Η απουσία Πούτιν –Λαβρόφ και η σύνθεση της ρωσικής αντιπροσωπείας, δεν δείχνουν σοβαρή πρόθεση διαπραγμάτευσης για τερματισμό του πολέμου – Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να εντείνει την πίεση στη Ρωσία συνεχίζοντας την παροχή βοήθεια στο Κίεβο και επιβάλλοντας νέες κυρώσεις στη Μόσχα
Η Κωνσταντινούπολη, η πόλη που γεφυρώνει Ανατολή και Δύση, φιλοξενεί σήμερα, αντιπροσωπείες της Ρωσίας και της Ουκρανίας για να διαπραγματευτούν (αν διαπραγματευτούν) τον τερματισμό ενός πολέμου που έχει αιματοκυλίσει την ευρωπαϊκή ήπειρο και έχει αλλάξει τις γεωπολιτικές ισορροπίες. Ενός πολέμου που διαρκεί τρία χρόνια και ξεκίνησε από την εισβολή των Ρώσων τον Φεβρουάριο του2022.
Οι συνομιλίες αυτές, έρχονται σε μια κρίσιμη στιγμή, με την ένταση στο πεδίο της μάχης να κλιμακώνεται και τη διπλωματική σκακιέρα να μοιάζει πιο περίπλοκη από ποτέ. Η Ρωσία επέλεξε να απαξιώσει την διαδικασία, στέλνοντας στη Κωνσταντινούπολη, μια αντιπροσωπεία η οποία δεν είναι σε θέση να διαπραγματευτεί και πολύ περισσότερο δεν είναι θέση να λάβει σημαντικές αποφάσεις.
Το «μακρινό» 2022
Από την εισβολή πλήρους κλίμακας, του Φεβρουαρίου του 2022, δεν κύλισε πολύ νερό στο αυλάκι, αλλά κύλισε πολύ αίμα.
Καλό είναι να θυμηθούμε τα γεγονότα.
Το 2014, η Ρωσία είχε εκτελέσει τη πρώτη φάση της εισβολής, καταλαμβάνοντας τη Κριμαία και ανοίγοντας μέτωπο στα ανατολικά της Ουκρανίας, εξοπλίζοντας και εξωθώντας σε απόσχιση του ρωσόφωνους του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ.
Τον Φεβρουάριο του 2022, η Ρωσία, επικαλούμενη την «αποναζιστικοποίηση» και την «αποστρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας, εξαπέλυσε πλήρους κλίμακας εισβολή. Η Ουκρανία, με τη στήριξη της Δύσης, αντιστάθηκε σθεναρά, μετατρέποντας την εισβολή σε έναν πόλεμο φθοράς, ο οποίος μέχρι σήμερα έχει στοιχίσει την ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσους και Ουκρανούς, ενώ έχει μετατρέψει την χώρα σε ερείπια.
Οι πρώτες απόπειρες διαπραγματεύσεων, στη Λευκορωσία και τη Τουρκία το 2022, κατέρρευσαν γρήγορα, με τη Ρωσία να επιμένει σε όρους που το Κίεβο θεωρούσε απαράδεκτους, όπως η παραχώρηση εδαφών, η εγκατάλειψη των φιλοδοξιών για ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ και η αποστρατικοποίηση.
Τρία χρόνια αργότερα, η κατάσταση στο μέτωπο παραμένει το ίδιο, ίσως και περισσότερο αιματηρή.
Η Ρωσία, ελέγχει σημαντικά τμήματα της ανατολικής Ουκρανίας και την Κριμαία, ενώ η Ουκρανία, με δυτικά όπλα, συνεχίζει να προβάλλει αντίσταση, αλλά και να πλήττει στόχους εντός της Ρωσίας. Οι πρόσφατες ρωσικές επιθέσεις σε αστικές περιοχές, όπως το Κίεβο και το Κρίβι Ριχ, δείχνουν ότι η Μόσχα δεν έχει εγκαταλείψει την τακτική του εκφοβισμού και της τρομοκρατίας των αμάχων. Παράλληλα, η Δύση, παρά την κόπωση συνεχίζει να στηρίζει την Ουκρανία ακόμα και μετά την ανατροπή που έφερε η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ.
Η πρόταση για 30ήμερη εκεχειρία, που υποστηρίχθηκε από τον Ζελένσκι, τέσσερις Ευρωπαίους ηγέτες και τις ΗΠΑ, αποτέλεσε την αφετηρία για τις σημερινές συνομιλίες, αν και η Ρωσία απάντησε με τη δική της πρόταση για «άμεσες διαπραγματεύσεις χωρίς προϋποθέσεις» στην Κωνσταντινούπολη, θέλοντας να αποφύγει τις ευθύνες για την συνέχιση των εχθροπραξιών.
Οι πρωταγωνιστές
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, σε ένα σπάνιο τηλεοπτικό διάγγελμα, δήλωσε ότι η Ρωσία είναι «ανοιχτή σε σοβαρές συνομιλίες» και ζήτησε να συζητηθούν τα «βαθύτερα αίτια της σύγκρουσης», παραπέμποντας στις γνωστές του θέσεις περί αποστρατιωτικοποίησης της Ουκρανίας και διατήρησης των εδαφών που έχει προσαρτήσει(και άλλων που δεν έχει καταλάβει). Ωστόσο, η απόφασή του να μην παραστεί αυτοπροσώπως στην Κωνσταντινούπολη, στέλνοντας μια αντιπροσωπεία υπό τον σύμβουλο του, Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, εγείρει ερωτήματα για τη σοβαρότητα της δέσμευσής του. Η Μόσχα έχει απορρίψει συστηματικά τις προτάσεις για παράταση της εκεχειρίας, υποστηρίζοντας ότι δίνουν χρόνο στην Ουκρανία να επανεξοπλιστεί. «Η απόφαση εξαρτάται από το Κίεβο και τους επιτελείς του, που καθοδηγούνται από προσωπικές φιλοδοξίες και όχι από τα συμφέροντα του λαού τους», δήλωσε ο Πούτιν, πετώντας το μπαλάκι στην ουκρανική πλευρά.
Από την άλλη, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι υιοθέτησε έναν πιο συγκρατημένο τόνο, αποφεύγοντας τη σκληρή ρητορική. Σε ανάρτησή του στο X, χαρακτήρισε την πρόταση του Πούτιν «θετικό σημάδι ότι οι Ρώσοι σκέφτονται τον τερματισμό του πολέμου», αλλά παρέμεινε επιφυλακτικός, ζητώντας επίσημη δέσμευση για εκεχειρία. Ο Ζελένσκι, που θα παραστεί αυτοπροσώπως στις συνομιλίες, έχει επανειλημμένα τονίσει την ανάγκη για εγγυήσεις ασφαλείας, προτείνοντας ένα μοντέλο παρόμοιο με αυτό του Ισραήλ, με την εγγύηση των ΗΠΑ ή μιας διεθνούς δύναμης. «Περιμένω να δω ποιος θα φτάσει από τη Ρωσία και μετά θα αποφασίσω για τα επόμενα βήματα», δήλωσε χθες, δείχνοντας ότι κρατά χαμηλές προσδοκίες.
Αδιευκρίνιστες οι βουλές Τραμπ
Ο Ντόναλντ Τραμπ, που είχε υποσχεθεί τερματισμό του πολέμου σε 24ώρες αντιμετωπίζει πλέον την κριτική των συμμάχων του για επίδειξη στάσης που ευνοεί την Ρωσία.
Σε ανάρτησή του στο Truth Social, αντί να επικρίνει τον Πούτιν, εξέφρασε αμφιβολίες για την προθυμία της Ουκρανίας να καταλήξει σε συμφωνία, πιέζοντας το Κίεβο να αποδεχθεί τη ρωσική πρόταση για συνομιλίες χωρίς προϋποθέσεις. «Αρχίζω να αμφιβάλω ότι η Ουκρανία θα συμφωνήσει με τον Πούτιν. Ο Πούτιν δεν θέλει εκεχειρία, αλλά διαπραγματεύσεις για να σταματήσει η αιματοχυσία», έγραψε, δείχνοντας μια σαφή κλίση προς τη ρωσική πλευρά. Η στάση αυτή έχει προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς φαίνεται να υπονομεύει την ουκρανική θέση για εκεχειρία πριν από τις διαπραγματεύσεις.
Η απουσία του Τραμπ από την Κωνσταντινούπολη, όπως και του Πούτιν, ίσως αποφορτίσει το πολιτικό κλίμα, αλλά η επιρροή του παραμένει καθοριστική. Οι ΗΠΑ, υπό την πίεση της εσωτερικής πολιτικής ατζέντας του Τραμπ, φαίνεται να επιδιώκουν μια γρήγορη διευθέτηση, πιθανώς για να παρουσιαστεί ως επιτυχία ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών. Ωστόσο, η πρόσφατη συμφωνία με την Ουκρανία για την εκμετάλλευση σπάνιων γαιών, δείχνει ότι η Ουάσιγκτον δεν έχει εγκαταλείψει το Κίεβο, αν και η στρατιωτική βοήθεια συνοδεύεται πλέον από όρους.
Η Ευρώπη επιμένει
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίζεται διαιρεμένη ως προς την διαδικασία, αλλά όχι στη στόχευση. Εξαίρεση η Ουγγαρία και η Σλοβακία, που λειτουργούν ως μακρύ ρωσικό χέρι στις Βρυξέλλες.
Ενώ η Ιταλία και άλλες χώρες υποστηρίζουν την πρόταση για άμεση και άνευ όρων εκεχειρία, η Γαλλία και η Γερμανία ΕΕ δεν ταυτίζονται πλήρως με την Ιταλία και το αμερικανικό σχέδιο, που δίνει προτεραιότητα στις διαπραγματεύσεις χωρίς προηγούμενη κατάπαυση του πυρός. Το ευρωπαϊκό σχέδιο, που υποστηρίζει και η Ουκρανία, αναβάλλει τη συζήτηση για τα εδάφη μετά την εκεχειρία, απορρίπτοντας την αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου σε ουκρανικά εδάφη.
Οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως το Λονδίνο, όπου συναντήθηκαν πρόσφατα υπουργοί Εξωτερικών, πιέζουν για μια ειρηνευτική διαδικασία, αλλά η σκληρή στάση του Πούτιν, που απορρίπτει τα δυτικά τελεσίγραφα ως «προσβλητικά», περιπλέκει το τοπίο. Παράλληλα, οι προκλητικές δηλώσεις της εκπροσώπου του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, Μαρίας Ζαχάροβα, που υπονόησε ότι Ευρωπαίοι ηγέτες ήταν υπό την επήρεια ναρκωτικών, δείχνουν ότι η Μόσχα δεν διστάζει να κλιμακώσει τη ρητορική της και να χρησιμοποιήσει παραπληροφόρηση και ψεύδη για να διαβάλλει την ΕΕ.
Χαμηλές προσδοκίες
Οι συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης αποτελούν μια εύθραυστη ευκαιρία, αλλά οι πιθανότητες επιτυχίας παραμένουν χαμηλές. Η απουσία του Πούτιν και η σύνθεση της ρωσικής αντιπροσωπείας, που περιλαμβάνει στρατιωτικούς και όχι κορυφαίους διπλωμάτες όπως ο Σεργκέι Λαβρόφ, υποδηλώνει ότι η Μόσχα προσεγγίζει τις διαπραγματεύσεις με σκληρή γραμμή, πιθανώς επιδιώκοντας να κερδίσει χρόνο ή να αποφύγει νέες κυρώσεις. Η επιμονή της Ρωσίας σε εξωπραγματικές απαιτήσεις, όπως η αποστρατιωτικοποίηση και η διατήρηση των προσαρτημένων εδαφών, έρχεται σε σύγκρουση με την ουκρανική θέση για εδαφική ακεραιότητα και εγγυήσεις ασφαλείας.
Από την πλευρά της Ουκρανίας, ο Ζελένσκι, παρά την πίεση από τον Τραμπ, δεν φαίνεται διατεθειμένος να υποχωρήσει σε βασικά ζητήματα, όπως η κυριαρχία της χώρας του. Η παρουσία του Ερντογάν ως επίδοξου διαμεσολαβητή προσφέρει μια πλατφόρμα, αλλά η Τουρκία, που ισορροπεί ανάμεσα σε Ρωσία και Δύση, δεν έχει τη δύναμη να συμβάλει σε λύση. Η απουσία του Τραμπ από τις συνομιλίες ίσως επιτρέψει πιο εστιασμένες συζητήσεις, αλλά η επιρροή του παραμένει καθοριστική, ειδικά αν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να πιέζουν για γρήγορα αποτελέσματα.
Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι οι συνομιλίες θα καταλήξουν σε μια προσωρινή συμφωνία για περιορισμένη αποκλιμάκωση, όπως μια σύντομη εκεχειρία, χωρίς να επιλύσουν τα θεμελιώδη ζητήματα. Η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει τη διαδικασία για να παρουσιαστεί ως διαλλακτική, ενώ συνεχίζει τις επιθετικές επιχειρήσεις. Η Ουκρανία, από την άλλη, θα επιμείνει σε εγγυήσεις που η Μόσχα δεν είναι διατεθειμένη να αποδεχθεί. Η στάση της ΕΕ και των ΗΠΑ θα κρίνει το επόμενο βήμα. Αν η Δύση παραμείνει ενωμένη, η πίεση στη Ρωσία μπορεί να ενταθεί. Αν, όμως, ο Τραμπ συνεχίσει να «γέρνει» προς τη Μόσχα, η Ουκρανία κινδυνεύει να βρεθεί απομονωμένη.
Οι συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης δεν είναι απλώς μια διπλωματική εξέλιξη. Είναι ένα στοίχημα για το μέλλον της Ουκρανίας, της Ρωσίας και της παγκόσμιας τάξης. Ο Πούτιν παίζει το χαρτί της στρατηγικής υπομονής, ο Ζελένσκι αυτό της ηθικής αντοχής, και ο Τραμπ αυτό της πολιτικής αλαζονείας. Η ΕΕ, έχοντας ως βαρίδια την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, δείχνει αποφασισμένη να συνεχίσει την στήριξη της Ουκρανίας ακόμα και χωρίς τις ΗΠΑ.
Ότι κι αν συμβεί σήμερα, ένα είναι σίγουρο, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα τελειώσει με μια υπογραφή. Η ειρήνη, αν έρθει, θα έρθει μέσα από έναν μακρύ και επώδυνο δρόμο.
Το άρθρο ΑΝΑΛΥΣΗ CT: Η Κωνσταντινούπολη δεν θα βγάλει λευκό καπνό για ειρήνη στην Ουκρανία εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.