Διπλό μήνυμα προς τη «φίλη Αλβανία», ότι το κλειδί της ευρωπαϊκής ένταξής της το κρατά η Ελλάδα και ότι τα ζητήματα της ελληνικής εθνικής μειονότητας δεν είναι διμερή αλλά ευρωπαϊκά, επεφύλασσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόσο επί ηπειρώτικου όσο και επί βελγικού εδάφους. Αρχικά από το Καλπάκι, λίγη ώρα προτού πετάξει για τις Βρυξέλλες, κατά την υπογραφή της σύμβασης για την επέκταση της Ιόνιας Οδού στο τμήμα Ιωάννινα – Κακαβιά, ο Πρωθυπουργός ξεκαθάρισε ότι «εμείς είμαστε οι ρυθμιστές της ταχύτητας» με την οποία τα Τίρανα θα κινούνται προς την Ευρώπη. «Οσο πιο γρήγορα εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της», είπε αναφερόμενος στην προστασία της ελληνικής εθνικής μειονότητας (κατοχύρωση των περιουσιακών δικαιωμάτων και δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού), «τόσο πιο γρήγορα θα συναινούμε». Αργότερα, προσερχόμενος στη Σύνοδο Κορυφής ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων, χαρακτήρισε την Ελλάδα «θεματοφύλακα» της ευρωπαϊκής τροχιάς της Αλβανίας. «Τα ζητήματα της ελληνικής εθνικής μειονότητας αφορούν πια τις σχέσεις της Αλβανίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση» τόνισε, αναγνωρίζοντας «σημαντική κινητικότητα» για πρώτη φορά εδώ και χρόνια από την αλβανική πλευρά.
Η επίτευξη προόδου στην πολιτική διεύρυνσης της Ενωσης είναι από τις πρώτες προκλήσεις της νέας ευρωπαϊκής επιτροπής, με την Αθήνα αφενός να στηρίζει επί της αρχής την ενταξιακή προοπτική όλων των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, εφόσον αυτές προχωρούν σε μεταρρυθμίσεις προσαρμογής τους στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, αφετέρου να παρακολουθεί στενά για τυχόν παρεμβάσεις τη διαδικασία για την Αλβανία. Οι διαπραγματεύσεις έχουν αρχίσει ύστερα από μια περίοδο σοβαρής κρίσης στις σχέσεις Αθήνας – Τιράνων και Μητσοτάκη – Εντι Ράμα με αιχμή τη στάση της αλβανικής κυβέρνησης στην υπόθεση του Φρέντι Μπελέρη, η οποία φρέναρε για σχεδόν ενάμιση χρόνο την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας. Προ διμήνου ο Ράμα εξέφραζε την πρόθεση η χώρα του να γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ έως το 2030, ενώ έχει καταγραφεί ήδη σε κοινή θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών και των Τιράνων η ανάγκη να τρέξουν μεταρρυθμίσεις και κανονισμοί για το κράτος δικαίου, τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών αλλά και για τα δικαιώματα των μειονοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής εθνικής μειονότητας. «Η Ελλάδα επενδύει στις καλές και σταθερές σχέσεις με την Αλβανία (…) Ο δρόμος αυτός γίνεται μια γέφυρα φιλίας» σχολίασε ο Μητσοτάκης από το Καλπάκι, με παρόντες στην εκδήλωση τους δημάρχους από τις δύο πλευρές των συνόρων – του Δήμου Πωγωνίου Κώστα Καψάλη και της Δρόπολης Δημήτρη Τόλη.
Αναφορά στη Σερβία
Πέρα από την Αλβανία, ο Μητσοτάκης έκανε στις Βρυξέλλες ξεχωριστή αναφορά στη Σερβία, έχοντας συνομιλήσει το πρωί στο Μαξίμου με τον σέρβο υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ντούριτς, αλλά και έχοντας απευθυνθεί με επιστολή στους ευρωπαίους ομολόγους του προ ημερών – με επιχειρήματα, λένε οι πληροφορίες, για την ανάγκη να επιταχυνθεί η πορεία της χώρας προς την ΕΕ. Η Αθήνα στηρίζει το Βελιγράδι ως τη μεγαλύτερη χώρα των Δυτικών Βαλκανίων και άρα ως «σημείο αναφοράς» για τη σταθερότητα στην περιοχή. Σύμφωνα με πληροφορίες, μάλιστα, στη χθεσινή σύνοδο ο Μητσοτάκης προειδοποίησε ότι μια υποβάθμιση της ευρωπαϊκής προοπτικής της Σερβίας αφήνει ανοιχτές πόρτες σε τρίτους παίκτες (ανάμεσά τους προφανώς η Τουρκία, αν και ο Πρωθυπουργός δεν κατονόμασε κανέναν), οι οποίοι διεκδικούν ευκαιρίες για να ασκήσουν τη δική τους επιρροή. Εξ ου και για την Αθήνα ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Σερβίας αποτελεί γεωπολιτική αναγκαιότητα – αυτό ήταν το μήνυμα του Μητσοτάκη στους ευρωπαίους ηγέτες και στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα μέσω της επιστολής του.