Να ξεμπλοκάρει την οικοδομική δραστηριότητα που έχει… φρακάρει μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για τα μπόνους δόμησης επιχειρεί το υπουργείο Περιβάλλοντος με τη χθεσινή κατάθεση νέας νομοθετικής ρύθμισης για τον ΝΟΚ. Στόχος της νέας πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ είναι να δημιουργήσει ένα πιο σταθερό νομοθετικό πλαίσιο, προκειμένου να μην κινδυνεύσουν οι σχεδιαζόμενες επενδύσεις και να πάψει να υφίσταται το σημερινό καθεστώς αβεβαιότητας στο οποίο βρίσκονται χιλιάδες οικοδομικές άδειες. Ο βασικός κανόνας είναι πως από εδώ και πέρα δεν προβλέπονται πολεοδομικά κίνητρα του ΝΟΚ οριζόντια. Ειδικότερα, όσοι έχουν οικοδομική άδεια με κίνητρα και προσαυξήσεις του ΝΟΚ και έχουν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες (π.χ. εκσκαφές) έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024 μπορούν να προχωρήσουν στην υλοποίηση της οικοδομικής τους άδειας, χωρίς αναθεώρηση ή οικονομική επιβάρυνση, ενώ ρητά τους παρέχεται πλέον και η δυνατότητα αναθεώρησης της άδειας, εφόσον το επιθυμούν, χωρίς οικονομική επιβάρυνση (φόροι, παράβολα, εισφορές, κρατήσεις).
Δεν χάνουν το δικαίωμα δόμησης
Παράλληλα, χορηγείται κατά προτεραιότητα άμεση αναθεώρηση των οικοδομικών αδειών για όσους δεν έκαναν έναρξη εργασιών έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024. Ειδικότερα, οφείλουν να αναθεωρήσουν την οικοδομική τους άδεια, προκειμένου να απαλειφθούν τα κίνητρα και οι προσαυξήσεις που κρίθηκαν αντισυνταγματικά. Ετσι, δεν χάνουν το δικαίωμα δόμησης, παρά μόνο κατά το μέρος που αφορά τα εν λόγω κίνητρα και προσαυξήσεις, δηλαδή για περίπου ένα μέτρο ύψος.
Οσοι είναι υποχρεωμένοι να αναθεωρήσουν την οικοδομική άδεια δεν θα καταβάλουν άλλους φόρους, παράβολα, εισφορές ή κρατήσεις για τις αναθεωρήσεις. Μάλιστα, οι εν λόγω αναθεωρήσεις θα διενεργούνται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης χωρίς καθυστερήσεις.
Περιβαλλοντικό ισοδύναμο
Για όσους έχουν οικοδομικές άδειες και δεν ξεκίνησαν τις οικοδομικές εργασίες έως και τις 11 Δεκεμβρίου 2024 θεσπίζεται η έννοια του περιβαλλοντικού ισοζυγίου. Το σκεπτικό εδώ είναι πως το μέτρο επιβάλλεται προκειμένου να αντιμετωπιστεί η περιβαλλοντική ζημιά που προκύπτει εξαιτίας των μπόνους δόμησης που προβλέπονται από τον ΝΟΚ.
Διευκρινίζεται πως το περιβαλλοντικό ισοζύγιο θα καταβάλλεται εν είδει οικονομικού αντιτίμου από τους κατόχους των οικοδομικών αδειών για τα τετραγωνικά που προσαυξάνονται σε μια οικοδομική άδεια λόγω των κινήτρων του ΝΟΚ.
Ειδικότερα, θα αφορά κατόχους αδειών που έχουν εκκρεμοδικίες (προσφυγές στα δικαστήρια για ακύρωση οικοδομικής άδειας), αλλά και όσες άδειες υπόκεινται σε χρηματοδοτικά εργαλεία (Ταμεία Ανάκαμψης κ.ά.). Το περιβαλλοντικό ισοζύγιο θα εφαρμόζεται και στην περίπτωση που οι οικοδομικές άδειες ξεκίνησαν έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024, με βάση το νομοθετικό πλαίσιο που ίσχυε τότε, αλλά αντιμετωπίζουν αιτήσεις ακύρωσης ή έχουν ήδη ακυρωθεί.
Ποιες άδειες θα εξαιρούνται
Από το περιβαλλοντικό ισοζύγιο εξαιρούνται οι οικοδομικές άδειες που εντάσσονται σε ειδικά χωρικά σχέδια αναπτυξιακού χαρακτήρα επειδή έχει προηγηθεί ειδική επιστημονική τεκμηρίωση. Το ίδιο ισχύει και για τα διατηρητέα κτίρια και μνημεία, με στόχο την προστασία και ανάδειξή τους και την ενίσχυση της πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία συμβάλλει στην αναβάθμιση του πολιτιστικού περιβάλλοντος.
Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο θα περιλαμβάνει δύο μέτρα: α) την καταβολή ενός τέλους και β) στοχευμένες παρεμβάσεις για την αναβάθμιση της δημοτικής ενότητας ή του δήμου όπου κατασκευάζεται μια οικοδομή με κίνητρα και προσαυξήσεις. Τα μέτρα αυτά θα εξειδικεύονται σε Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ). Οπως αναφέρεται, «η διατήρηση της ισχύος των αδειών αυτών συνδέεται άρρηκτα με την ενίσχυση της χρηματοδοτικής πίστης του Δημοσίου, την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της χώρας μας που απορρέουν από τις συμβατικές δεσμεύσεις έναντι της ΕΕ και τη διατήρηση της διεθνούς επενδυτικής εμπιστοσύνης».
Τι θεωρείται έναρξη εργασιών
Με ΠΔ, σε συνέχεια των σχετικών κατευθύνσεων του ΣτΕ, θα περιγραφούν με λεπτομέρεια οι όροι και οι προϋποθέσεις με τις οποίες αποδεικνύεται ότι έχει γίνει εκκίνηση εργασιών έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024. Σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα, έναρξη εργασιών θα θεωρούνται: α. Η εκσκαφή που θα αποδεικνύεται με συμφωνητικό. β. Τα ένσημα στον ΕΦΚΑ. γ. Οι εργασίες αρχαιολογίας που θα αποδεικνύονται με έγγραφα ή αλληλογραφία. δ. Οι εργασίες κατεδάφισης που συνδέονται με άμεση ανέγερση. ε. Κάθε εργασία που σχετίζεται με την άδεια και αποδεικνύεται με δημόσιο έγγραφο. Η αναθεώρηση των οικοδομικών αδειών αφορά την αφαίρεση από αυτές στοιχείων οικοδομής, όπως είναι για παράδειγμα τα πατάρια και τα δώματα, που η απόφαση του ΣτΕ έχει κρίνει ως αντισυνταγματικά. Οπως επισημαίνεται, μέσω των ΤΠΣ – ΕΠΣ οι μελετητές μπορούν να καθορίσουν, κατόπιν επιστημονικής τεκμηρίωσης, ειδικές ζώνες κινήτρων, όπου θα προβλέπονται τα κίνητρα του ΝΟΚ – τα οποία μέχρι σήμερα δίνονταν οριζόντια – λαμβάνοντας υπόψη τη θέση, τον βαθμό της οικιστικής ανάπτυξης του κάθε οικισμού, τις ιδιαιτερότητες, τα χαρακτηριστικά και την εν γένει φυσιογνωμία του, τη φέρουσα ικανότητα, τη συνολική επιβάρυνση της περιοχής καθώς και την οικιστική πυκνότητά της.