Πριν από μερικές ημέρες επέστρεψε από τη Δυτική Οχθη, όπου βρισκόταν για διάστημα δύο μηνών, σε μια περιοχή όπου η καθημερινότητα είναι τα τελευταία χρόνια συνώνυμη της τρομοκρατίας.
Για τον επικεφαλής επειγουσών παρεμβάσεων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Νικόλα Παπαχρυσοστόμου, ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή μιας ανθρωπιστικής κρίσης. Κονγκό, Μπουρκίνα Φάσο, Καμερούν, Μοζαμβίκη, Νότιο Σουδάν, Μπανγκλαντές, Κολομβία, Ιράκ, Υεμένη, Λίβανος: είναι μερικές μόνο από τις χώρες στις οποίες έχει βρεθεί τα προηγούμενα χρόνια. Ως επικεφαλής, δε, αποστολών είναι υπεύθυνος για τη δόμηση των παρεμβάσεων που απαιτούνται κάθε φορά, είτε είναι σε κέντρα υγείας και νοσοκομεία είτε σε παροχή υγειονομικού υλικού και ειδών πρώτης ανάγκης.
Επικρατούσε μια στοιχειωμένη ησυχία
Μάλιστα, με την ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στα μέσα Νοεμβρίου του 2023, ήταν οι πρώτοι που μπήκαν στη Γάζα, μετά τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου. Τότε που όπως αποκαλύπτει στα «ΝΕΑ», το μόνο που επικρατούσε ήταν μια στοιχειωμένη ησυχία. «Δεν έβλεπες κανέναν και αυτόματα αναρωτιόσουν εάν έχει απομείνει κανείς. Πλησιάζοντας στη Χαν Γιουνίς θυμάμαι μόνο μια ηλικιωμένη με ένα γαϊδούρι και ένα κάρο με λαχανικά, μια εικόνα που υπονοούσε πως υπάρχει ζωή αλλά δεν είναι εύκολο να τη δεις καθώς ο κόσμος φοβόταν τόσο πολύ για να… ξεμυτίσει. Και λίγες ώρες μετά ξεκίνησαν οι βομβαρδισμοί που έρχονταν όλο και πιο κοντά μας. Κι έτσι αντιληφθήκαμε πως μπήκαμε στη Γάζα, με τις συνεχείς πτήσεις των drones και τους μεγάλους βομβαρδισμούς και στη συνέχεια με την έντονη παρουσία των πρώτων στρατευμάτων».
Οι εικόνες που μεταφέρει ο Νικόλας από εκείνη την αποστολή είναι αποστομωτικές: παντού επικρατούσε μια δυσανάλογη βία, με τα περισσότερα θύματα να είναι παιδιά και γυναίκες. «Πηγαίναμε στο νοσοκομείο και την επόμενη μέρα το σπίτι που βρισκόταν δίπλα σε αυτό δεν υπήρχε. Τα ερωτήματα συνεχή. Αραγε επέζησε η οικογένεια που ήταν μέσα;». Αλλά ούτε οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν μείνει ανέπαφοι από αυτόν τον πόλεμο, καθώς στη Γάζα έχουν χάσει τη ζωή τους 10 μέλη αποστολών της οργάνωσης.
«Ηθελα να δώσω ευκαιρία σε κάτι άλλο»
Δεν ήταν, όμως, πάντα αυτή η πραγματικότητα για τον Νικόλα Παπαχρυσοστόμου. Είχε μια καλά… στρωμένη ζωή, με σπουδές στους τομείς των οικονομικών και της χρηματοοικονομίας και μία επαγγελματική πορεία σε έναν κλάδο πολλά υποσχόμενο. «Μπορώ να πω ότι ήμουν ένας “καλός μαθητής”, βάσει όσων η ελληνική κοινωνία θεωρεί σημαντικά και σωστά: καλός στο σχολείο, σωστά μεγαλωμένος, είσοδος στο πανεπιστήμιο και μετά μια καλή δουλειά. Αυτά τα βήματα τα ακολούθησα με επιμέλεια μέχρι τα μέσα της δεκαετίας των 20 μου», εξομολογείται.
Ολα άλλαξαν όταν αποφάσισε ότι αυτή η… στρωμένη ζωή δεν τον γέμιζε. «Δεν ήταν το δικό μου όνειρο. Αντίθετα, ήταν κάτι που κληρονόμησα από την κοινωνία, την οικογένεια. Ηθελα να δώσω ευκαιρία σε κάτι άλλο», λέει χαρακτηριστικά. Κι αυτό το κάτι άλλο ήταν ένα μεγάλο στοίχημα, αφού για περίπου οκτώ χρόνια με ένα σακίδιο στην πλάτη έψαχνε τον εαυτό του, ταξιδεύοντας και στις πέντε ηπείρους. «Για μεγάλο χρονικό διάστημα παρέμεινα στον δρόμο. Εργάστηκα σε διάφορους και διαφορετικούς τομείς, είδα μαγευτικά τοπία, συνάντησα ωραίους ανθρώπους, “διασταυρώθηκα” με μεγάλους κινδύνους. Αυτό που… κληρονόμησα, όμως, από αυτό το μεγάλο ταξίδι ήταν η ζωή με ελλείψεις, όπως το να μην έχεις τρεχούμενο νερό ή φαγητό. Αυτές, δηλαδή, που οι γονείς και οι πρόγονοί μας βίωσαν εξαιτίας της κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης. Ενώ εγώ στερήθηκα από επιλογή».
Η συνεργασία με την οργάνωση
Με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα «συναντήθηκε» έπειτα από μία παρουσίαση που έκανε για την εμπειρία του από τα ταξίδια. Η συνεργασία με το ελληνικό γραφείο της ανθρωπιστικής οργάνωσης ξεκίνησε, παρότι οι αποστολές δεν θα είχαν τον αμιγώς ταξιδιωτικό χαρακτήρα που είχε μέχρι τότε συνηθίσει, αλλά πλέον θα εστίαζε περισσότερο στους ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Βρέθηκε σε εμπόλεμες ζώνες, σε χώρες όπου οι εμφύλιοι και οι ασθένειες «αφάνιζαν» ολόκληρες περιοχές. Ακόμη και στη θάλασσα, ως μέλος αποστολής στην Κεντρική Μεσόγειο για την έρευνα και διάσωση των μεταναστών, οι οποίοι επιχειρούσαν το επικίνδυνο ταξίδι από τη Λιβύη προς την Ιταλία. Το χρονικό διάστημα παραμονής του σε κάθε αποστολή ήταν συνάρτηση πολλών παραγόντων. «Στην Κολομβία η αποστολή διήρκεσε 14 μήνες, στο Κονγκό εννέα, ενώ οι αποστολές που έχουν το κατεπείγον μιας κατάστασης δεν διαρκούν περισσότερο από 3-4 μήνες, κι αυτό γιατί οι ομάδες θα πρέπει να ανανεώνονται για να μη διακινδυνεύσει η ψυχική υγεία των ανθρώπων».
Τελευταία, λοιπόν, αποστολή αυτή στη Δυτική Οχθη, εκεί όπου οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν συνεχή παρουσία από τα τέλη της δεκαετίας του ’80. Στους δύο αυτούς μήνες έστησε με την υπόλοιπη ομάδα μια σειρά από ιατρικές κλινικές, καθώς παρατήρησαν πως στη Δυτική Οχθη υπάρχει τεράστια ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή για υπερτασικούς και διαβητικούς. Είναι ενδεικτικό ότι στο διάστημα αυτό από τους 1.200 ασθενείς που είδε η ομάδα, σχεδόν το 25% ήταν υπερτασικοί.
Ο τρόμος είναι διάχυτος
«Μπορεί στη Δυτική Όχθη οι μάχες σώμα με σώμα να μην είναι τόσο πολλές, ωστόσο η αστάθεια και η τρομοκρατία μπορούν να περιγράψουν την κατάσταση που επικρατεί. Κάτοικοι από τη μία μέρα στην άλλη δέχονται προφορικές ειδοποιήσεις να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Οι στρατιωτικές δυνάμεις μπαίνουν στις κατοικίες και συλλαμβάνουν τον κόσμο. Ο τρόμος μήπως αύριο είμαι εγώ αυτός που θα συλληφθεί και θα εκδιωχθεί είναι διάχυτος», λέει χαρακτηριστικά.
Μάλιστα, ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου βρισκόταν στην περιοχή όταν τα στρατεύματα μπήκαν στη Δυτική Οχθη, όπου παραμένουν ακόμη, «80 ημέρες τώρα πια, το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το 2000 μέχρι σήμερα. Εχουν απαγορεύσει την είσοδο σε συγκεκριμένες γειτονιές, συνεχίζοντας να διώχνουν κόσμο από τα σπίτια τους, τα οποία συχνά χρησιμοποιούν σαν… στρατηγεία. Μόλις πριν από έναν μήνα πυροβόλησαν παιδιά στον κήπο του σπιτιού τους. Υπολογίζονται περίπου 40.000 οι εκτοπισμένοι μέσα στην ίδια τους την πόλη».
Οι αριθμοί, πάντως, που παραθέτει ο Νικόλας Παπαχρυσοστόμου είναι σοκαριστικοί: τον Ιανουάριο στη Δυτική Οχθη 100 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ 850 νέα εμπόδια – είτε είναι πύλες, οδοφράγματα είτε κλεισίματα δρόμων – έχουν στηθεί στην περιοχή, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Μέσα στο δίμηνο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2025 έχουν σημειωθεί 64 επιθέσεις κατά επαγγελματιών υγείας, ενώ από την αρχή του έτους έως και τον Μάρτιο 940 Παλαιστίνιοι είναι νεκροί και βάσει του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας περισσότεροι από 8.000 οι τραυματίες. Την ίδια στιγμή, 12.000 πολίτες στη Δυτική Οχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ έχουν συλληφθεί και μπει σε κρατητήρια.
«Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουμε καταδικάσει απερίφραστα την επίθεση της Χαμάς, αλλά από τότε μέχρι σήμερα αυτό που ζούμε είναι ο αφανισμός της ζωής στην περιοχή. Ο κόσμος δεν πρέπει να ξεχνάει ότι σε αυτή τη γωνιά του πλανήτη οι πολεμικές συγκρούσεις συνεχίζονται και πως ο αριθμός των θυμάτων ανεβαίνει. Δεκαέξι μήνες από την έναρξη αυτού του πολέμου, η Γάζα και η Δυτική Οχθη δεν θα πρέπει να περνούν στο παρασκήνιο».