«Κούρασαν και κουράστηκαν» ήταν το πολιτικό επιχείρημα που η ΝΔ επαναλάμβανε το μακρινό 2004 για να τονίσει την ανάγκη πολιτικής αλλαγής. Στη βάση της η φράση αυτή περιέγραφε κάτι περισσότερο από την πολιτική πραγματικότητα, απέδιδε τη διάθεση της κοινωνίας. Σε μια περίοδο οικονομικής μεγέθυνσης η κοινωνική απαίτηση ήταν για «σεμνό και ταπεινό» πολιτικό φέρεσθαι, σε αντίθεση με τον τότε τρόπο συμπεριφοράς των πολιτών, αναγκαίο όμως για να υπηρετείται η πολιτική ορθότητα.
Εκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι και η πολιτική άλλαξε, όπως και οι πολίτες. Η μνημονιακή περιπέτεια της χώρας βελτίωσε τα οικονομικά και τη συλλογή φόρων για παράδειγμα, αλλά ζημίωσε την πολιτική και ευτέλισε την πολιτική αντιπαράθεση. Σήμερα ο πολιτικός υπαινιγμός ή μια διαπίστωση με βαθύτερο νόημα προς τους πολιτικούς αντιπάλους εκφράζεται ωμά και πολλές φορές άτσαλα, αρκεί να κάνει ντόρο. Το πολιτικό επιχείρημα συνήθως απουσιάζει και μοναδικός στόχος είναι η ατάκα να γράψει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αυτό έχει ως συνέπεια η πολιτική να γίνεται ολοένα και λιγότερο ελκυστική, σε μια εποχή που η κοινωνία ζητά αλλαγή, διψά για ουσία και πολιτική με αντοχή στον χρόνο, οι πολιτικοί μας, προεξάρχουσας της κυβέρνησης, περιορίζονται στη διαχείριση της φθοράς με φραστικές επιθέσεις ακόμα και προσωπικού χαρακτήρα προς τους αντιπάλους.
Ο δημόσιος διάλογος σήμερα χαρακτηρίζεται από τοξικότητα, δημαγωγία και λαϊκισμό, όπου κυριαρχούν οι κραυγές και όχι τα επιχειρήματα, μετατρέποντας έτσι την πολιτική σε παρωχημένης αισθητικής reality show.
Ο λόγος αυτής της διολίσθησης απλός και εκ του ιδίου του πολιτικού συστήματος εκπορευόμενος: με αυτόν τον τρόπο η πολιτική διεξάγεται σε συνθήκες εργαστηρίου με τους πρόθυμους. Οι υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας αποθαρρύνονται από την πολιτική εμπλοκή και τη συμμετοχή στις εκλογές και η διακυβέρνηση γίνεται σπορ «κλειστού στίβου».
Στη μικρή εικόνα, η έλλειψη επιχειρημάτων, η στόχευση στην αποδόμηση της εικόνας του αντιπάλου και όχι στην ανατροπή των πολιτικών του θέσεων, δημιουργεί συνθήκες βολικές για την πολιτική επικράτηση. Ετσι η λογική του αναντικατάστατου, του εγγυητή της σταθερότητας και του κατέχοντος την απόλυτη αλήθεια μπορεί να βρει πρόσφορο έδαφος, να μονοπωλήσει και να αποπροσανατολίσει τον πολιτικό διάλογο. Ο πρωτεύων στόχος διατήρησης στην εξουσία ικανοποιείται, η πολιτική ματαιοδοξία τροφοδοτείται και η ενδυνάμωση των θεσμών εγκαταλείπεται.
Διότι η ενδυνάμωση των θεσμών ως θεμέλιο για μια υγιή, δίκαιη και σταθερή Δημοκρατία αφορά την κοινωνία αλλά όχι απαραίτητα τους κρατούντες. Αλλωστε όταν έχεις το προνόμιο να διοικείς για ποιον λόγο να θέλεις να λογοδοτήσεις, να ενισχύσεις την εμπιστοσύνη των πολιτών στη Δημοκρατία και τους θεσμούς και να δημιουργήσεις συνθήκες εναλλαγής εξουσίας;
Η Μαρία Καρακλιούμη είναι πολιτική αναλύτρια,
Netrino Advisory και SpearMind.AI