Η εργασία της περιβαλλοντικής ομάδας του 1ου Γυμνασίου Λαυρίου για τα ρέματα της Λαυρεωτικής ήταν από τις πιο εντυπωσιακές στη Μαθητική Ημερίδα που διοργανώθηκε στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας από το μουσείο και τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Αττικής. Τα παιδιά με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών τους και τη στήριξη των γονιών τους έκαναν εξαιρετική δουλειά. Η παρουσίασή τους εκείνη τη μέρα έκλεισε με ένα βίντεο από drone που μας ταξίδεψε πάνω από τα ρέματα.
Οι «υπεύθυνοι» για την ταινία αυτήν, ο Τηλέμαχος Χυτήρης (εικονοληψία) και ο Γιάννης Στάντζος (μοντάζ), ήταν τα δύο από τα τέσσερα παιδιά της περιβαλλοντικής ομάδας (που αποτελείται από περίπου 30 μαθητές) που συναντήσαμε στο λιμανάκι του Θορικού. Σκοπός να μας ξεναγήσουν στο ομώνυμο ρέμα, να ψαρέψουμε μαζί τους (κάτι που κάνουν συχνά στο πλαίσιο της περιβαλλοντική ομάδας) και να συζητήσουμε για τις ανησυχίες τους για το περιβάλλον. Μαζί με τον Τηλέμαχο και τον Γιάννη ήταν κι ο Χαρκουβρίρ Σινγκ και ο Παναγιώτης Πρεβενάς.
Στο ρέμα του Θορικού
Πρώτη στάση στο λιμανάκι του Θορικού στις εκβολές του ρέματος Κερατέας – Θορικού. Το επίσημο όνομά του είναι «ρέμα της Ντάρδιζας», είναι από τα μεγαλύτερα της Αττικής, με μήκος 16 περίπου χιλιόμετρα. «Πηγάζει από τον Κουβαρά, εδώ ουσιαστικά είναι βούρκος» εξηγούν τα παιδιά. Αυτό βλέπουμε και εμείς – και ένα λάστιχο αυτοκινήτου μισοβουλιαγμένο. Δεν μπορούμε να περπατήσουμε κατά μήκος της κοίτης του, όπως μας λένε, οι καλαμιές αυτό τον καιρό το κάνουν αδύνατον. Οι μαθητές εξηγούν ότι ασχολήθηκαν στην εργασία τους με τα ρέματα γιατί όταν βρέχει πλημμυρίζουν σε κάποια σημεία – δυο συνάνθρωποί τους μάλιστα έχασαν το 2019 τη ζωή τους σε μια «ιρλανδική διάβαση». Διευκρινίζουν πως έτσι ονομάζονται οι δρόμοι που είναι πάνω στα ρέματα και ποτέ δεν πρέπει να τους διασχίζουμε όταν βρέχει «γιατί παίζουμε κορόνα γράμματα τη ζωή μας».
Αναφέρουν τα θετικά του ρέματος, το ένα παιδί συμπληρώνει το άλλο. «Είναι ένας πλούσιος υδρότοπος. Εχουν καταγραφεί πολλά είδη πουλιών (ψευτοαηδόνια, γλαρόνια, νεροχελίδονα, τσίχλες, κουκουβάγιες, κούκοι, μπούφοι, μελισσουργοί, κοτσύφια, καλαμοποταμίδες, τσαλαπετεινοί, αετοί, γεράκια), θηλαστικά (αλεπού, σκαντζόχοιρος, λαγός), ερπετά (σαύρες, νερόφιδα, νεροχελώνες), ψάρια (κέφαλοι), ενώ στη χλωρίδα υπάρχουν καλαμιές, θάμνοι, σχίνα, πόες, φρύγανα, πικροδάφνη, αγριοκυπάρισσο, λαδανιές, λαψάνα, λυγαριά κ.λπ.». «Εδώ, στις εκβολές, έχει και πολλές καρακάξες και δεκαοχτούρες» – στην εργασία τους μάλιστα έχουν καταγράψει το κελάδημά τους. Και τα αρνητικά; Πλημμυρίζει, έχει κουνούπια όταν είναι στάσιμο αλλά και είναι μολυσμένο τόσο από τα σκουπίδια αλλά και τα φυτοφάρμακα από τις καλλιέργειες. Καταγράφουμε προτάσεις για το τι πρέπει και μπορεί να γίνει: «Να καθαριστεί και να πάψουν να πετάνε σκουπίδια και χημικά». «Η μόλυνσή του επηρεάζει την ποιότητα της ζωής μας». «Να φτιαχτούν σε κάποια σημεία τα πρανή που έχουν πάθει καθίζηση». «Αν είχε καθαριστεί κι αν είχαν κλαδευτεί οι καλαμιές, θα μπορούσε να φτιαχτεί ένα μονοπάτι κατά μήκος του για διάφορες δραστηριότητες». Οι ίδιοι περπατούν συχνά στο ρέμα γιατί «το να περπατάς στη φύση σε βοηθά να αλληλοεπιδράς με άλλα πλάσματα».
Ψαρεύοντας στο Λαύριο
Στη συνέχεια, στραφήκαμε στη θάλασσα για… ψάρεμα. «Εδώ βρίσκεις πέρκες, λαβράκια, δράκαινα, σαργούς, σπάρους, σκαρμούς» λέει ο Παναγιώτης. Ετοιμάζουν τα καλάμια, εξηγούν σε τι διαφέρει το ένα από το άλλο, δολώνουμε και αρχίζουμε. Μιλούν για τη ρύπανση – και για εκείνη που προκαλείται από ψαράδες που πετούν νεκρά ψάρια πίσω στη θάλασσα. «Οταν πιάνουμε εμείς μικρά ή ψάρια σε εγκυμοσύνη τα αφήνουμε να συνεχίσουν τη ζωή τους». Οπως κάθε σωστός ψαράς, διηγούνται ιστορίες: για το μεγαλύτερο ψάρι που έχουν πιάσει (ένα λαβράκι 1,5 κιλό), όταν τους «χτύπησε» δράκαινα και τι κάνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις, ότι ο σκάρος τρώγεται με τα εντόσθια… Ο Γιάννης αναφέρεται στη νόσο των δυτών – αφορμή η συζήτησή μας με τον Παναγιώτη και τον Χαρκουβρίρ για καταδύσεις. Είναι μια ομάδα παιδιών που ζουν μαθαίνοντας, που δεν απομονώνονται στον κόσμο του κινητού τους, αποθηκεύουν εμπειρίες και εικόνες, που έχουν την τύχη να μεγαλώνουν μέσα στη φύση. «Ναι, όμως, δεν προστατεύεται, δεν συντηρείται» απαντούν.