Πριν την ανάθεση του έργου, έπρεπε να προηγηθεί μελέτη από την ΡΑΕΚ η οποία δεν έγινε
Του Μανώλη Καλατζή
Ορατή καθίσταται η πιθανότητα το κράτος να βρεθεί στα Δικαστήρια με τους ιδιώτες επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της παραγωγής ενέργειας, σε σχέση με την απόφαση για εγκατάσταση και λειτουργεία μονάδων αποθήκευσης ηλεκτρισμού, κατόπιν αίτησης του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς.
Το Υπουργείο Ενέργειας προκειμένου να ανατεθεί αυτό το έργο δια της πλαγίας στην ΑΗΚ, χωρίς διαδικασία διαγωνισμού και αξιολόγησης προσφορών επικαλείται παρέκκλιση που έχει εξασφαλιστεί από την ΕΕ, καθώς η Κύπρος δεν είναι συνδεδεμένη με τα συστήματα των υπολοίπων χωρών μελών και μέχρι να συμβεί αυτό δεν επηρεάζει την αγορά ηλεκτρισμού στην υπόλοιπη ευρωπαϊκή επικράτεια.
Η παρέκκλιση επιτρέπει στον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς να έχει τον έλεγχο των συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρισμού, αλλά η δεν σημαίνει πως κάτι τέτοιο γίνεται εν λευκώ.
Οι ιδιώτες που δραστηριοποιούνται στην αγορά ηλεκτρισμού ουσιαστικά αποκλείστηκαν, εκφράζοντας την άποψη πως η κυβέρνηση στρεβλώνει τον ανταγωνισμό ενόψει της ελευθεροποίησης το ερχόμενο καλοκαίρι.
Οι ιδιώτες προσέφυγαν στην Διεύθυνση Ανταγωνισμού της ΕΕ η οποία ωστόσο εξέφρασε αδυναμία να αποφανθεί επί του θέματος που εγείρεται, γιατί δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή επιχειρηματική δραστηριότητα. Για τον λόγο αυτό παρέπεμψε τους ενδιαφερόμενους στην Διεύθυνση Ανταγωνισμού.
Στην Διεύθυνση Ανταγωνισμού τέθηκαν μια σειρά από ερωτήματα και η απάντηση είναι αρκούντος ενδιαφέρουσα.
Αναφέρεται στην απαντητική επιστολή προς τον Ιωνά Νικολάου, ο οποίος ως δικηγόρος εκπροσωπεί αριθμό ιδιωτών:
«Αντιλαμβανόμαστε ότι ανησυχείτε ότι οι αποφάσεις του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου
και Βιομηχανίας της Κύπρου σχετικά με την ανάπτυξη, διαχείριση, λειτουργία ή
εκμετάλλευση του κεντρικού συστήματος αποθήκευσης ενέργειας από τον Διαχειριστή
Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου και τη μητρική του εταιρεία, την Αρχή Ηλεκτρισμού
Κύπρου, ενδέχεται να παραβιάζουν τα άρθρα 101 και/ή 102 της Συνθήκης για τη
Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης («ΣΛΕΕ»).
Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι οι πληροφορίες που παρέχονται στην επιστολή σας
δεν περιέχουν ενδείξεις για πιθανή παράβαση των άρθρων 101 ή 102 της ΣΛΕΕ για τους
ακόλουθους λόγους.
Πρώτον, τα άρθρα 101 και 102 ΣΛΕΕ εφαρμόζονται μόνο στην εμπορική συμπεριφορά
των επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου, δεν έχουν εφαρμογή σε διοικητικά μέτρα που λαμβάνει
ένα υπουργείο υπό την ιδιότητά του ως δημόσιας αρχής.
Δεύτερον, οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται μόνο στην εμπορική συμπεριφορά
επιχειρήσεων που επηρεάζει το εμπόριο μεταξύ των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής
Ένωσης («ΕΕ»). Δεδομένου ότι η Κύπρος δεν είναι διασυνδεδεμένη με το δίκτυο
μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας οποιουδήποτε άλλου Κράτους Μέλους της ΕΕ,
οποιαδήποτε εμπορική συμπεριφορά για την οποία υπάρχουν υπόνοιες ότι επηρεάζει τον
ανταγωνισμό στην κυπριακή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας δεν μπορεί να επηρεάσει το
διακρατικό εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας εντός της ΕΕ».
Με λίγα λόγια η Διεύθυνση Ενέργειας αναφέρει πως το θέμα είναι εσωτερικής φύσεως και όπως πληροφορούμαστε είναι πιθανόν να καταλήξει στα δικαστήρια ώστε να επιχειρηθεί ανατροπή της παρέκκλισης, γιατί δεν τηρήθηκαν οι διαδικασίες που προβλέπονται για εφαρμογή της.
Δεν είναι λευκή επιταγή
Η Διεύθυνση Ενέργειας της ΕΕ, αναφερόμενη στην παρέκκλιση, επισημαίνει πως η Κύπρος «μπορεί να επιτρέπει στον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς της να έχει στην ιδιοκτησία του, να αναπτύσσει, να διαχειρίζεται και να λειτουργεί εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας χωρίς να ακολουθεί ανοικτή, διαφανή και αμερόληπτη διαδικασία υποβολής προσφορών.
Η παρέκκλιση που αναφέρεται στο πρώτο εδάφιο εφαρμόζεται μέχρις ότου το σύστημα μεταφοράς της Κύπρου συνδεθεί με τα δίκτυα μεταφοράς άλλων κρατών μελών μέσω διασύνδεσης».
Σημειώνεται πως η διατύπωση παρέχει στην Κύπρο «αυτόματη» παρέκκλιση από την απαίτηση υποβολής προσφορών.
Όμως η Διεύθυνση Ενέργειας δεν μένει εκεί και στην επιστολή της συνεχίζει: «Αυτό σημαίνει ότι, προτού επιτρέψει η Κύπρος στον διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς της να έχει στην ιδιοκτησία της, να αναπτύσσει, να διαχειρίζεται και να λειτουργεί εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας χωρίς προηγούμενο διαγωνισμό, η κυπριακή εθνική ρυθμιστική αρχή πρέπει να έχει αξιολογήσει την αναγκαιότητα μιας τέτοιας παρέκκλισης, δηλαδή ότι η ανάθεση τέτοιων εγκαταστάσεων ή μη συχνοτικών βοηθητικών υπηρεσιών στον διαχειριστή συστήματος μεταφοράς είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική αξιόπιστη και ασφαλή λειτουργία του συστήματος μεταφοράς στην Κύπρο, και πρέπει να έχει χορηγήσει την έγκρισή του».
Τέτοια μελέτη δεν έχει γίνει και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε νομικές περιπέτειες οι οποίες μπορεί να τοιχίσουν δεκάδες εκατομμύρια στους φορολογούμενους
Αμφίβολης νομικής ορθότητας η διαδικασία
Ο Υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου στον οποίο τέθηκε το θέμα από την αρμόδια Επιτροπή της Βουλής απάντησε με επιστολή του στον Πρόεδρο Κυριάκο Χατζηγιάννη τον περασμένο Ιούλιο, αναφέροντας πως οι όποιες ενέργειες έχουν γίνει καλύπτονται από τις τοποθετήσεις των αρμόδιων Διευθύνσεων της ΕΕ, κάτι που νομικώς φαίνεται να έχει προβλήματα αφού η ΡΑΕΚ δεν έκανε καμία μελέτη για να αποφανθεί αν τελικά το έργο της αποθήκευσης, είναι απαραίτητο. Αν στα Δικαστήρια κριθεί πως δεν είναι θα έχουμε μια επανάληψη του φιάσκου του Βασιλικού με τεράστιο οικονομικό κόστος.
