Με ένα ψηφιακό χρονόμετρο τοποθετημένο στην αίθουσα του Αρείου Πάγου, που θα είναι ορατό από όλους τους παράγοντες, η πρόεδρος ή ο πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου θα δίνει το… τέμπο των συνεδριάσεων μέσα στους επόμενους μήνες, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας σειράς αλλαγών με απώτερο στόχο να γίνουν κάποια βήματα στην αντιμετώπιση του φαινομένου της καθυστέρησης στην απονομή της δικαιοσύνης, που – κατά γενική ομολογία – αποτελεί τη μεγάλη «ασθένεια» του δικαστικού μας συστήματος.
Η αρχή έγινε πριν από λίγο καιρό στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά τη διάρκεια της κομβικής Ολομέλειας για τις διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, με τον πρόεδρο του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου Μιχάλη Πικραμένο να τηρεί τον χρόνο με το προσωπικό του κινητό και με τους εισηγητές και τους δικηγόρους να τηρούν ευλαβικά τον περιορισμό των εξάλεπτων αγορεύσεων, με αποτέλεσμα μέσα σε περίπου δύο ώρες να έχει ολοκληρωθεί η συζήτηση. Εκείνη η «πιλοτική» συζήτηση χαρακτηρίστηκε μάλιστα υποδειγματική από όλους τους παράγοντες, παραπέμποντας σε ευρωπαϊκά πρότυπα.
Νέα σελίδα όμως γυρίζει και ο Αρειος Πάγος μετά την πρόσφατη διοικητική ολομέλεια που έγινε υπό την πρόεδρό του Ιωάννα Κλάπα, με εισηγήτρια την αντιπρόεδρό του Ελένη Κατσούλη, σε μια προσπάθεια να αλλάξουν δεδομένα που ισχύουν για περισσότερο από εκατό χρόνια και με απώτερο στόχο να κινηθεί επιτέλους ο ασάλευτος χρόνος της δικαιοσύνης, η απονομή της οποίας αποτελεί αναγκαίο στοιχείο της δίκαιης δίκης σύμφωνα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Με κριτήριο την εξυπηρέτηση της λειτουργίας της Δικαιοσύνης, η Ολομέλεια αποφάσισε ότι από τον Σεπτέμβριο του 2025 κάθε διάδικος ενώπιον του Αρείου Πάγου θα μπορεί να αγορεύει 6 λεπτά και δεν θα μπορεί να μακρηγορεί. Οι ανώτατοι δικαστές έκριναν ότι το χρονικό αυτό όριο δεν αποτελεί περιορισμό του δικαιώματος πρόσβασης στη δικαιοσύνη, δεδομένου ότι η εκτενής έκθεση ισχυρισμών γίνεται εγγράφως στο πλαίσιο της αναιρετικής διαδικασίας. Ο χρόνος για τον κάθε δικηγόρο θα ξεκινά από τη στιγμή που ο πρόεδρος δίνει τον λόγο σε κάθε διάδικο μέρος και θα παρακολουθείται από ψηφιακό χρονόμετρο που θα ελέγχεται από τον πρόεδρο του Δικαστηρίου και θα είναι ορατό από όλους μέσα στο δικαστήριο.
Η χρονομέτρηση των αγορεύσεων κρίθηκε αναγκαία, όπως προέκυψε και με βάση την εισήγηση της ανώτατης δικαστικής λειτουργού για να αντιμετωπιστούν οι μακροσκελείς αγορεύσεις, «οι οποίες συχνά περιλαμβάνουν παράθεση νομικών διατάξεων, γνωστών στο Ανώτατο Δικαστήριο και ανάλυση θεμάτων που έχουν αντιμετωπιστεί κατά πάγια νομολογία από τα δικαστήρια». Οπως επισημάνθηκε μάλιστα οι μακροσκελείς και λεπτομερείς αγορεύσεις δεν προσφέρουν στη διαμόρφωση της δικαστικής κρίσης, καθόσον δεν είναι δυνατόν να παραμείνουν στη μνήμη των δικαστών μέχρι τον χρόνο επεξεργασίας του φακέλου και μέχρι να φτάσει η κρίσιμη ώρα της διάσκεψής τους.
Οι… τόμοι των αναιρέσεων
Πέρα από το χρονόμετρο όμως, οι ανώτατοι δικαστές αποφάσισαν να βάλουν «κόφτη» και στα δικόγραφα που κατατίθενται στον Αρειο Πάγου, καθώς όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές, πολλές φορές οι αναιρέσεις είναι ολόκληροι «τόμοι» που φτάνουν στις εξακόσιες και επτακόσιες σελίδες, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον χρόνο που μεσολαβεί μέχρι να κριθεί η υπόθεση. Συγκεκριμένα, με βάση την απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου:
- Τα εισαγωγικά δικόγραφα σε αιτήσεις αναίρεσης επί αστικών υποθέσεων δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τις 30 σελίδες.
- Οι πρόσθετοι λόγοι θα πρέπει να αναπτύσσονται από τους δικηγόρους μέσα σε 20 σελίδες.
- Τα υπομνήματα πρέπει να καταλαμβάνουν το ανώτερο μέχρι 10 σελίδες και οι αιτήσεις αναστολής θα είναι μέχρι 5 σελίδες.
Οι ανώτατοι δικαστές προσδιορίζουν μάλιστα και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των δικογράφων ορίζοντας ότι αυτά θα πρέπει να είναι τυπωμένα σε χαρτί Α4, με περιθώριο σελίδας 2 εκατοστών, είδος γραμματοσειράς «Αrial», μέγεθος γραμμάτων 12, με διάστιχο 1,5.
Από τον «κόφτη» των δικογράφων εξαιρούνται τα ονόματα των διαδίκων, η διαδικαστική διαδρομή της υπόθεσης και οι παραδοχές της προσβαλλόμενης απόφασης. Σε περίπτωση που ο δικηγόρος του διαδίκου υπερβεί το όριο των σελίδων, τότε ζητείται να προσαρμοστεί μέσα στα προβλεπόμενα όρια σε διάστημα ενός μηνός.
Οι αλλαγές αυτές στον Αρειο Πάγο θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από τον Σεπτέμβριο του 2025. Ωστόσο, πριν ακόμα τεθούν σε ισχύ, έχουν προκαλέσει αντιδράσεις από το δικηγορικό σώμα. Ο Δικηγορικός Σύλλογος της Αθήνας αποφάσισε προειδοποιητική αποχή από το πολιτικό τμήμα του Αρείου Πάγου για τις 13 και 14 Ιανουαρίου 2025, όπως και από την πρώτη συνεδρίαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Σύμφωνα με τους δικηγόρους τα νέα δεδομένα περιορίζουν την προφορικότητα της διαδικασίας, περιορίζουν τα δικαιώματα των διαδίκων και παραβλέπουν το δικαίωμα των πολιτών να έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στη Δικαιοσύνη.