Πρώτα ευχαρίστησε τους ψηφοφόρους, όπως είθισται, και ο κόσμος κάτω από την εξέδρα χειροκρότησε. Επειτα, ο Μαρκ Κάρνι, ο νικητής των εκλογών στον Καναδά, ευχαρίστησε τα στελέχη των Φιλελευθέρων και όλους εκείνους που είχαν δουλέψει για την εκλογική νίκη. Το κοινό και πάλι χειροκρότησε. Αμέσως μετά, όμως, ευχαρίστησε τον Πιερ Πουαλιέβρ, τον ηττημένο ηγέτη των Συντηρητικών και – δεν θα το πιστέψετε – το κοινό χειροκρότησε με τον ίδιο ενθουσιασμό. Εκείνη τη στιγμή εγώ ένιωσα κάτι στιγμιαίο, αλλά πολύ δυνατό: θαυμασμό, του είδους που σε αφήνει με το στόμα ανοιχτό σαν ηλίθιο, αλλά και ζήλεια, το ομολογώ. Σε μια εποχή κρίσης για τη δημοκρατία, είναι ενθαρρυντικό να βλέπεις τους Καναδούς να δίνουν το παράδειγμα και να μας θυμίζουν ότι η προϋπόθεση για την καλή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος είναι ο σεβασμός σε κάποιους άγραφους και άρρητους κανόνες, όπως στην προκειμένη περίπτωση η αποδοχή του αντιπάλου.
«Πρέπει να σκεφτόμαστε τη δημοκρατία σαν ένα παιχνίδι που συνεχίζεται επ’ αόριστον» γράφουν οι Λεβίτσκι και Ζίμπλατ στο βιβλίο τους «How Democracies Die». Πράγματι, δεν είναι ποδοσφαιρικός αγώνας η δημοκρατία, δεν τελειώνει δηλαδή με το σκορ. Είναι μια συνεχής διαδικασία, η οποία ποτέ δεν μπορεί να ρυθμιστεί στην εντέλεια – όλα τα Συντάγματα, ως γνωστόν, είναι ανοιχτά σε διαφορετικές ερμηνείες. Γι’ αυτό η καλή θέληση όσων συμμετέχουν στο παιχνίδι είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας. Στην πράξη, αυτή η καλή θέληση εκφράζεται με την αποδοχή του αντιπάλου, τον αμοιβαίο σεβασμό δηλαδή, καθώς και με τη θεσμική αυτοσυγκράτηση, δηλαδή τον περιορισμό στην άσκηση των εξουσιών.
Οσον αφορά τον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ αντιπάλων σε μια δημοκρατία, οι Καναδοί έδειξαν πως γίνεται. Και όχι μόνο ο νικητής των εκλογών, αλλά και ο ηττημένος. Ο Πολ Πουαλιέβρ συνεχάρη τον Κάρνι για τη νίκη του και όταν κάποιοι από το κοινό γιουχάισαν, εκείνος τους το έκοψε αμέσως. (Λάβετε υπόψη ότι την ώρα που συνέβαιναν αυτά ήταν αμφίβολο αν ο ίδιος ο Πουαλιέβρ θα κατάφερνε να εκλεγεί…) Υποσχέθηκε ότι θα ελέγχει αυστηρά την κυβέρνηση, αλλά θα συμβάλει μαζί της, είπε, στην αντιμετώπιση του κινδύνου που αντιπροσωπεύουν οι ΗΠΑ για τον Καναδά. Βέβαια, η ήττα των Συντηρητικών δεν ήταν συντριπτική και, αντιστρόφως, η νίκη των Φιλελευθέρων είναι οριακή – η κυβέρνηση του Κάρνι θα χρειαστεί την ψήφο των Συντηρητικών για να περάσει τον προϋπολογισμό. Ομως μόλις πριν από τρεις μήνες ο Πουαλιέβρ και οι Συντηρητικοί του ήταν 25-30 μονάδες μπροστά από τους Φιλελεύθερους! Ο Τριντό, λόγω αμοραλισμού και εξουσιομανίας, είχε καταντήσει ο πιο αντιπαθής πολιτικός στην ιστορία της χώρας του. Τίποτα δεν μπορούσε να ανατρέψει τον θρίαμβο των Συντηρητικών. Μέχρι που εμφανίστηκε ο Ντόναλντ…
Η ανατροπή αυτή, μην έχετε καμία αμφιβολία, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην πολιτική του 47ου προέδρου των ΗΠΑ. Μόνος του, ολομόναχος το κατάφερε αυτό, με αξιοθαύμαστη επιμονή. Ακόμη και την ημέρα της ψηφοφορίας, ο μπαγάσας, επανήλθε με την πρότασή του για ενσωμάτωση του Καναδά στις ΗΠΑ και, όπως απέδειξε το οριακό αποτέλεσμα υπέρ των Φιλελευθέρων, χρειαζόταν η παρέμβασή του. Λοιπόν, ας του ανταποδώσουν την υπηρεσία. Το αξίζει! Διαβάζω, λ.χ., στη Wikipedia ότι το Τάγμα του Καναδά, η υψηλότερη διάκριση που απονέμει η χώρα, προϋποθέτει «εξαιρετικές υπηρεσίες ή εξαιρετική συμβολή στον Καναδά και την ανθρωπότητα». Για την ανθρωπότητα δεν μπορώ να πω. Για τον Καναδά, πάντως, οι υπηρεσίες που πρόσφερε ο πρόεδρος Τραμπ δικαιολογούν την απονομή της τιμής. (Ας ξεχάσουν την ανθρωπότητα, δεν πειράζει…)
Ομως, οι προοπτικές δεν είναι καθόλου ρόδινες για τον Καναδά, παρά την ενότητα και, τολμώ να πω, την εθνική αφύπνιση που προκάλεσε η πολιτική Τραμπ. Και τούτο επειδή, αν ο Τραμπ επιμείνει στον εμπορικό πόλεμο με τον Καναδά, θα συνεχίσει να διευρύνεται και μάλιστα αλματωδώς το οικονομικό χάσμα μεταξύ Καναδά και ΗΠΑ, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου τους είναι με τις ΗΠΑ. Ο Μαρκ Κάρνι υπήρξε κεντρικός τραπεζίτης και στον Καναδά και στο Ηνωμένο Βασίλειο, επομένως γνωρίζει τη διεθνή οικονομία καλύτερα από τον καθένα. Επιπλέον, απέδειξε στην προεκλογική εκστρατεία ότι είναι ένας πολύ καλός πολιτικός. Ομως δεν έχει δυστυχώς τον χρόνο που χρειάζεται για να αναπροσανατολίσει την οικονομία της χώρας του.