Το γεωπολιτικό «δράμα» ήταν ανέκαθεν ένα από τα συστατικά στοιχεία του διαγωνισμού τραγουδιού της Γιουροβίζιον. Μπορεί ο διαγωνισμός της Γηραιάς Ηπείρου (και της Αυστραλίας πια) να είναι εκ διακηρύξεως μη πολιτικός, κουνώντας σε κάθε ευκαιρία τη σημαία του «no politica», η πραγματικότητα, όμως, όπως συμβαίνει συνήθως, διαψεύδει τέτοιες βαρυσήμαντες διακηρύξεις. Σχεδόν από την απαρχή της, η Γιουροβίζιον αποτέλεσε για τις χώρες μια πλατφόρμα ήπιας ισχύος, όπου παλαιότερα με ένα ελαφρό τραγούδι, πιο πρόσφατα με ένα έθνικ, ένα ποπ, μια μπαλάντα ή κάτι το ακατάτακτο, κι όλα αυτά πασπαλισμένα με πολύ κιτς και camp αισθητική, κάθε κράτος μέσω της δημόσιας τηλεόρασής του διοχέτευε εν πολλοίς την πολιτιστική διπλωματία του. Βέβαια, πολιτική «δήλωση» δεν είναι μόνο μια συμμετοχή, αλλά και μια αποχή, ενώ συχνά στο παιχνίδι μπαίνουν ευτράπελα αλλά και η εξωτερική πολιτική ή η εσωτερική κατάσταση των χωρών που συμμετέχουν.
Το μοιρολόι της Μαρίζας Κωχ
Τα παραδείγματα κυριολεκτικά αμέτρητα. Η Ελλάδα απείχε μόλις τον δεύτερο χρόνο συμμετοχής της (το 1975) λόγω της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και του ντεμπούτου εκείνη τη χρονιά της Τουρκίας στον διαγωνισμό, ενώ την επόμενη χρονιά έστειλε ένα μοιρολόι ερμηνευμένο από τη Μαρίζα Κωχ, στέλνοντας ένα μήνυμα για τα όσα συνέβησαν στη Μεγαλόνησο. Η Γιουροβίζιον αποτέλεσε πολλάκις κορωνίδα των προσπαθειών απολυταρχικών καθεστώτων για επαναλανσάρισμα της εικόνας του. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν η συντονισμένη προσπάθεια της Ισπανίας επί Φράνκο να κερδίσει τον διαγωνισμό, το ποσό-ρεκόρ που ξόδεψε το Αζερμπαϊτζάν το 2012 για τη διοργάνωση στο Μπακού, ή εσχάτως η αγωνιώδης προσπάθεια της Ρωσίας τα χρόνια πριν απ’ τον αποκλεισμό της, να κερδίσει τον διαγωνισμό. Ενα από τα πολιτικά «ευτράπελα» συνέβη τον Αύγουστο του 2009, όταν κλήθηκαν να καταθέσουν στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας του Αζερμπαϊτζάν 43 πολίτες που ψήφισαν το τραγούδι της Αρμενίας κατά τη διάρκεια του τελικού εκείνης της χρονιάς. Είναι γνωστή η διαμάχη της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν για το Ναγκόρνο Καραμπάχ και είχε προηγηθεί περιστατικό με την «καρτ ποστάλ» της Αρμενίας από εκείνη τη χρονιά στην οποία απεικονιζόταν ένα μνημείο από το Στεπανακέρτ, την πρωτεύουσα του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η καρτ ποστάλ έτυχε επεξεργασίας από την Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ενωση (EBU) ώστε να μην εμφανιστεί τη βραδιά του τελικού το επίμαχο μνημείο, μα για να δηλώσει τη δυσαρέσκειά της η Αρμενία πρόβαλε το μνημείο σε φωτογραφίες πίσω από την εκφωνήτρια των αποτελεσμάτων της Αρμενίας ζωντανά. Πολιτική στιγμή ήταν φυσικά και η νίκη της τρανς γυναίκας Dana International το 1998 με το Ισραήλ ή η νίκη της drag περσόνας Conchita Wurst το 2014 με την Αυστρία.
Τα διπλά στάνταρ
Πρόσφατα υπήρξαν καλέσματα για μποϊκοτάζ των ισραηλινών συμμετοχών και αιτήματα πρός την Ενωση για αποκλεισμό του Ισραήλ από τον διαγωνισμό λόγω του πολέμου που διεξάγει στη Λωρίδα της Γάζας. Πολλοί μίλησαν για διπλά στάνταρ της Ενωσης φέρνοντας το παράδειγμα του αποκλεισμού της Ρωσίας ή και νωρίτερα της Λευκορωσίας. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ούτε στέκει το επιχείρημα πως δεν πρέπει να λαμβάνουν μέρος χώρες που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Σε πρώτη φάση δεν συμμετέχουν χώρες, αλλά δημόσιες ραδιοτηλεοράσεις που είναι μέλη της Ενωσης, εκπροσωπώντας τη χώρα τους. Η Βοσνία για παράδειγμα συμμετείχε πρώτη φορά στον διαγωνισμό ενώ βρισκόταν σε πόλεμο, με τη βοσνιακή αποστολή να απογειώνεται από το Σαράγεβο με ελικόπτερο που παρείχαν τα Ηνωμένα Εθνη. Η Ρωσία ξεκίνησε πόλεμο στη Γεωργία το 2008 και δεν αποκλείστηκε κανείς. Το ίδιο συνέβη με Αρμενία – Αζερμπαϊτζάν παρά τις πολεμικές διενέξεις τους. Το ίδιο συνέβη ξανά με τη Ρωσία παρόλο που ξεκίνησε τον πόλεμο στην Ουκρανία το 2014 προσαρτώντας την Κριμαία. Η Ενωση ποτέ δεν απέκλεισε κάποια δημόσια ραδιοτηλεόραση επειδή η χώρα της ξεκίνησε ή βρέθηκε σε πόλεμο. Καλώς ή κακώς, αυτό έκανε πάντα. Η Ενωση απέκλεισε τη Ρωσία από τον διαγωνισμό μια μέρα μετά τη γενική εισβολή της στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 με μάλλον ελλιπείς τότε εξηγήσεις. Η σχέση της δημόσιας τηλεόρασης της Ρωσίας με το καθεστώς Πούτιν είναι γνωστή. Σε ό,τι αφορά το Ισραήλ και το δημόσιο κανάλι του, το ΚΑΝ, η κυβέρνηση Νετανιάχου του έχει επιτεθεί ανοιχτά στο παρελθόν για την κριτική που της ασκούσε (και για τον πόλεμο στη Γάζα). Πρόσφατα τον γύρο του Διαδικτύου έκαναν δημοσιεύματα για πρόθεση της ισραηλινής κυβέρνησης να ιδιωτικοποιήσει το ΚΑΝ.