Η «στασιμότητα» που επικρατεί στον σιδηρόδρομο με φόντο το δυστύχημα των Τεμπών, τις εκτεταμένες καταστροφές του δικτύου από την κακοκαιρία Daniel, αλλά και τις «νεφελώδεις» σχέσεις ελληνικού Δημοσίου και Hellenic Train υψώνει εμπόδια στην υλοποίηση του σχεδίου για δρομολόγηση τουλάχιστον 20 καινούργιων τρένων έως τα τέλη του 2027.
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, δήλωσε πρόσφατα ότι θα πιέσει τη Hellenic Train «να φέρει περισσότερα και καλύτερα τρένα, στον ταχύτερο δυνατό χρόνο, ώστε έως το 2027 η γραμμή Αθήνα – Θεσσαλονίκη να είναι εντελώς καινούργια». Μέσα στην επόμενη διετία, τόνισε ο Πρωθυπουργός, «η Ελλάδα πρέπει να διαθέτει έναν σιδηρόδρομο αντάξιο της εποχής μας».
Η έλευση νέου τροχαίου υλικού και κυρίως καινούργιων τρένων στο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας προβλέπεται από τη σύμβαση που υπεγράφη το 2022 ανάμεσα στο ελληνικό Δημόσιο και τη Hellenic Train για την απευθείας ανάθεση στην ιταλική εταιρεία, για περίοδο 15 ετών, των άγονων επιβατικών γραμμών (Υποχρέωση Δημόσιας Υπηρεσίας), έναντι συνολικού ποσού άνω των 750 εκατ. ευρώ!
Με βάση τη συγκεκριμένη σύμβαση, η οποία προς το παρόν δεν έχει τροποποιηθεί, η Hellenic Train υποχρεούται να πραγματοποιήσει συνολικές επενδύσεις ύψους 163,5 εκατ. ευρώ, κυρίως σε τροχαίο υλικό και συστήματα IT, έως και το 2029.
Στις υποχρεωτικές επενδύσεις της Hellenic Train περιλαμβάνονται η απόκτηση και δρομολόγηση 5 ηλεκτροκίνητων τρένων ETR 470, ύψους 47,5 εκατ. ευρώ, η μίσθωση 10 νέων υδρογονοκίνητων τρένων, ύψους 54 εκατ. ευρώ, η μίσθωση 10 καινούργιων ηλεκτροκίνητων τρένων, ύψους 32 εκατ. ευρώ, και η πλήρης αναβάθμιση 15 μισθωμένων τρένων τύπου Desiro (ιδιοκτησίας της ΓΑΙΑΟΣΕ), ύψους 15 εκατ. ευρώ. Οι επενδύσεις για τα 20 καινούργια τρένα θα πρέπει να ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2027, ενώ η ανακατασκευή των 15 Desiro θα πρέπει να έχει υλοποιηθεί έως το τέλος του 2029.
Επιπλέον, προβλέπεται η εγκατάσταση και λειτουργία συστημάτων Τεχνολογίας Πληροφοριών (Information Technology – ΙΤ), όπως σύστημα πληροφόρησης επιβατών, νέα εμπορική πλατφόρμα, ενσωμάτωση περιστρεφόμενων θυρών (αυτόματο σύστημα συλλογής κομίστρου) στην Αθήνα, σύστημα διαχείρισης στόλου, ύψους 15 εκατ. ευρώ.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα 10 νέα τρένα υδρογόνου και τα 10 καινούργια ηλεκτροκίνητα τρένα, η Hellenic Train προβλέπεται να καταβάλει το 40% της αξίας τους, ενώ οι αμαξοστοιχίες θα περάσουν στην ιδιοκτησία της ΓΑΙΑΟΣΕ. Η τελευταία θα καλύψει το υπόλοιπο 60% της αξίας των τρένων με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Σημειώνεται ότι σε επίπεδο επενδύσεων οι Ιταλοί της Ferrovie dello Stato Italiane εκτός από την απόκτηση του 100% του μετοχικού κεφαλαίου των Hellenic Train και ΕΕΣΣΤΥ, έχουν προχωρήσει στη μετεγκατάσταση της εταιρείας σε νέα γραφεία στη λεωφόρο Συγγρού, στην ανακατασκευή του μηχανοστασίου της Θεσσαλονίκης και στη μερική λειτουργία συστημάτων Τεχνολογίας Πληροφοριών (Information Technology – ΙΤ) στην Αθήνα.
Η πολυδιαφημισμένη δρομολόγηση των 5 αμαξοστοιχιών ETR 470 (Λευκά και Ασημένια Βέλη) στον άξονα Αθηνών – Θεσσαλονίκης και το ποσό των 47,5 εκατ. ευρώ που δαπανήθηκε για την απόκτησή τους δεν άλλαξαν την κατάσταση στις επιβατικές μεταφορές, καθώς η παρουσία των «γέρικων» και προβληματικών αυτών τρένων στην Ελλάδα είχε άδοξο τέλος. Τα περισσότερα ETR 470, λόγω βλαβών, έχουν ήδη βγει… νοκ άουτ και έχουν αποσυρθεί από την κυκλοφορία, με πολλά δρομολόγια να εκτελούνται πλέον με ηλεκτράμαξες.
Τα «αγκάθια». Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με σιδηροδρομικές πηγές, δεν υπάρχει οποιαδήποτε προεργασία για την προμήθεια των καινούργιων τρένων. Τα τρένα υδρογόνου στην Ευρώπη κατασκευάζουν από κοινού οι εταιρείες FNM και Alstom, σε εργοστάσιο της Ιταλίας. Επίσης, δεν υπάρχει κινητικότητα ούτε και για τα 10 ηλεκτροκίνητα τρένα. «Τα τρένα δεν είναι αυτοκίνητα για να κατασκευαστούν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το… χτίσιμό τους απαιτεί αρκετό χρόνο μετά την ολοκλήρωση μιας παραγγελίας» λένε χαρακτηριστικά.
Οπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, είναι εξαιρετικά δύσκολο να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα προμήθειας των καινούργιων τρένων, κυρίως λόγω της «ρευστότητας» που υπάρχει στο «μέτωπο των Τεμπών». Η κυβέρνηση έχει διαμηνύσει ότι σε περίπτωση ευθυνών της Hellenic Train στο δυστύχημα θα τεθεί ζήτημα περαιτέρω συνεργασίας με τους Ιταλούς. Επίσης, προβλήματα στις προμήθειες προκαλεί και το κατεστραμμένο από τον Daniel σιδηροδρομικό δίκτυο στον Θεσσαλικό Κάμπο, καθώς τα σιδηροδρομικά έργα αποκατάστασης των γραμμών και των συστημάτων ETCS και GSMR δεν αναμένεται να ολοκληρωθούν πριν από το τέλος του 2026.
Ενα επιπλέον πρόβλημα για τη δρομολόγηση των παραγγελιών είναι η σύσταση του νέου ενιαίου φορέα, ο οποίος θα περιλαμβάνει τον ΟΣΕ, την ΕΡΓΟΣΕ και τη ΓΑΙΑΟΣΕ, στο σκέλος που αφορά το τροχαίο υλικό, σχηματίζοντας τους «Σιδηρόδρομους Ελλάδος». Ο νέος φορέας, που θα έχει λόγο στις προμήθειες καινούργιου τροχαίου υλικού, θα αποκτήσει νομική μορφή μέσα στο επόμενο διάστημα.