Τι συμβαίνει με τους ψεύτικους λογαριασμούς (bots) που γράφεται ότι ενεργοποιήθηκαν από τον Δεκέμβριο στα ελληνικά social media; Πρόσφατα το eureporter.co δημοσίευσε άρθρο όπου υποστηρίζεται ότι επρόκειτο για επιχείρηση με χιλιάδες bots που εκμεταλλεύτηκε την ευαισθησία της ελληνικής κοινής γνώμης για το δυστύχημα στα Τέμπη και επιδίωξε να ρίξει λάδι στη φωτιά οξύνοντας το κλίμα. Καθώς το eureporter.co είναι ένα ενημερωτικό δελτίο που κάποιες φορές δημοσιεύει κείμενα που είναι «non paper» και όχι δημοσιογραφική έρευνα, θα μπορούσε να αμφισβητηθεί η εγκυρότητα των πληροφοριών. Οταν όμως ο Μιχάλης Μπλέτσας, ο διευθυντής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας και διευθυντής του Media Lab του ΜΙΤ, επιβεβαιώνει ότι έχει ανιχνευθεί «κίνηση» ξένων bots, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τη σοβαρότητα της πληροφορίας.
Ο Πρωθυπουργός έκανε μια αναφορά στην ομιλία του στη Βουλή, αλλά η χρονική στιγμή σίγουρα δεν ήταν κατάλληλη για να κεντρίσει το ενδιαφέρον των media και των πολιτών. Με το 80% του κόσμου δυσαρεστημένο με τον τρόπο που χειρίστηκε η κυβέρνηση το θέμα, το να μιλάς για «επιχείρηση παραπληροφόρησης» είναι μάλλον άκαιρο. Κανείς δεν είναι διατεθειμένος να ακούσει. Ισα ίσα η αναφορά μπορεί εύκολα να απαξιωθεί και να κατηγορηθεί όποιος την κάνει ή την αναπαράγει ότι προσπαθεί να υποβαθμίσει τη δυσαρέσκεια του κόσμου και να στρέψει την προσοχή αλλού.
Και όμως… Το θέμα είναι σοβαρό. Η Ευρωπαϊκή Ενωση εδώ και καιρό προειδοποιεί ότι εξελίσσονται πολλές εκστρατείες ανάμειξης ξένων δυνάμεων (foreign influence operations) σε ευρωπαϊκά κράτη. Οι καμπάνιες χρησιμοποιούν χιλιάδες ψεύτικους λογαριασμούς που ανεβάζουν δικό τους περιεχόμενο (πάντα με στόχο το συναίσθημα και την πρόκληση οργής στην κοινωνία για διάφορα θέματα) ή αναπαράγουν ποστ χρηστών, κάνουν likes κ.λπ. Αν ακολουθήσει κάποιος έναν τέτοιο λογαριασμό, θα δει ότι «δρα» με ρυθμό πολυβόλου. Μπορεί να ανεβάζει ή να αναδημοσιεύει ποστ ανά ένα λεπτό επί ημέρες! Αν υπολογίσουμε τον αριθμό των bots και τη συχνότητα που εκπέμπουν μηνύματα, καταλαβαίνουμε ότι κινητοποιείται μια τεράστια δύναμη πυρός. Στη Ρουμανία κρίθηκε από το ανώτατο δικαστήριο ότι η εκστρατεία που έγινε εκεί κατάφερε να βγάλει πρώτο στις εκλογές έναν υποψήφιο που κυριολεκτικά ήρθε από το πουθενά.
Αν και η χώρα μας έχει γίνει εργαστήριο δοκιμής εκστρατειών επηρεασμού, θα πρέπει να είμαστε αφελείς αν δεν ευαισθητοποιηθούμε αμέσως. Είμαστε μια από τις πιο ευάλωτες χώρες σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις, καθώς μεγάλο μέρος των πολιτών (71% σύμφωνα με την έρευνα του Reuters) ενημερώνεται από τα social media.Αν κάποιος θέλει να επηρεάσει λοιπόν, έχει την ευκαιρία του.
Δεν χρειάζεται να έχεις προφητικές ικανότητες για να προβλέψεις ότι σύντομα η Ελλάδα θα πρέπει να πάρει μεγάλες αποφάσεις σε θέματα πολύ ευαίσθητα. Για παράδειγμα: με την Τουρκία να προσφέρεται να στηρίξει την ευρωπαϊκή άμυνα, τι θα αποφασίσει η Ελλάδα αν κληθεί να συμμετάσχει σε ειρηνευτική δύναμη στην Ουκρανία; Πιστεύω πως όλοι οι λογικοί άνθρωποι θα θέλαμε να γίνει αυτή η συζήτηση ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις με ψυχραιμία. Δεν θα θέλαμε να δούμε κάποιοι να ανάβουν φωτιές στο Διαδίκτυο με εμπρηστικά ποστ, ψεύτικες πληροφορίες, ακόμη και παραποιημένα βίντεο.
Με λίγα λόγια, αν υπάρχουν επιβεβαιωμένες πληροφορίες ότι η Ελλάδα είναι στόχος ξένων επιχειρήσεων επιρροής, τότε πρέπει να οργανωθεί όσο καλύτερα γίνεται η άμυνά μας. Ας αφήσουμε στην άκρη τη σύνδεση με τα Τέμπη κι ας ανοίξουμε τα μάτια μας για το μέλλον. Δεν ζούμε σε εποχή που επιτρέπει εφησυχασμό.
Ο Χάρης Γούλιος είναι επικοινωνιολόγος, διευθυντής Marketing του MEGA