Ο θρίαμβος του Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές επισφραγίστηκε από τις «νίκες» που πέτυχε σε προνομιακά για την Κάμαλα Χάρις και τους Δημοκρατικούς κοινά, όπως οι γυναίκες, οι εθνικές μειονότητες και η μεσαία τάξη. Ακόμα κι αν ο Τραμπ δεν πέτυχε καθαρές νίκες σε όλα αυτά τα κοινά, αύξησε σημαντικά τα ποσοστά του στις εν λόγω υποκατηγορίες ψηφοφόρων που εν πολλοίς έκριναν το αποτέλεσμα.
Το εκλογικό αποτέλεσμα στις ΗΠΑ (και όχι μόνο) δείχνει πως η ακροδεξιά και λαϊκιστική ρητορική φαίνεται να έχει σπάσει και το τελευταίο κάστρο της φιλελεύθερης προσέγγισης της πολιτικής, που δεν είναι άλλο από τη μεσαία τάξη που ζει σε πόλεις και προάστια. Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση. Αθροιστικά, τα κόμματα με αναφορά στον ακροδεξιό χώρο έλαβαν ποσοστό πέριξ του 14% στις βουλευτικές εκλογές του 2023 και περίπου 17% στις πρόσφατες ευρωεκλογές. «Από το 2023 και μετά καταγράφεται μια αριθμητική διεύρυνση του χώρου δεξιά της ΝΔ», λέει στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης και εκλογικός αναλυτής Παναγιώτης Κουστένης.
Η Ελληνική Λύση (ΕΛ) κινείται εδώ και καιρό λίγο κάτω από το 10% (έλαβε 9,3% στις ευρωεκλογές του Ιουνίου), ενώ το κόμμα ΝΙΚΗ καταγράφει σταθερά ένα 3-5% σε εκλογές και δημοσκοπήσεις. Παράλληλα, δημοσκόπηση που είδε το φως της δημοσιότητας την περασμένη εβδομάδα (Real Polls, Alpha) έδινε στη Φωνή Λογικής (ΦΛ) της Αφροδίτης Λατινοπούλου ποσοστό 8,3%. Τέλος, οι «Σπαρτιάτες», στη μία και μόνη τους εκλογική κάθοδο έλαβαν, με τις ευχές του καταδικασμένου για εγκληματική δράση Ηλία Κασιδιάρη, σχεδόν 5%.
Ποιους ψηφοφόρους προσελκύουν
Οπως επισημαίνει ο Παναγιώτης Κουστένης, σύμφωνα με στοιχεία από τα πρόσφατα exit polls, τα κόμματα που κινούνται σε αυτόν τον χώρο προσελκύουν ποικιλόμορφα κοινά, μεταξύ άλλων και εκπροσώπους της μεσαίας τάξης. «Η ΦΛ έχει μεγαλύτερη επιρροή σε ψηφοφόρους μεσαίου ή ανώτερου εκπαιδευτικού επιπέδου, σε ιδιωτικούς υπαλλήλους, σε ελεύθερους επαγγελματίες (π.χ. εμπόρους, δικηγόρους), σε φοιτητές και συνολικά στους νέους άνδρες», εξηγεί.
Από την πλευρά της, η Βασιλική Γεωργιάδου, καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Πολιτικής Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, προσθέτει: «Η ΦΛ έχει υβριδικό χαρακτήρα, καθώς συγκεράζει στοιχεία της λαϊκιστικής και εξτρεμιστικής Δεξιάς με ένα πιο mainstream προφίλ που προκύπτει από το γεγονός ότι η Αφρ. Λατινοπούλου πολιτευόταν με τη ΝΔ. Βασική της δεξαμενή είναι οι απογοητευμένοι ψηφοφόροι της ΝΔ».
Επιρροή στη μεσαία τάξη έχει και το κόμμα ΝΙΚΗ. «Είναι περισσότερο ένα συντηρητικό κόμμα με παραδοσιακά χαρακτηριστικά, που συγκεντρώνει ψήφους από όλες τις ηλικιακές κατηγορίες και υπερεκπροσωπείται στις νοικοκυρές και τους δημόσιους υπαλλήλους, αλλά και στα άτομα μεσαίου και ανώτερου εκπαιδευτικού επιπέδου, δηλαδή στους ανθρώπους που έχουν κάποιες σπουδές», λέει ο Παναγιώτης Κουστένης.
Η ΕΛ, τέλος, αν και καταγράφει τη μεγαλύτερη επιρροή στον χώρο δεξιά της ΝΔ, εμφανίζει μειωμένη δυναμική στη μεσαία τάξη. Υπερεκπροσωπείται στους ψηφοφόρους μεσαίου και χαμηλού εκπαιδευτικού επιπέδου, στους αγρότες και σε ομάδες ελεύθερων επαγγελματιών χαμηλής εκπαίδευσης, όπως είναι οι τεχνίτες.
«Πρόκειται για τρεις διακριτές ομάδες ψηφοφόρων που σε έναν βαθμό αλληλοκαλύπτονται, γι’ αυτό και δεν έχει διαμορφωθεί, για την ώρα τουλάχιστον, ένας πόλος στα δεξιά της ΝΔ», σχολιάζει ο Παναγιώτης Κουστένης. Η πιθανότητα εμφάνισης ενός «Τραμπ» που θα μπορέσει να ενώσει τα παραπάνω κοινά και να διεκδικήσει τις ψήφους της μεσαίας τάξης, όμως, δεν φαντάζει απίθανο σενάριο, δεδομένης και της ρευστότητας του πολιτικού σκηνικού…