Ο Νίκολα Στάμενιτς δεν υπήρξε απλώς ένας προπονητής. Ηταν ένας φιλόσοφος της υδατοσφαίρισης, ένας δάσκαλος που μετουσίωνε την ακατέργαστη ενέργεια του νερού σε μαθηματική πειθαρχία και καλλιτεχνική έκφραση. Για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, ο Στάμενιτς διαμόρφωνε γενιές αθλητών, εμπνέοντας όχι μόνο με τις γνώσεις του, αλλά κυρίως με το ήθος, την απλότητα και την αφοσίωση στην τέχνη του.
Γεννημένος στο Βελιγράδι το 1949, αγωνίστηκε ως παίκτης της Παρτίζαν και της Εθνικής Γιουγκοσλαβίας, με την οποία κατέκτησε το ασημένιο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου (1972). Ομως ήταν η μετεξέλιξή του σε προπονητή που έμελλε να τον καθιερώσει ως θρύλο. Με τη Γιουγκοσλαβία κατέκτησε το χρυσό στους Ολυμπιακούς της Σεούλ (1988), μετατρέποντας την εθνική ομάδα σε μια ασταμάτητη μηχανή.
Στην Ελλάδα, άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα. Ανέλαβε τον Ολυμπιακό στα τέλη της δεκαετίας του ‘90, μεταμορφώνοντας την ομάδα του Πειραιά σε πρωταγωνίστρια στην Ευρώπη (έφτασε ως τον τελικό του Κυπελλούχων) και βάζοντας τις βάσεις για την απόλυτη κυριαρχία της ελληνικής υδατοσφαίρισης τα επόμενα χρόνια. Το 2002, ως τεχνικός σύμβουλος πλέον, είδε τον Ολυμπιακό να φτάνει στην κορυφή της Ευρώπης με την κατάκτηση του Champions Cup.
Ο Νάκιτς έδωσε υπόσταση σε μια ολόκληρη σχολή. Ή σιωπηλή του επανάσταση έθεσε τα θεμέλια του σύγχρονου ελληνικού πόλο
Σιδηρά πειθαρχία
Ο Στάμενιτς πίστευε στην άμυνα, στη σκληρή δουλειά, στην πειθαρχία. Δεν έδινε έμφαση μόνο στη φυσική κατάσταση, αλλά και στη νοητική καλλιέργεια των αθλητών. Μιλούσε για «υδατοσφαιριστές-σκηνοθέτες», για «κίνηση με νόημα» και «ομαδικό ένστικτο». Πολλοί από τους κορυφαίους έλληνες προπονητές – όπως ο Θοδωρής Βλάχος, o Νίκος Δεληγιάννης, ο Κώστας Λούδης – υπήρξαν μαθητές του, άμεσα ή έμμεσα.
Μετά την αποχώρησή του από τους πάγκους, ο Στάμενιτς δεν έφυγε ποτέ από την ψυχή του αθλήματος. Συνέχισε να συμβουλεύει, να γράφει, να μιλάει με πάθος για το άθλημα που λάτρεψε. Απεβίωσε το 2024, αφήνοντας πίσω του όχι μόνο τίτλους και διακρίσεις, αλλά κυρίως έναν τρόπο σκέψης, μια προσέγγιση που έκανε την υδατοσφαίριση περισσότερο τέχνη και λιγότερο πόλεμο.
Ο Νίκολα Στάμενιτς ήταν αυτός που δεν φώναζε, αλλά ενέπνεε. Δεν επιβαλλόταν, αλλά σε καθοδηγούσε. Κι αυτό είναι το μέτρο του αληθινού ηγέτη.
Ο Βλάχο Ορλιτς, αρχιερέας του γιουγκοσλαβικού πόλο, έλεγε ότι ο Στάμενιτς «έφτιαχνε τα κομμάτια της ομάδας του σαν πολιτικός μηχανικός». Ο Στάμενιτς είχε μία τελείως δική του λογική για το πόλο, πρωτοποριακή, ριζοσπαστική και ταυτόχρονα διαχρονική. Το ήθος του τιμήθηκε ακόμα και έμμεσα, όταν οι νέοι κανονισμοί του αθλήματος προέταξαν το τίμιο παιχνίδι.
Μίλε Νάκιτς: ο θεμέλιος λίθος του Ολυμπιακού των 90s. Με πειθαρχία, αρχές και αφοσίωση, άλλαξε την πορεία του ελληνικού πόλο
«Μίλε» Νάκιτς
Πριν από τον Στάμενιτς όμως ήταν ο Αντε «Μίλε» Νάκιτς. Δεν υπήρξε μόνο ένας σπουδαίος τεχνικός του πόλο, αλλά ένας αθόρυβος πρωτοπόρος, ένας προπονητής που δούλεψε με ήθος, πειθαρχία και αγάπη για το άθλημα και αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο της εξέλιξης του Ολυμπιακού στον ευρωπαϊκό χάρτη.
Γεννημένος το 1942 στη Σιμπένικ, ξεκίνησε την πορεία του ως παίκτης για τη VK Šibenik, την οποία υπηρέτησε για δέκα χρόνια. Ως προπονητής ξεκίνησε στην ίδια ομάδα, όπου έμεινε για έντεκα χρόνια, μέχρι να ξεκινήσει το μεγάλο του ταξίδι στο διεθνές στερέωμα.
Το 1978 αναλαμβάνει για πρώτη φορά τον Ολυμπιακό, με μια σύντομη αλλά καθοριστική θητεία. Επιστρέφει τη σεζόν 1985-86 για δεύτερη φορά και στα μέσα της δεκαετίας του ‘90 επιστρέφει για την πιο επιτυχημένη και ιστορική παρουσία του στην ομάδα του Πειραιά. Τη διετία 1995-96 οδηγεί τον Ολυμπιακό στην κατάκτηση δύο συνεχόμενων πρωταθλημάτων Ελλάδας και τον καθιερώνει ως δύναμη στο ελληνικό πόλο. Οι βάσεις που έθεσε εκείνη την εποχή αποτέλεσαν το υπόβαθρο για τη μετέπειτα ευρωπαϊκή καταξίωση του συλλόγου.
Με επιμονή στη φυσική κατάσταση, εμμονή στις τακτικές ισορροπίες και άψογη ψυχολογική προσέγγιση προς τους αθλητές του, ο Νάκιτς θεωρήθηκε απόλυτος γνώστης του αθλήματος. Δεν ήταν ποτέ θορυβώδης, μα οι ομάδες του μιλούσαν μέσα στο νερό. Χρησιμοποίησε την ελληνική σχολή ως εφαλτήριο για να εξελίξει το άθλημα σε νέα ύψη, ενώ συνεργάστηκε με κορυφαίους αθλητές και μετέδωσε τις αρχές του σύγχρονου πόλο στους μελλοντικούς τεχνικούς της χώρας.
Εκτός από τον Ολυμπιακό, διετέλεσε προπονητής της Εθνικής Ελλάδας (1992-1995), καθώς και της Εθνικής Γιουγκοσλαβίας (1982-1983), αφήνοντας το πόστο του μόλις δύο μήνες πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Αντζελες 1984, όπου η Γιουγκοσλαβία κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο. Πέρασε επίσης από τη Χαλκίδα, το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και τη Σλοβακία, αφήνοντας παντού έργο, ενώ ξεχώρισε ιδιαίτερα στη Γλυφάδα, με τέσσερα πρωταθλήματα και τρία κύπελλα Ελλάδας.
Πολυταξιδεμένος, καταρτισμένος και πάντα ταπεινός, ο Μίλε Νάκιτς δεν υπήρξε απλώς προπονητής. Υπήρξε οραματιστής. Ενας άνθρωπος που πέρασε από τον Ολυμπιακό σε κρίσιμες στιγμές και με τον αφοπλιστικό του επαγγελματισμό άλλαξε τον ρου της ιστορίας του τμήματος πόλο. Είναι ο θεμέλιος λίθος μιας μεγάλης ομάδας που έμελλε να κυριαρχήσει στην Ελλάδα και να κατακτήσει την κορυφή της Ευρώπης.
Το 2010, από τους 12 συλλόγους της πρώτης κατηγορίας του ελληνικού πρωταθλήματος, οι 7 είχαν στις τάξεις τους προπονητές που είχαν υπάρξει παίκτες του Νάκιτς! Ονόματα που παραμένουν εμβληματικά: ο σημερινός ομοσπονδιακός τεχνικός Θοδωρής Βλάχος, ο Βολτυράκης, ο Χατζηθεοδώρου, ο Λούδης… Το προπονητικό του αποτύπωμα είναι πολυσχιδές και συνεχίζει να τροφοδοτεί την ελληνική σκηνή μέχρι σήμερα.
Επιπλέον, ήταν ο ίδιος ο Νάκιτς που «άνοιξε τον δρόμο» για πολλούς κροάτες προπονητές και παίκτες στην Ελλάδα, δημιουργώντας μια παράδοση που διατηρείται μέχρι σήμερα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Αντε «Μίλε» Νάκιτς έζησε και εργάστηκε συνολικά 18 χρόνια στην Ελλάδα.
Ο Στάμενιτς δεν δίδασκε μόνο τακτική, αλλά έναν τρόπο ζωής μέσα στην πισίνα. Το όραμά του ξεπέρασε τις γραμμές του γηπέδου
Προσήλωση
Ο Νάκιτς, πατέρας του επίσης ερυθρόλευκου Φράνκο Νάκιτς – πρωταθλητή Ευρώπης το 1997 με τους Πειραιώτες –, δείγμα του ότι το αθλητικό πνεύμα και η προσήλωση στη λεπτομέρεια ήταν στοιχεία εγγεγραμμένα στο DNA του.
Ο Ολυμπιακός και το ελληνικό πόλο του οφείλουν πολλά. Η προσφορά του Αντε Νάκιτς δεν μετριέται σε μετάλλια. Μετριέται σε αρχές, σε ήθος, σε πορεία. Κι αυτή η πορεία αφήνει ανεξίτηλο αποτύπωμα στον υγρό στίβο του ελληνικού αθλητισμού.
Για τους δύο Γιουγκοσλάβους, στο αιμάτινο κόκκινο της υδατοσφαίρισης του Ολυμπιακού, τα ονόματά τους χαράχτηκαν ανεξίτηλα με γράμματα σερβοκροατικής ευφυΐας και βαλκανικής τιμιότητας. Νίκολα Στάμενιτς και Αντε «Μίλε» Νάκιτς. Ο πρώτος, αρχιτέκτονας της ακεραιότητας, γέννησε σχολή. Δεν εκπαίδευσε μόνο παίκτες. Δημιούργησε άντρες, χαρακτήρες που έμαθαν να πολεμούν δίκαια μέσα στο νερό, να νικούν χωρίς φωνές και να χάνουν με αξιοπρέπεια. Σαν ένας ποιητής του χλωρίου, δίδαξε το πόλο ως τέχνη, όχι ως τέχνασμα.
Ο δεύτερος, με σταθερό βηματισμό και βλέμμα βαθύ σαν Αδριατική, έκτισε τον Ολυμπιακό των 90s. Εδωσε τίτλους, αλλά περισσότερο έδωσε πειθαρχία, δομή, αναγνώριση. Με μαθηματική ακρίβεια και ήρεμη δύναμη, έβαλε θεμέλια που ακόμα στηρίζουν το μεγαλείο του συλλόγου. Και οι δύο, από διαφορετικούς δρόμους, ενώθηκαν στην ίδια αποστολή: να διδάξουν ήθος, πάθος και προοπτική.
Ο Στάμενιτς και ο Νάκιτς δεν υπήρξαν απλώς προπονητές του Ολυμπιακού. Ηταν φορείς μιας άλλης εποχής, μιας άλλης ηθικής. Κι αν κάποτε φύγουν από τη μνήμη των πολλών, θα μείνουν ζωντανοί στην ψυχή εκείνων που αγάπησαν τον Ολυμπιακό με καρδιά μέσα στο κοχλασμένο νερό της αδυσώπητης πισίνας.