Μια γενιά νέων που υποκύπτουν στα αρώματα και στα χρώματα έχει δημιουργήσει το ηλεκτρονικό τσιγάρο, εθίζοντάς τους σε μια επιβλαβή συνήθεια. Μόνο στις ΗΠΑ 1,63 εκατομμύρια μαθητές ατμίζουν σε τακτική βάση, με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων εκεί (CDC) να επιβεβαιώνουν ότι τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού είναι τα πλέον διαδεδομένα στις νεότερες ηλικίες.
Ακολουθώντας το… trend, οι νέες γενιές Ευρωπαίων επίσης παραδίδονται στο εναλλακτικό κάπνισμα, με τη χώρα μας να μην αποτελεί εξαίρεση. Ευρήματα της πανελλήνιας έρευνας (2022) του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (ΕΠΙΨΥ) δείχνουν πως σχεδόν δύο στους πέντε μαθητές της Α’ Λυκείου (38,6%) έχουν… πειραματιστεί έστω και μία φορά με το ηλεκτρονικό τσιγάρο.
Πύλη εισόδου
Εντούτοις, ο μυρωδάτος καπνός που αναδύεται κατά το άτμισμα όχι μόνο δεν είναι αθώος, αλλά παράλληλα λειτουργεί ως «πύλη εισόδου» στον κόσμο των εξαρτήσεων. Αντίστοιχη θέση έχει υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Πνευμονολογίας και για τα θερμαινόμενα καπνικά προϊόντα, σημειώνοντας πως επίσης αποτελούν πειρασμό για τους μη καπνιστές (ιδίως για τους εφήβους), δεδομένου πως έχουν σχεδιαστεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε να είναι ελκυστικά.
Παρ’ όλα αυτά, οι επαναφορτιζόμενες ή μιας χρήσης συσκευές και τα υγρά αναπλήρωσης συνεχίζουν να διακινούνται μέσω φυσικών ή ηλεκτρονικών καταστημάτων, σε προσιτές τιμές και με δελεαστικές προωθητικές καμπάνιες. Παράλληλα όμως, και ενώ καταγράφεται μια ραγδαία αύξηση στους νεαρούς ατμιστές, με τους επιστήμονες να αναγνωρίζουν το εντεινόμενο πρόβλημα, δεν υπάρχει (τουλάχιστον στη χώρα μας) η πρόβλεψη για Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος που απευθύνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες των εφήβων.
Ανάγκη για νομοθετικές ρυθμίσεις
«Οι ειδικοί κατά του καπνίσματος υπογραμμίζουν τους κινδύνους που συνδέονται με τον εθισμό στη νικοτίνη και ζητούν να θεσπιστούν περισσότερες νομοθετικές ρυθμίσεις, εφαρμογές μέτρων ελέγχου και υγειονομικοί κανονισμοί για τα νέα καπνικά προϊόντα» επιμένει μιλώντας στα «ΝΕΑ» η δρ Σταματούλα Τσικρικά, γραμματέας της Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος της Πανευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας και πρόεδρος της Ενωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας.
Η άγνοια κινδύνου είναι η σημαντικότερη παγίδα σύμφωνα με την ειδικό, καθώς οι νεαροί… ατμιστές δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τη σταδιακή ανάπτυξη εθισμού τους στη νικοτίνη. «Θέλοντας, δε, να πειραματιστούν και να δοκιμάσουν καινούργιες εμπειρίες, δύναται να αναμείξουν τα υγρά αναπλήρωσης διαφορετικών γεύσεων και συστατικών ή να “ανακατασκευάζουν” τις συσκευές των εναλλακτικών καπνικών προϊόντων, χωρίς να γνωρίζουν τις πιθανές επιπτώσεις και το μελλοντικό αποτύπωμα που θα έχουν στα αναπτυσσόμενα όργανα του σώματός τους».
Προς το παρόν πάντως τις πιο αποφασιστικές παρεμβάσεις δρομολόγησε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αυστραλίας, προχωρώντας στην απαγόρευση ουσιαστικά του ηλεκτρονικού τσιγάρου, εκτός συνταγογράφησης, υιοθετώντας ασφυκτικούς περιορισμούς στις εισαγωγές και παρεμβάσεις στις συσκευασίες.
«Το άτμισμα έχει αναχθεί στο μεγαλύτερο πρόβλημα συμπεριφοράς στα λύκεια και εξαπλώνεται στα δημοτικά σχολεία» είχε καταγγείλει πέρυσι ο αυστραλός υπουργός Υγείας Μαρκ Μπάτλερ. Αντίστοιχες είναι οι τοποθετήσεις εμβληματικών οργανισμών υγείας διεθνώς, όπως για παράδειγμα του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων στις ΗΠΑ (CDC), του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αλλά και ιατρικών εταιρειών όπως η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA), η Ευρωπαϊκή Πνευμονολογική Εταιρεία κ.ο.κ.
Αύξηση των ανήλικων «vapes»
Εν τω μεταξύ, σήμα κινδύνου εκπέμπει τα τελευταία χρόνια και η Βρετανία για την αύξηση των ανήλικων «vapes» (ο όρος αυτός, που στα ελληνικά σημαίνει ατμιστές, έχει καθιερωθεί διεθνώς, με συνέπεια οι χρήστες να μη θεωρούν τους εαυτούς τους εσφαλμένα καπνιστές). Είναι ενδεικτικό ότι εντός του 2024 το 18% των παιδιών ηλικίας 11-17 ετών (δηλαδή 980.000 ανήλικοι) έχει δοκιμάσει έστω και μία φορά το άτμισμα.
«Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι από τα μέχρι στιγμής δεδομένα η ιατρική κοινότητα δεν δύναται να εξαγάγει ξεκάθαρα συμπεράσματα για την ασφάλεια του ατμίσματος και κυρίως δεν μπορεί να γνωρίζει ποιες θα είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, αφού οι μελέτες είναι σχετικά περιορισμένες και δεν περιλαμβάνουν όλες τις ομάδες του γενικού πληθυσμού» προσθέτει η κυρία Τσικρικά. Και συμπληρώνει ότι ερωτήματα και προβληματισμοί υπάρχουν και στο επίπεδο της παθητικής έκθεσης του αερολύματος από τα προϊόντα ατμίσματος στις ευάλωτες και ευαίσθητες ομάδες, καθώς και «στη σήμανση και στην ύπαρξη προειδοποιητικών μηνυμάτων υγείας στις συσκευασίες που πιθανά θα πρέπει να ενημερώνουν τους χρήστες».