Η διαχείριση της παιδικής κακοποίησης είναι μια συλλογική υπόθεση. Η συζήτηση, όμως, μπορεί και πρέπει να συμπεριλαμβάνει και την πρόληψη ώστε σταδιακά να συμβαίνουν όλο και λιγότερα περιστατικά κακοποίησης. Το Συμβούλιο της Ευρώπης προωθεί μια ολιστική προσέγγιση για την πρόληψη της παιδικής κακοποίησης, εστιάζοντας στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων στρατηγικών, στην εκπαίδευση των επαγγελματιών και στη διασφάλιση της προστασίας των παιδιών σε ιδρύματα. Η εφαρμογή αυτών των στρατηγικών απαιτεί συνεργασία μεταξύ όλων των φορέων και ενεργή συμμετοχή των παιδιών στη διαμόρφωση των πολιτικών που τα αφορούν, ενδυνάμωσή τους, δηλαδή.
Πώς ενδυναμώνοντας τα παιδιά επενδύουμε στην πρόληψη; Και με πρακτικούς τρόπους. Κρίσιμος παράγοντας πρόληψης είναι και η διαμόρφωση του φυσικού χώρου με τρόπο που να «μιλάει» στο παιδί. Επιπλα στο ύψος του, γωνιές όπου μπορεί να παίξει άνετα και ελεύθερα, οπτικά μηνύματα φιλικά προς το παιδί, όπως ζωγραφιές ή αφίσες με χαρούμενα χρώματα, θετικά μηνύματα και εικόνες παιδιών, κατανοητά σύμβολα (π.χ. πού ζητάει βοήθεια, πού είναι το τηλέφωνο, τι σημαίνει «όχι»), πίνακες ανακοινώσεων ή «γωνιές έκφρασης» όπου τα παιδιά γράφουν ή ζωγραφίζουν τη γνώμη τους, δημιουργία μικρών «γωνιών» με μαξιλάρες ή κουκλόσπιτα, που προσφέρουν ασφάλεια και προσωπικό χώρο.
Πού; Σε χώρους «ενηλίκων», όπως καταστήματα, αεροδρόμια, νοσοκομεία, αστυνομικά τμήματα κ.τ.λ. Είναι μικρές παρεμβάσεις που στέλνουν ένα μεγάλο μήνυμα: «σε βλέπουμε, σε σεβόμαστε, μπορείς να μιλήσεις».
Το δικαίωμα του παιδιού να εκφράζει τη γνώμη του πρέπει να γίνεται πράξη. Εχει αποδειχθεί πως όταν ένα παιδί νιώθει ότι έχει φωνή και χώρο, θα μιλήσει εγκαίρως. Και αυτό είναι κρίσιμο στην παιδική κακοποίηση. Ενα παιδί που ξέρει να «μιλάει» θα περιφρουρήσει καλύτερα τα όρια του σώματός του. Κι όταν οι ενήλικες είναι εκπαιδευμένοι να ακούν και να αντιδρούν, τότε έχουμε πραγματικά επενδύσει στην πρόληψη, καθώς «ενεργοποιείται» ο συναγερμός προτού να είναι πολύ αργά!
Η παιδική προστασία είναι υπόθεση όλων μας. Οχι όταν είναι πια αργά – αλλά πριν φτάσουμε εκεί.
Η Ηλέκτρα Κουτσούκου είναι δρ Δικαιωμάτων του Παιδιού, εμπειρογνώμων παιδικής προστασίας, επιστημονικά υπεύθυνη σωματείου ΕΛΙΖΑ