Η ελληνική αγορά ακινήτων διαμορφώνεται από νέες συνθήκες, με τα κυβερνητικά προγράμματα, όπως το «Σπίτι μου», να στοχεύουν στη στήριξη των νέων που αναζητούν κατοικία. Ποιοι είναι οι λόγοι πίσω από αυτήν την κατάσταση και ποια εμπόδια συναντούν οι ενδιαφερόμενοι αγοραστές;
Αν και το «Σπίτι μου» παρέχει χαμηλότοκα δάνεια, ένας από τους βασικούς περιορισμούς είναι η ανάγκη ιδίων κεφαλαίων. Το πρόγραμμα καλύπτει έως το 90% της αξίας του ακινήτου, αφήνοντας το υπόλοιπο ποσό στους αγοραστές, οι οποίοι συχνά αδυνατούν να το συγκεντρώσουν λόγω των χαμηλών εισοδημάτων και του υψηλού κόστους διαβίωσης. Επιπλέον, η αύξηση του πληθωρισμού και η συνεχής άνοδος του κόστους ζωής επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τους νέους που επιθυμούν να αποκτήσουν δικό τους σπίτι.
Ενα ακόμα σημαντικό εμπόδιο είναι η αύξηση στις τιμές των ακινήτων. Η ζήτηση έχει ενισχυθεί, αλλά η προσφορά ακινήτων που πληρούν τις προϋποθέσεις του προγράμματος παραμένει περιορισμένη. Αυτό δυσκολεύει τους ενδιαφερόμενους να βρουν κατοικίες σε προσιτές τιμές, ιδιαίτερα σε μεγάλες πόλεις όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, όπου οι τιμές έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια.
Παράλληλα, οι τράπεζες εξακολουθούν να διατηρούν αυστηρά κριτήρια πιστοληπτικής αξιολόγησης, με αποτέλεσμα αρκετοί υποψήφιοι δανειολήπτες να μην πληρούν τις προϋποθέσεις για τη χρηματοδότηση. Παρότι η κρατική στήριξη είναι σημαντική, οι τραπεζικοί περιορισμοί δημιουργούν επιπλέον δυσκολίες. Η έλλειψη εναλλακτικών λύσεων χρηματοδότησης αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα που περιορίζει την πρόσβαση στην αγορά ακινήτων. Επίσης, το κόστος των συμβολαιογραφικών και νομικών εξόδων είναι ένας ακόμη επιβαρυντικός παράγοντας, ειδικά για νέους με περιορισμένους οικονομικούς πόρους.
Επιπροσθέτως, η έλλειψη διαθέσιμων ακινήτων σε προσιτές τιμές αποτελεί έναν ακόμη καθοριστικό παράγοντα. Σε αρκετές περιοχές, τα διαθέσιμα ακίνητα είναι παλαιά και απαιτούν σημαντικά κεφάλαια για ανακαίνιση, ενώ οι τιμές τους έχουν αυξηθεί λόγω επενδυτικού ενδιαφέροντος.
Για να καταστεί το πρόγραμμα πιο αποδοτικό, θα πρέπει να εξεταστούν επιπλέον μέτρα, όπως η παροχή μεγαλύτερων κρατικών επιδοτήσεων για την κάλυψη της ίδιας συμμετοχής ή η θέσπιση φορολογικών κινήτρων για όσους επενδύουν σε ανακαινίσεις κατοικιών. Παράλληλα, η ενίσχυση της οικοδομικής δραστηριότητας και η αξιοποίηση ανεκμετάλλευτων ακινήτων θα μπορούσαν να συμβάλουν στη συγκράτηση των τιμών και στην αύξηση της προσφοράς. Επιπλέον, η βελτίωση των όρων δανειοδότησης και η παροχή εγγυήσεων από το κράτος θα μπορούσαν να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των νέων αγοραστών και να διευκολύνουν την πρόσβασή τους στην ιδιοκτησία.
Το «Σπίτι μου» είναι μια αξιόλογη πρωτοβουλία, αλλά για να καλύψει αποτελεσματικά τις ανάγκες της αγοράς, απαιτούνται στοχευμένες προσαρμογές που θα διευκολύνουν την πρόσβαση των νέων στην απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας.
Ο Λευτέρης Ποταμιάνος είναι πρόεδρος του Συλλόγου
Μεσιτών Αστικών Συμβάσεων Αθηνών-Αττικής