Από τα όσα διάβασα μετά τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου μου έκαναν εντύπωση δύο πράγματα. Το ένα ότι σε όλη την Ευρώπη ανέβηκε πασχαλιάτικα η τηλεθέαση της ταινίας «Κονκλάβιο» που βρέθηκε σε κάποια πλατφόρμα μετά το πέρασμά της από τα σινεμά. Το δεύτερο ήταν κάτι ολότελα διαφορετικό: η καταγραφή ενός διαφορετικού ποιμνίου της Καθολικής Εκκλησίας στον πλανήτη σε σχέση με μόλις δέκα χρόνια πριν.
Με βάση όλες τις μετρήσεις οι καθολικοί μειώνονται στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, αλλά ο πληθυσμός τους ανεβαίνει πολύ θεαματικά στην Αφρική και κυρίως στην Ασία – πλην της Κίνας. Στην Ευρώπη καταγράφεται αύξηση των ισλαμιστών – προφανώς και λόγω της μετανάστευσης – ενώ στις ΗΠΑ μεγαλώνει σταθερά ο αριθμός των Χριστιανών που ακολουθούν τοπικούς πάστορες, που συμβαίνει να κηρύσσουν τον λόγο του Θεού και τηλεοπτικά. Σύμφωνα με τις στατιστικές έρευνες, αυτό συμβαίνει και γιατί ο Πάπας Φραγκίσκος έδωσε σημαντικές ιεραποστολικές αρμοδιότητες στις ανά χώρα αρχές της Καθολικής Εκκλησίας: εκεί που υπήρχε ανάγκη ιεραποστολής, στην Αφρική και στην Ασία, τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά, εκεί που τέτοια ανάγκη δεν υπήρχε (στην Ευρώπη και στις χριστιανικές Ηνωμένες Πολιτείες) η δύναμη της Καθολικής Εκκλησίας υποχώρησε – σαν από τη μεριά της να υπάρχει μια παραίτηση από κάθε προσπάθεια ανανέωσης του ποίμνιου της. Οπως και να ΄χει αυτό που προκύπτει και σε αυτή την περίπτωση είναι η γεωγραφία ενός νέου κόσμου. Μάλιστα οι έρευνες αποδεικνύουν και κάτι άλλο πολύ ενδιαφέρον: οι καθολικοί της Αφρικής (και η ηγεσία αλλά και το ποίμνιο) είναι πιο συντηρητικοί ενώ οι νέοι Καθολικοί της Ασίας είναι προοδευτικότατοι. Κάπως έτσι ένας φιλιππινέζος καρδινάλιος συγκαταλέγεται μεταξύ των διαδόχων του εκλιπόντος Πάπα – και είναι η πρώτη φορά. Αλλά αυτό ενδιαφέρει λιγότερο: αυτό που έχει σημασία είναι ότι πάλι διαπιστώνουμε πως ο κόσμος άλλαξε εν αγνοία μας. Υπάρχει ένα δεδομένο μετά την εκλογή του Τραμπ που το παρατηρεί κανείς εύκολα: οι αναλύσεις των τρελών σε πολλές περιπτώσεις επιλογών του εξακολουθούν να γίνονται με κριτήρια προηγούμενων δεκαετιών. Οσοι αναλύουν τον κόσμο του σήμερα εξακολουθούν να το κάνουν βασισμένοι σε αντιλήψεις άλλων καιρών: συντηρητικές ή προοδευτικές δεν έχει καμία σημασία – όλες είναι ντεμοντέ γιατί καλλιεργήθηκαν μεταπολεμικά, όταν είχε και τότε προκύψει ένας άλλος κόσμος.
Ενας άλλος υπάρχει και τώρα. Το τέλος της σοβιετικής αυτοκρατορίας έβαλε τέλος στη διαίρεσή του σε Ανατολή και Δύση. Η Κίνα κατέχει το 45% των ομολόγων των ΗΠΑ και τεχνολογικά κάνει άλματα. Αναδύεται μια χριστιανική Ασία και μια χριστιανική Αφρική. Οι ΗΠΑ, τρομοκρατημένες από την παγκοσμιοποίηση, κλείνονται στο καβούκι τους. Το κόστος παραγωγής είναι πρόβλημα μεγαλύτερο και από τους δασμούς του Τραμπ. Ο κόσμος του σήμερα πραγματικά έχει προκύψει μετά το τέλος της Ιστορίας: ο Φράνσις Φουκουγιάμα είχε δίκιο, απλά δεν κατάλαβε πως η Ιστορία συνεχίζεται ακόμα κι όταν τελειώνει. Αυτή η συνέχεια μετά το τέλος έχει φθείρει την αντιληπτική μας ικανότητα: ο κόσμος είναι πολύ πιο περίπλοκος από αυτό που νομίζουμε όχι γιατί τον αγνοούμε, αλλά γιατί έχουμε μείνει πίσω δίνοντας ένα χαμένο πόλεμο χαρακωμάτων. Πιστεύουμε ακόμα πως ο κυβερνήτης των ΗΠΑ είναι πλανητάρχης ενώ δεν ενδιαφέρεται για τον πλανήτη. Οτι η Γηραιά Ηπειρος είναι τεχνολογικά πρωτοπόρος ενώ είναι μια γερασμένη θυμόσοφη φοβιτσιάρα γιαγιά. Οτι η Ασία αποτελείται από εργατικούς κιτρινιάρηδες που μας ζηλεύουν, ενώ μας έχουν προ πολλού ξεπεράσει. Οτι κάπου υπάρχουν συνταγές αντιμετώπισης του πληθωρισμού, της φτώχειας, της περιβαλλοντικής κρίσης κ.λπ. Ισως και να υπάρχουν: σίγουρα δεν τις έχουμε εμείς που δεν κατανοούμε πια τον κόσμο που ζούμε. Ακόμα και η διαδοχή του Πάπα μάς μοιάζει μυστήριο. Και βλέπουμε την ταινία «Κονκλάβιο», αυτή που όταν βγήκε στις αίθουσες την αγνοήσαμε…