τουλάχιστον στις μεγαλύτερες αλυσίδες, οι οποίες έχουν τα προϊόντα τους στο νέο “Καλάθι του μαθητή”. Γενικώς η εικόνα που έχουμε είναι ότι οι τιμές είναι καλύτερες σε σχέση με πέρυσι, κάτι που, όμως, είναι λογικό καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας για τον Αύγουστο, υπάρχει σχετική αποκλιμάκωση των τιμών των συγκεκριμένων κατηγοριών. Αυτό επαληθεύεται και στην πράξη με το “Καλάθι”. Είναι η δεύτερη χρονιά που το υπουργείο Ανάπτυξης αναλαμβάνει το συγκεκριμένο έργο και φαίνεται ότι έχει επιτυχία, αφού είναι ένα εργαλείο ανταγωνιστικό. Τα καταστήματα που συμμετέχουν προσπαθούν να δείξουν την καλύτερη τιμή με σκοπό να προσελκύσουν πελατεία, κάτι που εν τέλει λειτουργεί υπέρ του καταναλωτή».
Ανάχωμα στην αισχροκέρδεια
Οσον αφορά τη θέσπιση χρονικού ορίζοντα, ο ίδιος εξηγεί ότι γίνεται επειδή το συγκεκριμένο διάστημα τα προϊόντα που περιλαμβάνονται στο «Καλάθι του μαθητή» έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση, «άρα είναι και το διάστημα κατά το οποίο ελλοχεύει ο κίνδυνος κάποιοι να επιχειρήσουν να αισχροκερδίσουν εις βάρος του καταναλωτικού κοινού, ενώ παράλληλα ζητούμενο είναι τα ευάλωτα νοικοκυριά να μπορούν να βρουν αυτά τα προϊόντα σε μεγάλες ποσότητες, σε καλή ποιότητα και σε καλές τιμές όταν τα χρειάζονται, δηλαδή στην αρχή της σχολικής χρονιάς».
Από την πλευρά του, ο Παναγιώτης Γεωργούντζος, πρόεδρος του Συνδέσμου Προμηθευτών Ειδών Χαρτοπωλείου, κάνει λόγο για ένα μέτρο που δεν λειτούργησε ούτε κατά το πρώτο έτος εφαρμογής του, αφού έστειλε πολλούς γονείς στα σουπερμάρκετ, εκτός βιβλιοπωλείων, και δημιούργησε στην αγορά περισσότερα ζητήματα από όσα υποτίθεται ότι θα διευθετούσε: «Το “Καλάθι” ως Σύνδεσμο μας βρίσκει αντίθετους. Καταλαβαίνουμε την αγωνία του υπουργείου να ελέγξει και να μειώσει τις τιμές, αυτή είναι και η δική μας επιθυμία, ωστόσο το “Καλάθι” ως μέτρο, που ξεκίνησε με το “Καλάθι της νοικοκυριού” και συνεχίστηκε με αυτό “του νονού”, παραπέμπει ευθέως στα μεγάλα σουπερμάρκετ τα οποία έχουν κάποια προϊόντα αλλά δεν έχουν ούτε την ποιότητα ούτε την ποσότητα ενός βιβλιοπωλείου και σίγουρα όχι εξειδικευμένο προσωπικό που να μπορεί να κατευθύνει τους γονείς-καταναλωτές. Δεν θέλω να μπω στη διαδικασία να κρίνω τα σουπερμάρκετ, γιατί και αυτά επιχειρήσεις είναι, απλώς κάποιος που δεν έχει στο ράφι του όλο τον χρόνο κάτι, σίγουρα δεν μπορεί να το διαχειριστεί και σωστά. Εχουμε συναντηθεί δύο φορές με εκπροσώπους του υπουργείου Ανάπτυξης και έχουμε συζητήσει για τα προβλήματα που δημιούργησε το “Καλάθι” αυτό πέρυσι. Μας έκανε μεγάλη έκπληξη που ανακοινώθηκε και φέτος».
Ο ίδιος επισημαίνει παράλληλα ότι επιθυμία του Συνδέσμου Προμηθευτών Ειδών Χαρτοπωλείου ήταν να εργαστεί σε συνεργασία με το υπουργείο για το εν λόγω μέτρο, ωστόσο, «δεν γίνεται να συζητείται κάτι στις 20 Αυγούστου και να ενεργοποιείται στις 28 του ίδιου μήνα». Ο Παναγιώτης Γεωργούντζος επισημαίνει, δε, το μεγάλο και διαρκές οικονομικό βάρος της ανατροφής παιδιών, λέγοντας ότι «επιθυμία των γονιών – με τις θυσίες που απαιτούνται – είναι τα λεφτά τους να πιάνουν τόπο. Δηλαδή, να προμηθεύονται προϊόντα τα οποία τελικά αξίζουν. Δεν είναι πάντα το φθηνότερο και το πιο συμφέρον».
Στο ίδιο πλαίσιο, της σχέσης ποιότητας και τιμής μεταξύ των μεγάλων αλυσίδων και των μικρότερων καταστημάτων, ο πρόεδρος της Ενωσης Εργαζομένων Καταναλωτών Απόστολος Ραυτόπουλος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι τα τετράδια που περιέχονται στο «Καλάθι του μαθητή» ως επί το πλείστον ζυγίζουν 60 γραμμάρια, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις – σε μία ή δύο αλυσίδες – φτάνουν και τα 70 γραμμάρια. «Αυτό σημαίνει ότι τα τετράδια αυτά έχουν πολύ λεπτό φύλλο και ό,τι γράψει το παιδάκι στην πρώτη σελίδα θα αποτυπωθεί στη δεύτερη ή και στην τρίτη σελίδα – αν δεν σκιστεί. Βέβαια, επειδή είναι λεπτό, είναι και πιο οικονομικό» λέει, ενώ, σχολιάζοντας την πληρότητα του «Καλαθιού», υποστηρίζει ότι δεν καλύπτεται πλήρως ούτε καν η λίστα με τα 11 βασικά προϊόντα: «Από τις αλυσίδες που συμμετέχουν, οι 10 δεν διαθέτουν και τα 11 βασικά προϊόντα που ορίζει η Υπουργική Απόφαση, δύο αλυσίδες δεν έχουν κανένα και μία αλυσίδα έχει μόνο επτά προϊόντα. Αλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα της ασυνέπειας μεταξύ Υπουργικής Απόφασης και πραγματικότητας στα ράφια αποτελούν τα γεωμετρικά σχήματα που περιλαμβάνονται ονομαστικά στο “Καλάθι”. Πολλές αλυσίδες, λοιπόν, αντ’ αυτών πωλούν απλώς έναν… χάρακα ευτελούς αξίας».