Τις τελευταίες εβδομάδες, στην πολιτική επικαιρότητα της Μελβούρνης και της πολιτείας της Βικτώριας, βρέθηκε η ανεπιτυχής ώς τώρα απόπειρα της αρμενικής, της ασσυριακής και της ελληνικής κοινότητας να επιτύχουν την αναγνώριση της γενοκτονίας των προγόνων τους την περίοδο 1915-1923, περίοδο που ξεψυχούσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία, στην Άνω Πολιτειακή Βουλή της Βικτωρίας.
Στην ομόσπονδη Αυστραλία, τα θέματα εξωτερικής πολιτικής και διεθνών σχέσεων είναι αρμοδιότητα της κυβέρνησης της Καμπέρα. Η πρωτοβουλία της αναγνώρισης ακολουθεί προηγούμενες αναγνωρίσεις σε άλλα πολιτειακά Κοινοβούλια της χώρας. Στη Νέα Νότιο Ουαλία αυτό επιτεύχθηκε το 1997. Στη Νότια Αυστραλία, η αναγνώριση ήρθε το 2009. Στη μικρότερη πολιτεία της Αυστραλίας, την Τασμανία, η αναγνώριση επιτεύχθηκε το 2023. Πέρα από την πολιτική και συμβολική αξία του γεγονότος, μια αναγνώριση των γενοκτονιών των προγόνων των παραπάνω εθνικών κοινοτήτων μπορεί να οδηγήσει και σε επομενα βήματα, όπως για παράδειγμα στην ενσωμάτωση του γεγονότος της γενοκτονίας στη διδακτέα ύλη του μαθήματος ιστορίας στα δημόσια σχολεία μιας πολιτείας, της Νέας Νότιας Ουαλίας στην περίπτωσή μας.
Οδεύοντας προς τις ομοσπονδιακές εκλογές της Αυστραλίας που πρέπει να διεξαχθούν μέχρι τον Μάιο του 2025, η πρόταση αναγνώρισης επρόκειτο να κατατεθεί ως ψήφισμα στην Άνω Βουλή της Βικτώριας από την πρώην πολιτειακή αρχηγό των Πρασίνων, με καταγωγή από τη Σρι Λάνκα, τη Samantha Ratman, που στις ομοσπονδιακές εκλογές θα ξαναδιεκδικήσει έδρα για την Ομοσπονδιακή Βουλή της Αυστραλίας από Εργατικό βουλευτή.
Η κινητοποίηση των διπλωματικών αρχών της Τουρκίας, του Μουσουλμανικού Συμβουλίου της Βικτώριας καθώς και άλλων εθνοτικών μουσουλμανικών οργανώσεων οδήγησαν στην απόσυρση αυτή τη στιγμή της κατάθεσης της πρότασης. Η πολιτειακή εργατική κυβέρνηση της Βικτώριας, φοβούμενη την αντίδραση των μουσουλμανικών κοινοτήτων, που εκφράζουν τη δυσφορία τους για τη στάση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στη σύγκρουση του Ισραήλ του Νετανιάχου με τους Παλαιστινίους, αλλά και λόγω της σημαντικής πλέον επιρροής των Αυστραλών τουρκικής καταγωγής στο κόμμα, αρνήθηκε να υποστηρίξει την πρόταση, υιοθετώντας την επιχειρηματολογία του Μουσουλμανικού Συμβουλίου της πολιτείας! Ότι δηλαδή μια ενδεχόμενη αναγνώριση της γενοκτονίας θα επηρέαζε την κοινωνική συνοχή στην Αυστραλία και θα πυροδοτούσε εθνοτικές αντιπαραθέσεις εντός της χώρας, σε μια συγκυρία που λόγω των συγκρούσεων πρωτίστως στη Μέση Ανατολή, αλλά και αλλού, δεν είναι ευνοϊκή για τέτοιες πρωτοβουλίες!
Αν και η προσπάθεια για την αναγνώριση της τριπλής γενοκτονίας των χριστιανικών πληθυσμών των Αρμενίων, των Ασσυρίων και των Ελλήνων στις αρχές του 20ού αιώνα υιοθέτησε καθολικές αρχές στην επιχειρηματολογία της, αναδεικνύοντας και τη συμβολή Αγγλοαυστραλών εκείνης της εποχής να συνδράμουν τους καταδιωκόμενους πληθυσμούς, το ευκταίο δεν επιτεύθηκε προς το παρόν. Οι προσπάθειες όμως συνεχίζονται, με τη συνδρομή και πρωτοκλασάτων στελεχών της ομοσπονδιακής συντηρητικής αντιπολίτευσης, όπως ο σκιώδης υπουργός Michael Sukker που εκλέγεται στη Βικτώρια.
Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία που προήλθε από τρεις διαφορετικές εθνοτικές ομάδες, ανέδειξε συν τοις άλλοις το πόσο δύσκολο είναι για ένα κυβερνητικό κόμμα της Αυστραλίας όπως το Εργατικό, να πάρει θέση, πρωτίστως σε ομοσπονδιακό/εθνικό επίπεδο για ένα ιστορικό γεγονός που αρνείται να αναγνωρίσει ώς σήμερα η Τουρκία, μια ιδιαίτερα σημαντική χώρα, όχι μόνο για τα οικονομικά συμφέροντα της Αυστραλίας, αλλά και γιατί στην αποτυχημένη απόβαση της χερσονήσου της Καλλίπολης την άνοιξη του 1915, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, αναγνωρίζει ο εθνικός μύθος της χώρας τη γέννηση της σύγχρονης Αυστραλίας ως έθνος.
Ο θεσμικά συγκροτημένος και περιορισμένου πολιτικού, πολιτισμικού, οικονομικού και κοινωνικού βεληνεκού, ενεργός κοσμικός ομογενειακός μικρόκοσμος έκανε ό,τι μπορούσε να υποστηρίξει την πρόταση, αλλά το έως τώρα αποτέλεσμα φανερώνει, ανάμεσα σε άλλα, και την αδυναμία του πλέον να επηρεάσει, υπέρ των δικαίων του, μάχες που δίνονται στην ευρύτερη κοινωνία και πολιτεία. Στο παρελθόν, όταν υπήρχε μαζικότερη συμμετοχή και δράση σε συλλογικούς φορείς εκπροσώπησης της ευρύτερης Αυστραλίας, όπως για παράδειγμα στα κύρια πολιτικά κόμματα, το ειδικό πολιτικό βάρος των Ελληνοαυστραλών ήταν μεγαλύτερο. Στο παρελθόν, η συμμετοχή γινόταν και επηρεαζόταν αποφασιστικά από συλλογικότητες, π.χ. οργανώσεις, ενώ τώρα όσοι/ες συμμετέχουν δραστηροποιούνται ως άτομα, που είναι αποδυναμωμένα και αποκομμένα από εθνοτικές αναφορές και συλλογικότερες ταυτίσεις.
Με αφορμή όμως την επίκαιρη πολιτική μάχη που περιγράφω, γεννιέται ένα σημαντικό ερώτημα, που έχει σχέση με τη συγκρότηση της ατομικής και συλλογικής ταυτότητας των ανθρώπων, σε μια πολυπολιτισμική χώρα όπως η Αυστραλία. Ποια είναι η κύρια κινητήρια δύναμη, που οδηγεί αυστραλούς πολίτες δεύτερης και τρίτης γενιάς, με ρίζες αρμενικές, ασσυριακές και ελληνικές, να κινητοποιούνται για ένα θέμα που αφορά τους προγόνους τους πριν από 100 χρόνια;
Γιατί γιορτάζουν οι ελληνικές διασπορές της υφηλίου τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της Ελλάδας όπως την 25η Μαρτίου και την 28η Οκτωβρίου; Γιατί διοργανώνουν πανηγύρια και εκδηλώσεις γύρω από μεγάλες θρησκευτικές γιορτές, ή ακόμα και γύρω από επιμέρους ιστορικά γεγονότα των ιδιαίτερων πατρίδων των προγόνων τους; Γιατί π.χ. γιορτάζουν τη μάχη της Κρήτης όσοι/ες έλκουν την καταγωγή τους από την Κρήτη; Ή γιατί κάνουν παρελάσεις ή χορεύουν παραδοσιακούς δημοτικούς χορούς και φορούν παραδοσιακές στολές από τον Πόντο, από τη Μακεδονία, ή από τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, παιδιά τρίτης και τέταρτης γενιάς, που μπορεί και να μην ξέρουν από πού συγκεκριμένα κατάγονται οι πρόγονοί τους.
Πώς νοηματοδοτείται μια ελληνική σημαία, μια τοπική φορεσιά, ένας τοπικός χορός, στα χέρια, στα πόδια, στο σώμα των Eλληνοαυστραλών ή άλλων ομογενών. Είναι εθνικισμός, είναι συντηρητισμός, είναι πεμπτοφαλαγγίτες οι μετανάστες που σηκώνουν μια ελληνική σημαία στην Αυστραλία, ή μια αλβανική σημαία στην Ελλάδα;
Οι εθνοτικές ταυτότητες σε χώρες όπως η Αυστραλία συγκροτούνται και ανασυγκροτούνται συνεχώς, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, επηρεαζόμενες από τις γνωστές παραμέτρους της ιδεολογίας, της κοινωνικής τάξης, του φύλου κ.λπ.
Με δεδομένη όμως την αγγλοκελτική κυριαρχία παντού, στη γλώσσα, στον πολιτισμό, στους θεσμούς, στην πολιτική, στην οικονομία, στο κυρίαρχο λευκό εθνικό αφήγημα, στον πραγματικό και στον ιδεατό κόσμο, τα εργαλεία ανάγνωσης και ερμηνείας του ατομικού και συλλογικού βίου, των Ελληνοαυστραλών για παράδειγμα, είτε σχετίζονται με τον ατομικό, είτε με το συλλογικό εθνοτικό, είτε με τον κυρίως βίο των ατόμων στην κυρίως κοινωνία, τα κυρίαρχα εργαλεία συγκρότησης και ανασυγκρώτησης ταυτότητας είναι πρωτίστως τα εργαλεία της κυρίαρχης αγγλοκελτικής εθνότητας και κουλτούρας. Συνεπικουρούμενα από τον μικρόκοσμο και τα εργαλεία, ιδεολογικά, ταξικά κ.ά., των θεσμικά συγκροτημένων παροικιακών μικρόκοσμων. Η επιρροή της Ελλάδας, είτε μέσα από τον κρατικό της μηχανισμό είτε κυρίως μέσα από την κυρίαρχη πολιτισμική της αισθητική (Μύκονος, Άννα Βίση κ.λπ.), δεν παίζει τον ίδιο αποφασιστικό ρόλο που έπαιζε κάποτε, όταν δημιουργούνταν οι παροικίες και όταν οι δρώντες ήταν άτομα της πρώτης μεταναστευτικής γενιάς που είχαν γεννηθεί και πλαστεί ως άτομα και ως συλλογικότητες στην Ελλάδα της νεότητάς τους.
Στην Ελληνοαυστραλία του 2024, όπου η δεύτεη γενιά έχει ήδη συνταξιοδοτηθεί ή οδηγείται προς τη συνταξιοδότηση, η εθνοτική ταυτότητα βιώνεται και κατανοείται κυρίως μέσα από την ιδιωτική σφαίρα. Η οικογενειακή σφαίρα, οι μνήμες της, τα τελετουργικά της, ονομαστικές γιορτές, γάμοι, βαφτίσεις, κηδείες, κορυφαίες θρησκευτικές γιορτές όπως το Πάσχα, κ.λπ.
Σε αυτή την ιστορική, κοινωνική και πολιτισμική συγκυρία, εθνικά θέματα της Ελλάδας όπως η γενοκτονία, το Κυπριακό ή η επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα, καθώς και το Μακεδονικό παλαιότερα, μαζί με εθνικές γιορτές όπως η 25η Μαρτίου και η 28η Οκτωβρίου, ή μεγάλα πανηγύρια, όπως για παράδειγμα οι Αντίποδες στη Μελβούρνη, εξυπηρετούν διαφορετικές ανάγκες και σκοπούς απ’ ό,τι στην Ελλάδα, ή στην Κύπρο.
Τα λεγόμενα εθνικά θέματα της Ελλάδας, με τις απλουστεύσεις που ισχύουν πολλές φορές στις διασπορικές κοινότητες, λειτουργούν όχι τόσο ως έκφραση (ή μόνο ως έκφραση) ομογενειακού «εθνικισμού». Τα θέματα αυτά, λειτουργούν πρωτίστως ως κοινή αναφορά και συγκολλητική ουσία για τη συγκρότηση ενός μεγαλύτερου μειονοτικού/εθνοτικού υποσυνόλου μέσα στις κυρίως κοινωνίες των χωρών διαμονής των Αυστραλών, Καναδών και άλλων πολιτών ελληνικής καταγωγής. Η κοινή ηρωική ιστορία, η κοινή αφετηρία και καταγωγή χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μιας μεγαλύτερης εθνοτικής μειονοτικής ταυτότητας.
Ενώ ο εορτασμός των εθνικών ή των μεγάλων θρησκευτικών γιορτών της Ελλάδας στις διασπορικές κοινότητες, με παρελάσεις, πανηγύρια, κ.ά., εξυπηρετεί την ανάγκη έκφρασης μιας συλλογικής εθνοτικής-μειονοτικής ταυτότητας και ενός μεγαλύτερου από την οικογένεια συνανήκειν στον δημόσιο χώρο και στη δημόσια σφαίρα της ευρύτερης κοινωνίας της Αυστραλίας, με όρους εθνοτικής ιδιαιτερότητας και περηφάνιας.
Οι παρελάσεις και οι εορτασμοί στην Αυστραλία, για παράδειγμα, είναι ταυτοτικό πέρασμα από την ιδιωτική σφαίρα του εθνοτικού στη δημόσια σφαίρα του αγγλοκελτικού, με όρους συλλογικής εθνοτικής ιδιαιτερότητας και περηφάνιας, όπως αυτή διαμορφώνεται στο φαντασιακό των διασπορικών κοινοτήτων. Αυτή η δημόσια παρουσία μιας μειονότητας στον δημόσιο χώρο της κύριας κοινωνίας μπορεί να συμβαίνει για λίγες στιγμές, ή για λίγες ώρες, λειτουργεί όμως λυτρωτικά για την πολιτισμική μειονότητα, ενώ την ίδια στιγμή γίνεται εύκολο και δηλωτικό άλλοθι αποδοχής της μειονοτικής ετερότητας, εκ του ασφαλούς, από την κυρίαρχη πολιτισμικά, θεσμικά, γλωσσικά, κοινωνικά και οικονομικά κοινωνία της Αυστραλίας.
Η ιστορική και κοινωνική εξέλιξη των μεγάλων μεταναστευτικών και πολυπολιτισμικών χωρών της Δύσης, όπως είναι για παράδειγμα της Αυστραλίας και του Καναδά, καθώς και η ανάλογη εξέλιξη των εθνικών/διασπορικών κοινοτήτων, τηρουμένων των αναλογιών, μπορούν να αποτελέσουν νομίζω, ιδιαίτερα χρήσιμα εργαλεία ανάλυσης και ανάγνωσης της εξέλιξης της σημερινής πολιτισμικής ετερότητας της ίδιας της Ελλάδας.
The post Ελληνική εθνoτική ταυτότητα στην Αυστραλία appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.