Μια από τις ελάχιστες ειδήσεις που κατάφεραν να διαρρήξουν τη μονοπώληση του ενδιαφέροντος από τις αμερικανικές εκλογές αφορούσε τον αλγερινό πυγμάχο Imane Khelif, ο οποίος το περασμένο καλοκαίρι κέρδισε χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι σε κατηγορία γυναικών. Ο προσεκτικός αναγνώστης θα νομίσει ότι το άρθρο «τον (πυγμάχο)» συνιστά ορθογραφικό σφάλμα. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Γάλλος δημοσιογράφος απέκτησε πρόσφατα πρόσβαση στην ιατρική έκθεση η οποία τεκμηρίωνε ότι ο Khalif έχει ανδρικά γεννητικά όργανα. Είχε συνταχθεί ήδη τον Ιούνιο του 2023 σε συνεργασία νοσοκομείων στο Παρίσι και την Αλγερία. Σύμφωνα με το ιατρικό πόρισμα, ο Khelif πάσχει από γενετική ανωμαλία (5-alpha reductase deficiency) η οποία παρουσιάζεται ωστόσο μόνο σε άρρενες. Σύμφωνα με τη δημοσιογραφική έρευνα μάλιστα, οι εξετάσεις έδειξαν ότι ο Khelif λόγω της ως άνω ανωμαλίας έχει εσωτερικούς όρχεις και μικροπέος. Σε κάθε περίπτωση, τα γενετικά τεστ έδειξαν περαιτέρω ότι ο Khelif έχει XY χρωμοσώματα (XX στις γυναίκες) και επίπεδα τεστοστερόνης συνήθη για άνδρες.
Το ως άνω περιστατικό θα πρέπει να ιδωθεί υπό το πρίσμα του κοινωνικού φαινομένου του λεγόμενου αυτοπροσδιορισμού του φύλου. Σύμφωνα με δημόσια στοιχεία περισσότερα από 890 μετάλλια σε 29 γυναικεία αθλήματα έχουν υφαρπάξει άνδρες (με ή χωρίς γενετικές ανωμαλίες) από γυναίκες. Οπως γίνεται εύκολα κατανοητό, το ζήτημα δεν αφορά ένα μεμονωμένο άθλημα. Το πρόβλημα με το οποίο οφείλουμε να ασχοληθούμε εδώ αφορά τα αθλήματα έμμεσης και άμεσης επαφής όπως π.χ. βόλεϊ και η πυγμαχία/ράγκμπι αντίστοιχα, όπου έχουν σημειωθεί σοβαροί τραυματισμοί γυναικών από τη συμμετοχή ανδρών.
Το ερώτημα λοιπόν αφορά την ύπαρξη σοβαρού αγωνιστικού πλεονεκτήματος στους άνδρες. Προάγει άραγε την ισότητα και το ευ αγωνίζεσθαι η συμμετοχή ανδρών σε γυναικεία αθλήματα;
Σύμφωνα με την ορθότερη άποψη, η ισότητα έγκειται στην όμοια μεταχείριση όμοιων περιπτώσεων και ανόμοια μεταχείριση ανόμοιων περιπτώσεων. Ταυτόχρονα, ανισότητα (με την τεχνική/νομική έννοια του όρου) συνιστά η ανόμοια μεταχείριση όμοιων περιπτώσεων καθώς και η όμοια μεταχείριση ανόμοιων περιπτώσεων. Καθίσταται λοιπόν σαφές ότι από νομική άποψη το ερώτημα είναι εάν οι άνδρες και οι γυναίκες στο πεδίο του αθλητισμού αποτελούν όμοιες περιπτώσεις οι οποίες και θα πρέπει να τύχουν όμοιας μεταχείρισης. Το επιχείρημα που θέλει άνδρες και γυναίκες να είναι ουσιωδώς διαφορετικοί, φαίνεται εδώ να μην επιδέχεται αμφιβολιών. Οταν π.χ. μια ποδοσφαιρική ομάδα εφήβων κάτω των 15 ετών νικά με ευκολία την παγκόσμια πρωταθλήτρια, εθνική ομάδα γυναικών των ΗΠΑ, ή όταν ένας μετριότατος άνδρας κολυμβητής καταρρίπτει με ευκολία τα ρεκόρ των γυναικών, τότε φαίνεται να έχουμε (κατά Αριστοτέλη) μια διαφορά γένους. Οι διαφορές αυτές είναι προφανώς αυτο-όμοιες καθώς εφαρμόζονται ήδη εντός του ίδιου φύλου. Θα ήταν ανήκουστο ένας πυγμάχος της κατηγορίας φτερού να αγωνιστεί στην κατηγορία βαρέων βαρών και αντιστρόφως.
Οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών σε ό,τι αφορά τη μυϊκή μάζα, οστική πυκνότητα, δύναμη και ταχύτητα δεν μπορούν να παραγνωριστούν. Ανδρες και γυναίκες συνιστούν ανόμοιες περιπτώσεις και ως εκ τούτου οφείλουν να αγωνίζονται σε διαφορετικές κατηγορίες.
Οι αθλητικές ομοσπονδίες αλλά και οι κυβερνήσεις θα πρέπει λοιπόν να σταματήσουν να πυγμαχούν με σκιές και σαθρές έννοιες όπως «ταυτότητα φύλου» και να εξασφαλίσουν ίσες ευκαιρίες για τις γυναίκες – πρωτίστως βέβαια τη σωματική ακεραιότητα αυτών.
Ο Κυριάκος Ν. Κώτσογλου είναι δικηγόρος Αθηνών, αναπληρωτής καθηγητής Ποινικού Δικαίου – Northumbria University