Είναι επείγον ζήτημα κυριαρχίας και ασφάλειας να αποδεσμευτεί η Ευρώπη από την αμερικανική τεχνολογία με τον τρόπο που επιχειρεί την αποδέσμευσή της από τις ΗΠΑ στην άμυνα, προειδοποιεί στη συνέντευξή της στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» η Μαρίτσιε Σχάακε, διευθύντρια Διεθνούς Πολιτικής στο Κέντρο Κυβερνοπολιτικής και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ανθρωποκεντρικής Τεχνητής Νοημοσύνης του Πανεπιστημίου Στάνφορντ. Η πρώην ευρωβουλευτής, συγγραφέας του βιβλίου «The Tech Coop» και μέλος του Συμβουλίου Υψηλού Επιπέδου του ΟΗΕ για την τεχνητή νοημοσύνη εκτιμά ότι υπάρχει ο κίνδυνος αφενός να μετατρέψει ο Τραμπ την τεχνολογική εξάρτηση σε μέσο πίεσης προς την ΕΕ, αφετέρου όλο και περισσότερο οι εταιρείες τεχνολογίας να γίνονται γεωπολιτικοί παίκτες από μόνες τους.
Ο Μπάιντεν είχε προ καιρού προειδοποιήσει ότι η δημοκρατία κινδυνεύει από τους ολιγάρχες της τεχνολογίας. Ποια η άποψή σας;
Συμφωνώ απολύτως, αλλά είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι κυβερνήσεις Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών στις ΗΠΑ έχουν κάνει ελάχιστα να περιορίσουν τη δύναμη αυτή και έχουν ευθύνη για το πού βρισκόμαστε σήμερα.
Πόσο έχει χειροτερέψει η κατάσταση με τον Τραμπ στην προεδρία; Μπορούμε να μιλήσουμε για ένα «φαινόμενο Τραμπ» σε αντίθεση με το «φαινόμενο των Βρυξελλών», την επιρροή της ΕΕ στη ρύθμιση των μεγάλων της τεχνολογίας;
Πρόκειται για μια γενικά καταστροφική κατάσταση για τη δημοκρατία που έχει βαθιές επιπτώσεις στην Ευρώπη, από την Ουκρανία μέχρι τη συμμαχία ασφαλείας και την υπόσχεση συνεργασίας σε κοινές αξίες. Καθώς οι ΗΠΑ δεν θέλουν καν να τηρήσουν τις αρχές υπό τον Τραμπ, η τεχνολογία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτού. Οχι μόνο ο Ιλον Μασκ, αλλά μια μακρά λίστα εταιρειών τεχνολογίας έχουν συνδέσει τη μοίρα τους με τον αμφιλεγόμενο πρόεδρο. Ο Τραμπ θέλει να απορρυθμίσει τους λίγους κανόνες που υπάρχουν, δίνοντας στις εταιρείες τεχνολογίας περισσότερη δύναμη. Δεν ξέρω αν αυτό είναι «φαινόμενο Τραμπ», αλλά θα μιλάμε για το «φαινόμενο Σίλικον Βάλεϊ» για πολύ περισσότερο καιρό, επειδή οι μεγάλοι της τεχνολογίας έχουν ήδη αποκτήσει εξουσία εις βάρος της δημοκρατίας, καθώς δεν υπάρχει επαρκής εποπτεία ούτε έλεγχος. Το φαινόμενο γίνεται πιο σαφές και άμεσο υπό τον Τραμπ.
Πώς επηρεάζεται η βούληση της Ευρώπης να ρυθμίζει τους μεγάλους της τεχνολογίας; Υπάρχει επίσης η εντύπωση ότι μπορεί να επιλέξει λιγότερους ελέγχους για να κατευνάσει τον Τραμπ.
Ακούω διαφορετικές απόψεις. Ακούω ότι μπορεί να υπάρχει λιγότερο φιλόδοξη εφαρμογή των κανόνων, κάτι που θα είναι λάθος. Θα πρέπει να εξεταστεί ως ζήτημα κυριαρχίας πόσο πρόθυμοι είμαστε να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία όταν έχει ένα τίμημα. Ελπίζω ότι αληθεύει ότι η Επιτροπή θα παραμείνει σταθερή και θα εφαρμόσει τους νόμους. Αναφέρεστε επίσης στην πρωτοβουλία για μείωση της γραφειοκρατίας, για μείωση των ρυθμίσεων. Η απάντηση, που θα δοθεί από τις Βρυξέλλες, θα είναι ότι σχεδιάζαμε να το κάνουμε ούτως ή άλλως. Πιθανώς θα είναι μια προσπάθεια να κατευναστεί ο Τραμπ. Η απορρύθμιση μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικά αποτελέσματα, επομένως πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί.
Γενικότερα, πώς θα επηρεαστεί η Ευρώπη από το κύμα απορρύθμισης στις ΗΠΑ;
Ενα καλό παράδειγμα είναι η τεχνητή νοημοσύνη. Δεν ήταν μόνο η Ευρώπη που άρχισε να υιοθετεί κανόνες. Η Ευρώπη διαφέρει επειδή έχει ένα ολοκληρωμένο δεσμευτικό σύνολο κανόνων ως η πρώτη δημοκρατική δικαιοδοσία και ελπίζαμε ότι θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε με τους Αμερικανούς. Ο Μπάιντεν υιοθέτησε εκτελεστικά διατάγματα για την ΤΝ και η κατεύθυνση ήταν παρόμοια με τον νόμο περί ΤΝ της ΕΕ. Τώρα χάνουμε τις ΗΠΑ ως εταίρο και οι επιπτώσεις είναι παγκόσμιες. Η ομάδα G7 ασχολιόταν με την ΤΝ, αλλά χωρίς τις ΗΠΑ τα πράγματα θα είναι πολύ διαφορετικά. Το πρόβλημα για την Ευρώπη είναι ότι είμαστε πολύ εξαρτημένοι από την αμερικανική τεχνολογία, επομένως κάθε χώρος που δίνεται στις εταιρείες τεχνολογίας ή οποιοσδήποτε τρόπος με τον οποίο γίνονται εργαλείο κρατικής εξουσίας των ΗΠΑ θα έχει αντίκτυπο σε εμάς. Ενέχει βαθιές ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια και την κυριαρχία πέρα από τις οικονομικές. Για την Ευρώπη, το κλειδί είναι να αρχίσουμε να κατανοούμε την πρόκληση μέσα από το πρίσμα της εθνικής ασφάλειας και στη συνέχεια να ξεπεράσουμε τον κατακερματισμό. Δεν μπορείς να έχεις μια ενιαία αγορά στην τεχνολογία και 27 διαφορετικές απόψεις για το τι συνιστά κίνδυνο εθνικής ασφάλειας.
Απειλείται η ασφάλεια της Ευρώπης από τους μεγάλους της τεχνολογίας;
Η εξάρτηση είναι ένας μη αποδεκτός κίνδυνος. Γνωρίζω με βεβαιότητα ότι η τεχνολογία θα εργαλειοποιηθεί; Οχι. Αλλά κανείς δεν μπορεί να ξέρει με τον Τραμπ. Υπάρχουν δύο σημαντικοί παράγοντες. Πρώτον, ο Τραμπ μπορεί να μετατρέψει την τεχνολογική εξάρτηση σε μέσο πίεσης. Δεύτερον, όλο και περισσότερο οι εταιρείες τεχνολογίας γίνονται στην πραγματικότητα γεωπολιτικοί παίκτες από μόνες τους. Οι αποφάσεις που λαμβάνουν για να ευχαριστήσουν τον Λευκό Οίκο ή να εξυπηρετήσουν τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα έχουν βαθιές επιπτώσεις. Η Maxar, μια δορυφορική εταιρεία που λειτουργούσε στην Ουκρανία και που χρησιμοποιήθηκε επίσης για την κίνηση στρατευμάτων και την κατανόηση φρικτών γεγονότων, όπως αν υπάρχει κάπου μαζικός τάφος, σταμάτησε ξαφνικά να λειτουργεί στην Ουκρανία. Δεν ήταν εντολή του Λευκού Οίκου, αλλά πίστευαν ότι ο Λευκός Οίκος θα το εκτιμούσε. Είναι ένα παράδειγμα λιγότερο γνωστό από τη Starlink. Ο Ιλον Μασκ είχε ήδη γεωπολιτικές απόψεις που ήταν σε αντίθεση με την κυβέρνηση Μπάιντεν και σε αντίθεση με το συμφέρον της ΕΕ. Οι δυναμικές εταιρείες τεχνολογίας που προωθούν τη δική τους ατζέντα, ανεξάρτητα από το τι τους ζητά η κυβέρνηση, αποτελούν έναν ακόμη κίνδυνο για τους Ευρωπαίους.
Ποια η θέση της Κίνας; Θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή;
Η μεγάλη διαφορά είναι ότι υπάρχει σταθερή ανησυχία για τον ρόλο της Κίνας και ότι υπάρχει πολύ λιγότερη εξάρτηση στην Ευρώπη. Η Αμερική κυριαρχεί σε όλη την Ευρώπη. Οι Αμερικανοί φαίνεται να υποτιμούν ότι η κατεύθυνση που ακολουθούν θα ωθήσει αρκετούς Ευρωπαίους πιο κοντά στην Κίνα και θα δώσει μεγαλύτερη ώθηση στην κινεζική τεχνολογία στην Ευρώπη.
Η Ευρώπη φαίνεται παγιδευμένη λοιπόν.
Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να ενισχύσουν τις προσπάθειες για την ανάπτυξη της δικής τους εναλλακτικής λύσης το συντομότερο δυνατό. Εχουμε δει ιστορική συνεργασία και επενδύσεις στον αμυντικό τομέα και το ίδιο πρέπει να συμβεί στην τεχνολογία. Πρέπει να αποδεσμευτούμε από την αμερικανική τεχνολογία. Είναι επείγον ζήτημα εθνικής ασφάλειας. Κοιτάξτε την παρέμβαση στις εκλογές και τις κυβερνοεπιθέσεις. Πρέπει να υπάρξει καλύτερη εκτίμηση του πώς η ασφάλεια και η τεχνολογία συνδυάζονται και είναι σημαντικό να ξεπεραστεί ο κατακερματισμός γύρω από την εθνική ασφάλεια.