Η Σουηδία, γνωστή για την πρωτοπορία της στην υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών, έχει προχωρήσει σε σημαντική μείωση της χρήσης μετρητών, με αποτέλεσμα πολλοί πολίτες, ιδιαίτερα οι νεότεροι, να μην είναι εξοικειωμένοι με τα φυσικά χρήματα. Ωστόσο, αυτή η τάση προς μια κοινωνία χωρίς μετρητά έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τον ψηφιακό αποκλεισμό και την αμυντική αδυναμία σε κυβερνοεπιθέσεις.
Η ταχεία μετάβαση σε ψηφιακές πληρωμές έχει οδηγήσει σε αποκλεισμό περίπου του 10% του σουηδικού πληθυσμού, δηλαδή περίπου ενός εκατομμυρίου ατόμων, από τις οικονομικές συναλλαγές. Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει κυρίως ηλικιωμένους άνω των 65 ετών, άτομα με αναπηρίες, μετανάστες και άτομα που ζουν σε αγροτικές περιοχές με περιορισμένη πρόσβαση σε ψηφιακές υποδομές. Η εξάρτηση από ψηφιακές πληρωμές έχει δυσκολέψει την καθημερινή ζωή αυτών των ατόμων, καθώς δεν έχουν τη δυνατότητα ή την ευκολία να χρησιμοποιούν ψηφιακά μέσα πληρωμής.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι επακόλουθες κυβερνοεπιθέσεις έχουν αυξήσει τις ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια των ψηφιακών συστημάτων πληρωμών. Η Σουηδία, αντιμετωπίζοντας την πιθανότητα παρόμοιων απειλών, αναγνωρίζει ότι η πλήρης εξάρτηση από ψηφιακές πληρωμές μπορεί να καταστήσει την οικονομία ευάλωτη σε διακοπές λειτουργίας λόγω κυβερνοεπιθέσεων ή άλλων κρίσεων. Η διατήρηση των μετρητών ως εναλλακτικού μέσου πληρωμής θεωρείται κρίσιμη για την ανθεκτικότητα της οικονομίας σε τέτοιες καταστάσεις.
Αντιμετωπίζοντας αυτές τις προκλήσεις, η σουηδική κυβέρνηση έχει συστήσει επιτροπή για να εξετάσει το μέλλον των μετρητών στη χώρα. Η επιτροπή προτείνει τη διασφάλιση της διαθεσιμότητας μετρητών για την αγορά βασικών αγαθών, όπως τρόφιμα, φάρμακα και δημόσιες υπηρεσίες. Αυτό θα απαιτήσει από τα καταστήματα που δέχονται μετρητά να συνεχίσουν να το κάνουν, εξασφαλίζοντας ότι όλοι οι πολίτες έχουν πρόσβαση σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, ανεξάρτητα από την ψηφιακή τους ικανότητα.
Η διατήρηση των μετρητών συνεπάγεται κόστος για τις τράπεζες, καθώς η διαχείριση φυσικού χρήματος απαιτεί υποδομές και πόρους. Ορισμένες τράπεζες έχουν περιορίσει ή καταργήσει τις υπηρεσίες μετρητών, καθιστώντας δύσκολη τη χρήση τους από τους πολίτες. Η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι το κόστος αυτό πρέπει να κατανεμηθεί μεταξύ του κράτους και του τραπεζικού τομέα, ώστε να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα μετρητών για όσους τα χρειάζονται.
Αλλες σκανδιναβικές χώρες έχουν επίσης λάβει μέτρα για τη διατήρηση των μετρητών. Η Φινλανδία θεωρεί τα μετρητά στρατηγικής σημασίας, ενώ η Νορβηγία απαιτεί από τα καταστήματα να δέχονται μετρητά. Η Δανία επιβάλλει την αποδοχή μετρητών μεταξύ 6 π.μ. και 10 μ.μ., εξαιρώντας τις νυχτερινές ώρες για λόγους ασφαλείας. Αυτές οι πολιτικές αντικατοπτρίζουν μια ισορροπία μεταξύ της προώθησης των ψηφιακών πληρωμών και της διασφάλισης της πρόσβασης σε μετρητά.
Η εμπειρία της Σουηδίας προσφέρει σημαντικά διδάγματα για άλλες χώρες που επιδιώκουν την ψηφιοποίηση των πληρωμών. Είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση σε ψηφιακές πληρωμές δεν αποκλείει ευάλωτες ομάδες και ότι η οικονομία παραμένει ανθεκτική σε κρίσεις. Η διατήρηση των μετρητών ως εναλλακτικού μέσου πληρωμής αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για την κοινωνική ένταξη και την οικονομική σταθερότητα. Καλή η τεχνολογία, αλλά αν πέσει το ρεύμα…