Κλιμακώνεται διαρκώς ο ανταγωνισμός στον κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης και, μαζί του, η αντιπαράθεση τόσο ανάμεσα στις δύο χώρες που διεκδικούν την πρωτοκαθεδρία – τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα – όσο και στην εσωτερική τους αγορά. Για του λόγου το αληθές, λίγα 24ωρα μετά την εμφάνιση του νέου chatbot της DeepSeek, το οποίο προκάλεσε έντονες αναταράξεις στις αμερικανικές Big Tech και τις μετοχές τους καθώς έχει ελεύθερο λογισμικό και εμφανίζεται να είναι εξίσου αξιόπιστο και πολύ φθηνότερο, ένας ακόμη κινεζικός «γίγαντας», η Alibaba, έσπευσε να παρουσιάσει το δικό της μοντέλο. Η τελευταία, μάλιστα, ισχυρίστηκε πως το δικό της προϊόν είναι καλύτερο και από την τελευταία έκδοση του ChatGPT της OpenAI και από τα V3 και R1 της DeepSeek.
Σχεδόν ταυτόχρονα και σε μια προσπάθεια αντεπίθεσης, η OpenAI – μεγαλομέτοχος της οποίας είναι η Microsoft – διοχέτευσε στους «Financial Times» πληροφορίες που θέλουν την DeepSeek και τον ιδρυτή της Λιανγκ Ουενφένγκ να έχουν «υποκλέψει» τις βάσεις δεδομένων από τα προηγούμενα μοντέλα της, προκειμένου να «εκπαιδεύσουν» το δικό τους chatbot. Την παραπάνω εκδοχή υιοθέτησε ουσιαστικά και ο σύμβουλος του Ντόναλντ Τραμπ για ζητήματα τεχνητής νοημοσύνης και κρυπτονομισμάτων Ντέιβιντ Σακς, ο οποίος μιλώντας στο Fox News είπε χαρακτηριστικά: «Υπάρχει μια τεχνική στην ΑΙ που ονομάζεται απόσταξη (…) και περιγράφει πώς ένα μοντέλο μαθαίνει από ένα άλλο και, κατά κάποιο τρόπο, ρουφά τη γνώση του».
Οσο για το χτύπημα της Alibaba, δείχνει ότι τα «γάντια» έχουν βγει και εντός της Κίνας, κάτι που με τη σειρά του μαρτυρά ότι το πανταχού παρόν κράτος της έχει αφήσει περιθώρια ανταγωνισμού, ειδικά στον συγκεκριμένο κλάδο, θεωρώντας ότι τελικώς είναι η χώρα που θα βγει κερδισμένη στην κόντρα με τις ΗΠΑ. Υπενθυμίζεται, εξάλλου, πως λίγο μετά την εμφάνιση της πρώτης εκδοχής του ChatGPT, τον Νοέμβριο του 2022, ήταν δύο άλλοι κινεζικοί όμιλοι – η Baidu και η Tencent – αυτοί που είχαν προσπαθήσει να απαντήσουν. Κάτι ανάλογο και σε ακόμη εντονότερο βαθμό συμβαίνει και στην απέναντι πλευρά του Ειρηνικού, όπως μαρτυρά η επίθεση που εξαπέλυσε ο Ιλον Μασκ στον Σαμ Αλτμαν της OpenAI, αλλά και εκείνη που δέχθηκε από τον ιδρυτή της Microsoft Μπιλ Γκέιτς.
SOS για την Ευρώπη
Σε κάθε περίπτωση, είναι φανερό πως οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη τρέχουν με πολύ μεγάλη ταχύτητα και τα χτυπήματα «κάτω από τη μέση» πολλαπλασιάζονται. Δεν είναι τυχαίο ότι η ρελάνς των Κινέζων ήρθε στον απόηχο της απόφασης του Τραμπ να φτιάξει έναν «κουμπαρά» μισού τρισ. δολαρίων με αποκλειστική επιδίωξη να διασφαλίσει ότι οι ΗΠΑ θα εδραιώσουν και θα διευρύνουν την κυριαρχία τους στην ΑΙ και δεν θα επιτρέψουν αλλαγή συσχετισμών εις βάρος τους.
Σε αυτό το φόντο, ένα πρέπει να θεωρείται βέβαιο: όσοι μένουν πίσω σε αυτή την κούρσα δύσκολα θα καταφέρουν να καλύψουν το χαμένο έδαφος. Κι αυτό είναι κάτι που αφορά ιδιαιτέρως την Ευρώπη, η οποία μοιάζει να ακολουθεί ασθμαίνοντας τις ΗΠΑ και την Κίνα. Οι χθεσινές εξαγγελίες της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναφορικά με την «πυξίδα ανταγωνιστικότητας στην ΕΕ» (αναλυτικό ρεπορτάζ στη σελίδα 31) μοιάζει μεν να αποτελούν βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, δεν είναι λίγοι όμως εκείνοι που επισημαίνουν πως είναι κάτι «πολύ λίγο», το οποίο ήρθε και «πολύ αργά».
Πώς άρχισαν όλα;
Η κυκλοφορία του ChatGPT της OpenAI στα τέλη του 2022 έφερε αναταραχή μεταξύ των κινεζικών εταιρειών τεχνολογίας, οι οποίες έσπευσαν να δημιουργήσουν τα δικά τους chatbots βασισμένα στην τεχνητή νοημοσύνη. Κι ενώ το πρώτο κινεζικό «ισοδύναμο» από τον γίγαντα των μηχανών αναζήτησης Baidu προκάλεσε απογοήτευση, τώρα η ποιότητα και η σχέση κόστους – οφέλους των μοντέλων της DeepSeek, η οποία ιδρύθηκε την άνοιξη του 2023, αλλάζουν τα δεδομένα.
Τι διαφορετικό
κάνει η DeepSeek;
Μέχρι τώρα, τα πιο επιτυχημένα μοντέλα AI χρειάζονταν τεράστια υπολογιστική ισχύ για να εκπαιδεύσουν τα chatbots τους. Ενδεικτικά, εταιρείες όπως η OpenAI και η Meta κατασκευάζουν τα συστήματά τους χρησιμοποιώντας έως και 16.000 τσιπ της Nvidia – που είναι περιζήτητα για την ενεργειακή τους απόδοση και την ικανότητά τους να διαχειρίζονται σύνθετες εργασίες, με τιμή πώλησης από 30.000 έως 40.000 δολάρια το καθένα. Η DeepSeek R1, αντίθετα, που μπορεί να αντιμετωπίσει δύσκολα μαθηματικά και επιστημονικά προβλήματα σε τομείς που δεν γνωρίζει εκ των προτέρων, φέρεται να εκτελεί τις ίδιες σύνθετες εργασίες με κόστος που είναι 20 έως 50 φορές χαμηλότερο.
Πολύ… φθηνό
για να είναι αληθινό;
Ο CEO της Scale, Αλεξάντερ Βανγκ, εκτιμά ότι η DeepSeek διαθέτει στην πραγματικότητα περίπου 50.000 από τα πλέον προηγμένα τσιπ της Nvidia, αλλά δεν μπορεί να το παραδεχθεί λόγω των αμερικανικών περιορισμών και κυρώσεων στις εξαγωγές τους. Από την άλλη πλευρά, όμως, το μοντέλο της DeepSeek είναι ανοιχτού κώδικα, σε αντίθεση με εκείνο της OpenAI, και άρα καθένας μπορεί να ελέγξει τη λειτουργία του.
Ποιο είναι το δυνατό χαρτί για τους Αμερικανούς;
Ειδικοί εκτιμούν ότι οι μεγάλοι αμερικανοί παίκτες προσφέρουν καλύτερες διασφαλίσεις για ευαίσθητες βιομηχανίες και κυβερνητικές υπηρεσίες. Επίσης, η αποθήκευση πληροφοριών σε κινεζικούς διακομιστές και η λογοκρισία συγκεκριμένων ζητημάτων μπορεί να αλλάξουν την ίδια την ουσία της χρήσης της AI. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Γαλλικού Πρακτορείου που έθεσε ερωτήσεις στην DeepSeek, προκειμένου να αποδείξει ότι για θέματα που κρίνονται ευαίσθητα από την Κίνα υπάρχει αυτόματη ευθυγράμμιση με την κεντρική πολιτική γραμμή του Πεκίνου. Ετσι, για τα γεγονότα στην Τιενανμέν ή για καταγγελίες παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπάρχει η εναλλακτική: «Ας μιλήσουμε για κάτι άλλο».
Τι σηματοδοτεί για
την ανάπτυξη της ΑΙ;
Εάν, μετά την παρέλευση του αρχικού σοκ, φανεί ότι η DeepSeek έχει δημιουργήσει ένα νέο και πολύ πιο αποδοτικό μοντέλο ανάπτυξης AI χωρίς να χρειάζεται τα ισχυρά τσιπ της Nvidia και εάν φυσικά άλλες εταιρείες μπορέσουν να αξιοποιήσουν το μοντέλο της, θα μπορούσαν να προκύψουν θεαματικές συνέπειες. Ενδεχομένως, πολλοί μικρότεροι παίκτες να μπουν στην αγορά και οι υπάρχοντες γίγαντες να χρειαστεί να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους.
Ποιος βρίσκεται πίσω
από την DeepSeek;
Η DeepSeek είναι μια κινεζική startup, της οποίας ο βασικός μέτοχος είναι συνιδρυτής του hedge fund High-Flyer. Το επενδυτικό σχήμα του ανακοίνωσε τον Μάρτιο του 2023 ότι ξεκινούσε συγκέντρωση πόρων για μια νέα και ανεξάρτητη ερευνητική ομάδα, που θα είχε ως αντικείμενό της την AGI (Γενική Τεχνητή Νοημοσύνη). Η DeepSeek δημιουργήθηκε αργότερα το ίδιο έτος, χωρίς να είναι σαφές πόσα έχει επενδύσει η High-Flyer σε αυτή. Η High-Flyer, πάντως, έχει ένα γραφείο που βρίσκεται στο ίδιο κτίριο με την DeepSeek και κατέχει επίσης διπλώματα ευρεσιτεχνίας που σχετίζονται με clusters chip, τα οποία χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση μοντέλων AI.
Πώς βλέπει το Πεκίνο
την DeepSeek;
Η επιτυχία της DeepSeek δεν έχει περάσει απαρατήρητη στους κορυφαίους πολιτικούς κύκλους της Κίνας. Στις 20 Ιανουαρίου, την ημέρα που η DeepSeek R1 κυκλοφόρησε για το κοινό, ο Λιανγκ Ουενφένγκ παρακολούθησε ένα κεκλεισμένων των θυρών συμπόσιο για επιχειρηματίες και ειδικούς, το οποίο διοργανώθηκε από τον κινέζο πρωθυπουργό Λι Κιανγκ. Η παρουσία του εκεί θα μπορούσε δυνητικά να θεωρηθεί ένα σημάδι ότι η επιτυχία του είναι σημαντική για τον γενικότερο στόχο που έχει θέσει το Πεκίνο: να ξεπεράσει τους ελέγχους στις εξαγωγές που έχει επιβάλει η Ουάσιγκτον και να επιτύχει αυτάρκεια σε στρατηγικές βιομηχανίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη.