Η σημασία του πολιτικού Κέντρου στον πολιτικό ανταγωνισμό είναι διπλή. Πρώτον, ο ανταγωνισμός δύο μεγάλων πολιτικών κομμάτων ή συμμαχιών να προσελκύσουν τον ψηφοφόρο που βρίσκεται στο μέσο του πολιτικού φάσματος επιτυγχάνει μεγαλύτερη συμπερίληψη στην κυβερνητική πλειοψηφία. Δεύτερον, επειδή ακριβώς ο ενδιάμεσος χώρος διεκδικείται αμφίπλευρα, η επικράτηση σε αυτόν συνεπάγεται και απώλεια για τον κύριο ανταγωνιστή. Αυτές οι δύο παράμετροι δεν αφορούν μόνο τα συμφέροντα των κομμάτων, αλλά και τη λειτουργία της δημοκρατίας. Επειδή οι εκλογές καλούνται να δώσουν κοινοβουλευτική πλειοψηφία, δέον εκείνη να είναι συμπεριληπτική, να υπερβαίνει δηλαδή τα όρια μιας αμυνόμενης μεγάλης εκλογικής μειοψηφίας. Εξάλλου, όσο πιο ανταγωνιστικές είναι οι συνθήκες, όσο πιο δύσκολο είναι να κερδηθεί ο μεσαίος ψηφοφόρος, τόσο πιο δημοκρατικό είναι το πολιτικό παίγνιο.
Αυτές οι παραδοχές εξηγούν γιατί είναι προς όφελος της κυβερνήσεως να επανεπενδύσει στον χώρο του Κέντρου, αρκεί να μην το πράττει προσχηματικώς. Ο αντίλογος είναι ότι η έμφαση στο Κέντρο δεν επαρκεί. Συμπερίληψη σημαίνει μεγάλες δυνάμεις, που να μπορούν να συμπεριλάβουν τον κεντρώο χώρο, υπό όρους πολιτικού ανταγωνισμού. Ωστόσο, ακόμη και με μειωμένα ποσοστά, η κυβέρνηση εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι έχουν διαμορφωθεί πολλαπλοί άξονες πολιτικού ανταγωνισμού. Ποιος είναι άραγε το κέντρο στον ανταγωνισμό συστημικών και αντισυστημικών; Σίγουρα όχι αυτός που είναι στο κέντρο του ανταγωνισμού Κεντροαριστεράς και Κεντροδεξιάς. Ετσι, νομίζω, εξηγούνται οι ανακατατάξεις που παρατηρούνται τους τελευταίους μήνες. Απέναντι στην κυβέρνηση αναπτύσσονται πολλαπλοί εναλλακτικοί πόλοι, ώστε να μην επαπειλείται η πρώτη θέση.
Αυτή η εξέλιξη θέτει στις μετριοπαθείς δυνάμεις της αντιπολίτευσης το ακόλουθο πρόβλημα: Οταν η κοινωνία έχει ετερόκλητες και πολλαπλά ακραίες θέσεις, πώς γίνεσαι συμπεριληπτική δίχως να απολέσεις τη σοβαρότητά σου. Το πρόβλημα επιτείνεται από όσους διατείνονται ότι λύση δήθεν θα δώσει η πλειονότητα που δεν θέλει τον Πρωθυπουργό. Αυτό το επιχείρημα λειτουργεί σε συνθήκες δικομματισμού, όχι σήμερα. Θυμίζουμε πως ήταν επιχείρημα υπέρ του Πρωθυπουργού στις προηγούμενες εκλογές ότι τίποτε δεν ένωνε τους αντιπάλους του εκτός από την αντιπαλότητα για εκείνον. Η γνώμη μας είναι ότι η αντίδραση δεν δίδει λύση, αντίθετα οδηγεί σε αυτοπαγίδευση (αντίδραση= αντιδραστικός). Επομένως, και για την αντιπολίτευση η μάχη του Κέντρου παραμένει κρίσιμη. Ζητούμενο είναι η μεταρρυθμιστική προοπτική της χώρας. Το γεγονός ότι πολλοί πολίτες εξωθούνται στον αντισυστημισμό δεν πρέπει να την επηρεάσει. Σε συνθήκες ομαλότητας, εν τέλει θα επικρατήσει ο πόλος που θα πείσει τους πολίτες ότι βρίσκεται ένα βήμα μπροστά στις απαιτήσεις της δημόσιας πολιτικής. Στις διεθνείς τάσεις. Στην αποτελεσματική διακυβέρνηση.
Ο Ν. Παπασπύρου είναι αναπληρωτής καθηγητής στη Νομική Σχολή (ΕΚΠΑ)