Εμβατήριο ονομάζουμε ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής σε χαρακτηριστικό ρυθμό.
Το λατινικό όνομα marcare, σημαίνει «σφυρηλατικό βηματισμό». Σκοπός του εμβατηρίου είναι ο συντονισμός του βηματισμού πολυάριθμου πλήθους.
Τα εμβατήρια έχουν αρχαία παράδοση. Μια από τις αρχαιότερες μορφές του συναντάμε στο αρχαίο ελληνικό θέατρο, όπου ο χορός εμφανίζεται στην σκηνή με αργό βηματισμό και με τον ίδιο τρόπο ξαναφεύγει.
Δε συνοδευόταν από μουσικά όργανα, είχαν όμως ρυθμική απαγγελία.
Την εποχή του μεσαίωνα συναντάμε τύμπανα, τρομπέτες και φλογέρες από τον 16ο αιώνα όταν οι φεουδάρχες κάναν την εμφάνισή τους ή την περιοδεία τους στην πόλη ή όταν ξεκινούσαν για τη μάχη.
Εμβατήρια έχουμε επίσης στις λιτανείες και στις περιφορές των εκκλησιαστικών λαβάρων.
Οι Σταυροφόροι χρησιμοποιούσαν επίσης μουσική στις σταυροφορίες.
Στις μέρες μας το εμβατήριο «Περνάει ο Στρατός» θεωρείται ένα από τα πιο γνωστά.
Περνάει ο Στρατός
Περνάει ο Στρατός, της Ελλάδος Φρουρός,
του κάθε της εχθρού ο σκληρός τιμωρός
στο πέρασμά του τρέμει η γη που πατεί
και προς τη δόξα περπατεί.
Περνάει ο στρατός, της Πατρίδος ασπίς
του ευγενούς μας Έθνους η μόνη ελπίς
του κάθε εχθρού τα βέλη επάνω του σπουν
και οι αντίπαλοι σκορπούν.
Καμαρωτά περνούν τα φανταράκια μας
γεμάτο λεβεντιά το Ιππικό,
οι πυροβολητές και τα γεράκια μας
που στον εχθρό σκορπούν θανατικό.
Περνούν οι λεβεντιές της Θεσσαλίας μας,
της Θράκης, των Νησιών και του Μωριά,
της Ρούμελης και της Μακεδονίας μας,
παντού σκορπώντας Λευτεριά.
Με τέτοιον λαμπρό Στρατό, νικούμε κάθε μας εχθρό
και σαν ξαναχρειασθή, η Ελλάδα μας να δοξασθή
τότε όλοι μαζί θα τρέξουμε στην Γραμμή, με την γενναία μας ορμή
τα όπλα μας θα στέψη η Νίκη κι η Τιμή.
Περνούν οι διαλεκτοί της Ελλάδος βλαστοί,
των Μαραθωνομάχων απόγονοι σωστοί,
αυτοί μας ασφαλίζουν σε κάθε στιγμή
και τη ζωή και την τιμή.
Περνάει ο Στρατός κι οι τρομπέτες κτυπούν
και Δόξες μας παλιές στην ψυχή μας ξυπνούν
στο διάβα του η Νίκη γελά χαρωπά
και δαφνοστέφανα σκορπά.
Καμαρωτά περνούν τα Ευζωνάκια μας
με τη λεβέντικη κορμοστασιά
τα φανταράκια και τα σκαπανάκια μας
γεμάτα όλο νιάτα και δροσιά.
Περνούν λεβέντες της Μακεδονίας μας
της Θράκης, των Νησιών και του Μωρηά,
της Ρούμελης, Ηπειροθεσσαλίας μας,
παντού σκορπώντας Λευτεριά.
Συνθέτης: Τχης (ΜΣ) Διονύσιος Βισβάρδης
Στιχουργός: Σχης (ΠΖ) Κ.Β. Γκικόπουλος
Αποτελεί ως μουσική σύνθεση ένα εξαίρετο εμβατήριο, με ιδιαίτερα δυναμική μελωδική γραμμή από πλευράς ενοργανώσεως και ηχητικής αποδόσεως όπως και ρυθμικής αγωγής.
Μαζί με το εμβατήριο «Ευζωνάκι», χρησιμοποιείται ευρέως ιδιαίτερα στις παρελάσεις. Αντικατοπτρίζει απόλυτα την ορμή και αποφασιστικότητα του Ελληνικού Στρατού εναντίον κάθε επιβουλέα.
Είναι εμβατήριο του οποίου οι στίχοι και η μελωδία δημιουργήθηκαν την εποχή του Μεσοπολέμου και συγκεκριμένα το έτος 1935.
Η 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία, μετά την κατάληψη του Ρίμινι, τον Σεπτέμβριο του 1944, παρήλαυνε στους δρόμους της πόλεως με τη στρατιωτική Μουσική της να παιανίζει το εμβατήριο και τους άνδρες της να το τραγουδούν, ενώ το ίδιο γεγονός συνέβη και στη Ρώμη.
Άλλα, λιγότερο γνωστά εμβατήρια, ειδικά για το ‘Επος του 1940 – 41 είναι:
ΠΙΝΔΟΣ
Πάνω κει στης Πίνδου μας τις κορφές
που θαρρείς τ’ αστέρια φιλούνε,
κάθε νύκτα λίγες αγνές μορφές
τα πυκνά σκοτάδια ερευνούν.
Της Πατρίδος πάντα πιστοί φρουροί
τον εχθρό να ‘ρθεί καρτερούνε,
τον εχθρό που πίστευε πως μπορεί
στην Ελλάδα νικητής να μπει.
Η νύκτα φεύγει, σβήνουν τ΄ αστέρια
τ’ αγρίμια πάνε να κρυφτούν,
μα του Δαβάκη μας τα ξεφτέρια,
δε θε να παν’ ν’ αναπαυθούν.
Εχθροί μιλιούνια, ντροπή αιώνια,
τ’ άγια μας σύνορα περνούν
και με τουφέκια και με κανόνια
σίδερο και φωτιά σκορπούν.
Οι γενναίοι μας με την λόγχη ορμούν,
τον εχθρό με λύσσα κτυπούνε,
είναι λίγοι μα τους πολλούς νικούν
και απ’ τη γη μας πέρα τους πετούν.
Εις την Πίνδο τραγουδούνε
του Δαβάκη τ’ άξια παλληκάρια
κι όλο δόξες αντηχούνε τ’ άλλα τα βουνά.
Την Ελλάδα μας υμνούνε
και τ’ αντρειωμένα της βλαστάρια
που τον καθ’ εχθρό νικούνε, σαν παντοτινά.
Συνθέτης: Ανχης (ΜΣ) Μαυρομάτης Ελευθέριος
Στιχουργός: Σχης (ΠΖ) Γκικόπουλος Κ.Β.
Σχόλια:
Αποτελεί ως μουσική σύνθεση ένα εξαιρετικό εμβατήριο, από πλευράς ενοργάνωσης και ηχητικής απόδοσης, το οποίο δημιουργήθηκε μεταπολεμικά από Αξκούς οι οποίοι συμμετείχαν στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο 1940-41.
Η πραγματική μουσική του διάσταση (δοξαστική) δεν μπορεί να αποδοθεί σε πλήρη μορφή από μικρές μπάντες (απαιτείται πλήρης σύνθεση αυτών). Αποτελεί το κατ’ εξοχήν παιανιζόμενο εμβατήριο κατά τους εορτασμούς της επετείου της 28ης Οκτωβρίου 1940, θυμίζοντας στους νεότερους τον ηρωικό και νικητήριο αγώνα του Έθνους κατά των εισβολέων Ιταλών και ιδιαιτέρως του Δκτού (Σχη Δαβάκη) και των ανδρών του «Αποσπάσματος Πίνδου».
Η ποιητικότητα των στίχων, αποδίδει έξοχα το πνεύμα των υπερασπιστών των συνόρων. Η μουσική μεταβαίνει μελωδικά από το πομπώδες ύφος στο λυτρωτικό της νίκης και της απόλυτης βεβαιότητας ότι οποιαδήποτε στιγμή στο μέλλον, οι πιστοί φρουροί της Ελλάδος, θα νικήσουν τον εχθρό, παντοτινά.
Η αφιέρωση των δημιουργών του στις παρτιτούρες του έργου είχε ως εξής: «Αφιερούται στην ψυχή του τιτάνος της Πίνδου Συντ/χου Κ. Δαβάκη και στους συμπολεμιστές του».
ΤΕΜΠΕΣΙΝΑ
Μούσα ιερά, γι’ άλλη μια φορά,
ψάλλε τους καινούργιους μας θριάμβους στοργικά
κάνε άσματα κι άλλα θαύματα,
της Φυλής που πάντοτε και καθ’ εχθρό νικά.
Μα κάτι πικρό πες για τον εχθρό
που μι’ αυγή τ’ άγια μας τα σύνορα περνά
και βωμούς πατεί και λεηλατεί φτωχικά χωριά.
Στα τραχιά βουνά, στ’ άγρια στενά,
στις κορφές της Πίνδου, στις πλαγιές του Καλπακιού,
η λόγχη του τσολιά άστραψε ξανά
κι εκδικήτρ’ ακούστηκε η λαλιά του ντουφεκιού.
Οι Ευζώνοι μας κι οι Φαντάροι μας
ρίχνουν τους φασίστες σ’ ασταμάτητη φυγή
κι είν’ τα λάφυρα, τα κορμιά άπειρα που ‘στρωσαν τη γη.
Της λεβέντρας Κρήτης τ’ ατρόμητα παιδιά,
τ’ άρματά τους ζώνουν και τρέχουν γοργά,
θάλασσες ξεσχίζουν, στεριές φτεροπερνάν
και στης Αλβανίας πατούν τα βουνά.
Ξύπνα Μίνωα, θείε ήρωα,
για να δεις τους Κρήτες σου ξανά πως πολεμούν,
πως με σώμα ορθό, πάνω στον εχθρό
σαν αϊτοί, σαν αίλουροι, σα λέοντες ορμούν.
Τρέχουνε, πετούν, παίρνουν, κατακτούν,
και της Τρεμπεσίνας τη θεόρατη κορφή
κι έχει νικητής, κάθε μαχητής Μίνωα μορφή.
Ηρωικά της Ελλάδος παιδιά,
με μια ψυχή και με μία καρδιά,
σαν πολεμάμε, πάντα νικάμε,
όποιον και να ‘ναι της Πατρίδος μας εχθρό.
Κι όποια στιγμή μας δοθεί αφορμή,
όλοι μαζί με την ίδια ορμή,
Καλπάκια, Πίνδους και Τρεμπεσίνες
θα ξαναγράψουμε για Δόξα και Τιμή.
Συνθέτης: Ανχης (ΜΣ) Μαυρομάτης Ελευθέριος
Στιχουργός: Σχης (ΠΖ) Γκικόπουλος Κ.Β.
Σχόλια:
Αποτελεί ως μουσική σύνθεση ακόμη ένα εξαίρετο εμβατήριο, από πλευράς ενορχήστρωσης και ηχητικής απόδοσης. Η πραγματική μουσική του διάσταση (δοξαστική) δεν μπορεί να αποδοθεί σε πλήρη μορφή από μικρές μπάντες (απαιτείται πλήρης σύνθεση αυτών).
Ιστορικά αναφέρεται στην ηρωική νίκη και θυσία των ανδρών της V ΜΠ (Μεραρχίας Κρητών), οι οποίοι κατά την διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου (1940-41) κατέλαβαν το όρος Τρεμπεσίνα. Κατά τη διάρκεια των μαχών, οι άνδρες της V ΜΠ πολέμησαν υπό δριμύτατες καιρικές συνθήκες, με αποτέλεσμα τον αποδεκατισμό της Μεραρχίας συνεπεία κρυοπαγημάτων. Οι στίχοι του, πέραν της διδακτικής τους πλευράς, προτρέπουν σε Δόξα και Τιμή.
Οι δημιουργοί του συμμετείχαν στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο έχοντας «ιδίαν άποψιν» για τις διεξαχθείσες επιχειρήσεις, όπως και στην περίπτωση του εμβατηρίου «Πίνδος». Αποδίδουν έξοχα τόσο το ιστορικό περιβάλλον στο οποίο αναφέρεται όσο και την προτροπή προς τους νεότερους σε νέες νίκες και θριάμβους επί οιουδήποτε εχθρού. Οι δημιουργοί του το αφιέρωσαν «Στους ήρωες της V Μεραρχίας».
Πηγή: Γενικό Επιτελείο Στρατού/ Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού
The post Στρατιωτικά Εμβατήρια για το Έπος του 1940 – 41 appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.