«Με τι μηχάνημα βγάζετε τα μωρά από την κοιλιά των μαμάδων;». «Εγώ έκλαιγα όταν γεννήθηκα;». «Πόσα μωρά έχετε φέρει στον κόσμο;». Αυτές ήταν μερικές από τις ερωτήσεις που απηύθυναν ο Σπύρος, ο Δημήτρης, ο Φίλιππος, η Χριστίνα, η Φλώρα, η Βιργινία, ο Πέτρος και ο Σωτήρης… Ολα τους μικρά παιδιά. Κάποια αναζητούσαν την ασφάλεια της μητρικής αγκαλιάς, άλλα στο βρεφικό τους καρότσι είχαν παραδοθεί στην αγκαλιά του Μορφέα και τα μεγαλύτερα παρακολουθούσαν με υπομονή όσα εξελίσσονταν, ώσπου να έρθει η ώρα να πάρουν τον λόγο, στο οικείο περιβάλλον του δημοτικού σχολείου της Σικίνου. Εκεί όπου κάθε μέρα χτυπά το σχολικό κουδούνι, σηματοδοτώντας ένα μικρό «θαύμα» έναντι του δημογραφικού προβλήματος που ναρκοθετεί το μέλλον της χώρας μας.
Το περασμένο Σάββατο μία από τις αίθουσες του σχολείου (ένα κάτασπρο και φιλόξενο κτίριο, στην καρδιά του νησιού, με ευρύχωρες αίθουσες, βιβλιοθήκη και μεγάλη αυλή) ήταν απροσδόκητα κατάμεστη. Λίγη ώρα πριν, από την πυραυλάκατο του Πολεμικού Ναυτικού «Κρυσταλλίδης» είχε αποβιβαστεί στο νησί αποστολή της HOPEGenesis (Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία που ιδρύθηκε το 2015 για την καταπολέμηση της υπογεννητικότητας και τη στήριξη της οικογένειας) και του Πολεμικού Ναυτικού.
Στόχος τους, να ενημερώσουν ή καλύτερα να υπενθυμίσουν στους κατοίκους ότι δεν είναι μόνοι τους. Στη Σίκινο η υποδοχή είναι ιδιαίτερα θερμή. Το μήνυμα φαίνεται να έχει εμπεδωθεί. Πρόκειται για ένα νησί που έχει ενταχθεί ήδη από το 2016 στη δράση της HOPEgenesis και ως σήμερα έχουν γεννηθεί 8 παιδιά μέσα από το πρόγραμμα.
Οπως ο μικρός Πέτρος, μόλις 4 μηνών, που σκορπά απλόχερα χαμόγελα. Η μητέρα του, Μικαέλα Καραμανή, στα 28 της χρόνια έχει αποκτήσει ήδη τρία παιδιά. Και όπως τονίζει μιλώντας στα «ΝΕΑ», δεν απορρίπτει το ενδεχόμενο να αποκτήσει και τέταρτο ή ακόμα και πέμπτο. Δηλώνει άλλωστε με περίσσια σιγουριά (που θα μπορούσε να ισοδυναμεί με θράσος ή άγνοια κινδύνου για έναν κάτοικο που ζει σε αστική περιοχή με το ή τα νοσοκομεία σε απόσταση αναπνοής) πως νιώθει απόλυτα ασφαλής στο νησί της.
Εκείνη όμως γνωρίζει πως εάν μείνει ξανά έγκυος η HOPEgenesis θα της καλύψει όλα τα έξοδα κύησης, τοκετού, μεταφοράς και διαμονής σε συνεργαζόμενα νοσοκομεία και ιατρικά κέντρα. Ακόμα όμως κι όταν αντιμετώπισε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας, δεν αισθάνθηκε ανήμπορη ή παραμελημένη. Αντιθέτως, οι διαδικασίες για τη μεταφορά και τη φροντίδα της στην Αθήνα ήταν δεδομένες, καθώς στους κατοίκους ακριτικών νησιών παρέχεται υγειονομική κάλυψη από τα στρατιωτικά νοσοκομεία.
Ετσι εξηγούνται άλλωστε και οι ευχαριστίες των κατοίκων προς τον Σωτήριο Μωραΐτη, υποναύαρχο (ΥΙ), διευθυντή της Διεύθυνσης Υγειονομικού του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, επειδή «ξέρουμε ότι δεν είμαστε μόνοι».
Tο μνημόνιο συνεργασίας
Δυναμική όμως ώθηση ζωής στα ακριτικά νησιά δίνει και το μνημόνιο συνεργασίας που υπεγράφη το 2020 ανάμεσα στη HOPEgenesis και το Πολεμικό Ναυτικό παρέχοντας μέσω της Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ) του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών δωρεάν υπηρεσίες θεραπειών υπογονιμότητας στους κατοίκους 25 νησιών που είναι «υπό την προστασία» των Ενόπλων Δυνάμεων (Αγιος Ευστράτιος, Ανάφη, Αρκιοί, Αστυπάλαια, Γαύδος, Δονούσα, Ηρακλειά, Θύμαινα, Κάσος, Καστελλόριζο, Κίμωλος, Κουφονήσια, Λειψοί, Νίσυρος, Οινούσσες Σίκινος, Σκύρος, Σχοινούσα, Σύμη, Τήλος, Φολέγανδρος, Φούρνοι, Χάλκη, Ψαρά, Ψέριμος).
Στο σύνολό της η HOPEgenesis, την οποία εμπνεύστηκε και ίδρυσε ο μαιευτήρας-γυναικολόγος Στέφανος Χανδακάς, έχει βοηθήσει περισσότερες από 850 οικογένειες σε ακριτικά νησιά και απομακρυσμένα ηπειρωτικά χωριά. Μάλιστα, το 5% αυτών των γεννήσεων προήλθε μέσα από το πρόγραμμα δωρεάν παροχής θεραπειών γονιμότητας.
Αναλυτικότερα και σύμφωνα με τον Νικόλαο Πετρογιάννη, πλοίαρχο (ΥΙ) ΠΝ, διευθυντή – επιστημονικά υπεύθυνο ΜΙΥΑ, στη Μονάδα πραγματοποιούνται 300-400 κύκλοι ετησίως. «Εχουμε φέρει στον κόσμο 420 παιδιά, εκ των οποίων περίπου τα 200 είναι από ακριτικά νησιά».
Ωστόσο, παρότι η γονιμότητα δεν είναι αυτονόητη για όλους, παραμένει ένα «δύσκολο» θέμα προς συζήτηση – ιδίως στις κλειστές κοινωνίες. Στην επόμενη στάση της αποστολής, στη Φολέγανδρο, η συζήτηση που εξελίσσεται επίσης σε μια σχολική τάξη, η οποία λούζεται από το φως του ήλιου, είναι ιδιαίτερα ζωντανή. Γυναίκες που παρακολουθούν τις παρουσιάσεις των ειδικών θέτουν βασικά ερωτήματα, όπως «πότε ένα ζευγάρι πρέπει να αρχίσει να ανησυχεί;», χωρίς όμως να ανοίγονται περισσότερο.
Οι επιστήμονες του Ναυτικού Νοσοκομείου απαντούν με υπομονή σε κάθε ερώτηση. Ο Γεώργιος Πατρίκιος, αρχίατρος, αναπληρωτής διευθυντής ΜΙΥΑ, δεν αμελεί να προτρέπει τα ζευγάρια (με αμεσότητα και αρκετή δόση χιούμορ) να μη χάνουν πολύτιμο χρόνο. Ενώ από την πλευρά της η Κωνσταντίνα Γαϊτάνου, αρχιπλοίαρχος (ΥΝ) ΠΝ, διευθύντρια Νοσηλευτικής Υπηρεσίας ΝΝΑ, με τον σεβασμό που τη διακρίνει κάθε φορά που απευθύνεται στον πληθυσμό των ακριτικών νησιών, δίνει έμφαση στην εχεμύθεια αλλά και στην ψυχολογική υποστήριξη που παρέχεται στα ζευγάρια που απευθύνονται στη Μονάδα.
Στη Φολέγανδρο έχουν γεννηθεί 12 παιδιά με την αρωγή της HOPEgenesis. Εντούτοις, και παρά τις εντατικές προσπάθειες να διαχυθεί η πληροφορία ότι όλες οι γυναίκες μπορούν να έχουν ίσα δικαιώματα απέναντι στη μητρότητα, ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας τους και την οικονομική τους κατάσταση, το μήνυμα δεν φτάνει πάντα στους αποδέκτες. Οπως σημειώνει στα «ΝΕΑ» η μητέρα της Κατερίνας, η οποία αποτελεί το 82ο παιδί του προγράμματος πανελλαδικά και το πρώτο στο νησί, η προσωπική της εμπειρία έπεισε και άλλους κατοίκους να δεχθούν το οικονομικό «σωσίβιο» και το υγειονομικό «δίχτυ ασφαλείας» που τους παρέχεται χωρίς κριτήρια (π.χ. οικονομικά).
Το σούρουπο η πυραλαύκατος φτάνει στην Κίμωλο. Εκεί στήνεται μια ακόμα συνάθροιση με ντόπιους και επιστήμονες που τους ενώνει μια σχέση εμπιστοσύνης και σεβασμού. Το νησί έχει αποκτήσει ήδη 15 παιδιά και αναμένονται ακόμα τέσσερα, με τη HOPEgenesis να… σβήνει τα κόστη και την ανασφάλεια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η ιατρική παρακολούθηση και ο τοκετός κοστίζουν τρεις φορές περισσότερο στη νησιωτική χώρα σε σχέση με την Αττική, συνυπολογίζοντας τα 12 ταξίδια για την προγραμματισμένη επίσκεψη σε μαιευτήρα γυναικολογο, εκτός του τοκετού και της διαμονής. Παράλληλα, μέσω εξελιγμένων και πρωτοπόρων ιατρικών συσκευών τηλεϊατρικής εξασφαλίζεται η ασφάλεια των εγκύων και των μωρών τους ανά πάσα στιγμή.