Αναζητώντας λόγους και αιτίες για την έξαρση νεανικής παραβατικότητας – Η εξήγηση του «εμείς» απέναντι στους «άλλους» – Τι αναφέρει στην Cyprus Times o Κοινωνιολόγος Νίκος Περιστιάνης
Δίνουν και παίρνουν οι συζητήσεις για το κεφάλαιο νεανική παραβατικότητα, την ώρα που διεξάγεται ένας ανώφελος αγώνας επίρριψης ευθυνών για όσα έγιναν τις μέρες του Πάσχα.
Μιλώντας στην Cyprus Times, ο κοινωνιολόγος Νίκος Περιστιάνης επιχειρεί να προσεγγίσει την άλλη πλευρά του προβλήματος, τα κίνητρα και τις αιτίες που ωθούν τους νέους σε ακραίες συμπεριφορές και πράξεις βίας.
«Ένας από τους κυριότερους παράγοντες είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι ενώ μεγαλώνουν έχουν διάφορα ένστικτα και πάθη τα οποία είναι μέρος της προσωπικότητας τους, και οι ανθρώπινες κοινωνίες έρχονται να τα ελέγξουν μέσα από την κοινωνικοποίηση. Δηλαδή προσπαθούν να διδάξουν σε αυτά τα άτομα κανόνες τους οποίους να αποδεχτούν, να εσωτερικεύσουν και να αυτοελέγχονται» τονίζει.
Ο κ. Περιστιάνης σημειώνει πως αυτή η διαδικασία παίρνει χρόνο, και επειδή συνυπάρχει η προσπάθεια της κοινωνίας να εκπαιδεύσει αυτά τα άτομα, να τα μορφώσει, στο διάστημα που μεσολαβεί κάποιες από τις συμπεριφορές αυτές συνεχίζονται μέχρι να ωριμάσει η διαδικασία εσωτερικού ελέγχου. «Το τι βλέπουμε με τους νεαρούς, είναι μέρος αυτής της διαδικασίας όπου μέχρι να φτάσουν στο στάδιο που οι ίδιοι θα υιοθετήσουν τρόπους εσωτερικού ελέγχου, ξεφεύγουν και συμπεριφέρονται με τρόπους που η υπόλοιπη κοινωνία δεν βλέπει θετικά».
Αυτή η παραβατική συμπεριφορά μπορεί να συμβεί με διάφορους τρόπους, εξηγεί ο κ. Περιστιάνης. «Μπορεί να είναι με τον τρόπο που ένα παιδί παίζει με βίαιο τρόπο, σπρώχνει, παρενοχλεί άλλα παιδιά, φραστική επιθετικότητα, ο τρόπος που οδηγεί το ποδήλατο, την μοτοσικλέτα και το αυτοκίνητο».
Ομαδική παραβατικότητα
Στη συνέχεια ακολουθεί η ομαδική παραβατικότητα, εξηγεί ο Κοινωνιολόγος. «Τα παιδιά, όταν φτάσουν σε κάποια ηλικία, ειδικότερα στην εφηβεία και μετά, η παρέα, η ομάδα με την οποία συναναστρέφονται γίνεται πολύ καθοριστική. Παύουν να είναι προσκολλημένα στους γονείς τους, και πλέον η ταυτότητά τους περιστρέφεται γύρω από την σημασία που τους δίδεται μέσα στην ομάδα. Θέλουν να τους εκτιμούν, να νιώθουν ότι έχουν ένα ιδιαίτερο ρόλο και ειδικά τα αγόρια επιζητούν ένα αρχηγικό ρόλο. Πολλές από τις συμπεριφορές που μαρτυρούμε είναι ακριβώς προσπάθειες των ατόμων να ξεχωρίσουν μέσα στην ομάδα, να δείξουν για τι είναι ικανοί».
Ο κ. Περιστιάνης εξήγησε οι πράξεις εξαρτώνται αναλόγως της ομάδας, του κοινωνικού στρώματος, και των αξιών που έχει η κοινωνική αυτή τάξη ευρύτερα. «Αν πχ ένα παιδί προέρχεται από μια τάξη με χαρακτηριστικά όπως να μην είναι πολύ μορφωμένα τα άτομα, πολύ κατεργασμένα και στον τρόπο έκφρασης, πολύ πιθανόν και τα παιδιά να έχουν ανάλογους τρόπους συμπεριφοράς, αξίες, να είναι πιο αθυρόστομα, να εκφράζονται με πιο σωματικό τρόπο, να σπρώχνουν κλπ».
«Εμείς» απέναντι «στους άλλους»
Κληθείς να σχολιάσει το γεγονός ότι τοποθετείται ως «αντίπαλος» και ως «εχθρός» η Αστυνομία, ο Κοινωνιολόγος σημειώνει ότι οφείλεται σε διάφορους παράγοντες.
«Στην Κύπρο μπορεί κάποιος να δει ότι τα πρότυπα του ανδρισμού είναι πάρα πολύ ισχυρά, οπότε τα αγόρια στις παρέες και τις ομάδες προσπαθούν να τεκμηριώσουν τον ανδρισμό τους και αυτό είναι ένα από τα κύρια προβλήματα που δεν αρέσει στην υπόλοιπη κοινωνία, παρόλο που έμμεσα αυτή είναι που το ενθαρρύνει αλλά δεν το αναγνωρίζει όταν το βλέπει. Τα παιδιά προσπαθούν να αποδείξουν πολλές φορές και στον ίδιο τον εαυτό τους ότι αψηφούν τον κίνδυνο, ακόμα και τον θάνατο κάποτε, δείχνοντας τόλμη και θάρρος και έχοντας εναντιωθεί στους φόβους τους» τονίζει.
Προσθέτει την ίδια ώρα ότι στις ομάδες εμπεριέχεται το συναίσθημα που νιώθει κάποιος όταν είναι μέλος ενός συνόλου. «Μια παρέα έχει αλληλεγγύη, συντροφικότητα, ενδιαφέρεται ο ένας για τον άλλο. Βάζουν κάποιους κοινούς στόχους πχ να φτιάξουν την πιο μεγάλη λαμπρατζιά αντί των άλλων ενοριών, να μαζευτεί περισσότερος κόσμος, περισσότεροι αστυνομικοί να μας ελέγξουν. Μπαίνουν σε μια διαδικασία να φέρουν εις πέρας ένα κοινό στόχο και αυτό δίνει νόημα, τους εμπνέει και γι’ αυτό δεν είναι εύκολο να τα εμποδίσει η κοινωνία».
Ο κ. Περιστιάνης αναφέρει υπάρχει σαν θετικό το ότι τα παιδιά μπαίνουν για πρώτη φορά σε μια διαδικασία που αντιλαμβάνονται τι σημαίνει συνεργασία, αλληλοβοήθεια, αλληλοστήριξη, συλλογικοί στόχοι, οι ίδιοι ενθουσιάζονται και παθιάζονται. «Αυτά τα συναισθήματα δεν τα νιώθεις όταν είσαι άτομο την ώρα που ζούμε σε κοινωνίες που τείνουν να απομονώνουν τους ανθρώπους. Αυτές οι ομάδες προσφέρουν αυτά τα εξαιρετικά συναισθήματα γι’ αυτό τα μέλη δεν εγκαταλείπουν εύκολα. Όσο τους εναντιώνεται η υπόλοιπη κοινωνία τόσο πιο πολύ συσπειρώνονται απέναντι στον εξωτερικό εχθρό, την ευρύτερη κοινωνία και όταν έρθει η Αστυνομία για εκείνους εμπεδώνεται η αίσθηση του «εμείς» έναντι του «οι άλλοι» που έρχονται να παρενοχλήσουν αυτό που έχουν δημιουργήσει».
Όπως σημειώνει ο Κοινωνιολόγος, αυτό το σκεπτικό αρκεί για να κατανοήσει κάποιος το τι συμβαίνει με τις ομάδες ατόμων και το πως λειτουργούν είτε τοπικά, είτε οπαδικά, είτε φυλετικά. «Το κύριο χαρακτηριστικό της ομαδικότητας για να υπάρχει συλλογική ταυτότητα, είναι να υπάρχει αντιπαλότητα με κάποιον άλλο. Ο εξωτερικός εχθρός είναι ο τρόπος που συνδέεται μια ομάδα η ίδια. Όταν καταλάβει κάποιος αυτό το μοντέλο, αντιλαμβάνεται και τι συμβαίνει στις λαμπρατζιές, στα γήπεδα».
Ο κ. Περιστιάνης σημειώνει πως οι μικροί έχουν μπει σε μια διαδικασία ανακάλυψης άλλων πτυχών της ζωής και αξιών που δεν μπορούν να ενθαρρυνθούν εύκολα στην καθημερινότητα που ζούμε και που είναι εξίσου σημαντικές. «Δεν υπάρχουν πολλοί τρόποι να αναδειχθούν, λέμε πάντα για την αλληλεγγύη αλλά πως θα εκφραστεί. Σε μια μικρή ομάδα είναι πιο χειροπιαστά γι αυτό συγκινούν τους νεαρούς και δεν σταματούν. Δεν είναι φαινόμενα που βασίζονται στην λογική για να τους εξηγήσουμε.»
Τι πρέπει να κάνει η Κοινωνία
Τέλος και αναφορικά με το τι θα πρέπει να πράξει η κοινωνία και η Πολιτεία, ο κ. Περιστιάνης σημείωσε ότι θα πρέπει αυτά τα μικροπεριβάλλοντα που δημιουργούνται να είναι ασφαλισμένα, να μην εμπερικλείουν μεγάλους κινδύνους ούτε για την κοινωνία και ούτε για την ίδια την ομάδα. «Καμιά φορά το να βοηθήσει αντί να πολεμήσει, να κατανοήσει την ψυχολογία των ατόμων εντός των ομάδων και να αποδεχτεί ότι είναι σημαντικές αυτές οι εμπειρίες και να προσπαθήσει να τις καταστήσει ασφαλής, να μην σκοτώνονται».
Ο Κοινωνιολόγος παρέθεσε το παράδειγμα της Πάφου όπου ο δήμος διοργάνωσε στήσιμο Λαμπρατζιάς με προσωπικό και μηχανήματα παίρνοντας θέση δίπλα και όχι απέναντι στα παιδιά οργανωμένα και σε περιβάλλον ασφαλές.
«Ίσως αυτό το μοντέλο να είναι πιο σωστό. Αντί η έμφαση να είναι στην απαγόρευση και στη βία, να δούμε με πιο τρόπο μπορεί να γίνει με διαδικασίες που να μην εμπεριέχουν μεγάλους κινδύνους» κατέληξε.
Το άρθρο Νεανική παραβατικότητα: Αναζητώντας τις αιτίες. O Νίκος Περιστιάνης στη CT εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.