Η αναμενόμενη σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής για τον πρώην υπουργό Μεταφορών, Κώστα Αχ. Καραμανλή ήταν το φόντο όχι μόνο για το επόμενο βήμα στην υπόθεση των Τεμπών, αλλά και αυτό πάνω στο οποίο ξετυλίχθηκε η στρατηγική κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Κυρίως, με την επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη να δώσει τελικά το παρών στην Βουλή και να απευθυνθεί κυρίως στην πλευρά της ετερόκλητης συμμαχίας των τεσσάρων κοινοβουλευτικών ομάδων που συντάχθηκαν πίσω από την πρόταση των συγγενών (Πλεύση Ελευθερίας, Ελληνική Λύση, Νίκη, ανεξάρτητοι του Στέφανου Κασσελάκη). Αρνήθηκε να συζητήσει ή να κοντραριστεί για την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας που εκείνοι του απέδωσαν -γι’ αυτό και, θυμίζοντας πως η τελευταία φορά που αυτή η κατηγορία συζητήθηκε ήταν για τους πραξικοπηματίες του ’67, αποχώρησε από την αίθουσα στο τέλος της ομιλίας του. Δεν αναφέρθηκε καθόλου στους συγγενείς που πήραν την πρωτοβουλία για την πρόταση -επιλέγοντας να κατηγορήσει μόνο τους βουλευτές που την υπέγραψαν για εργαλειοποίηση της τραγωδίας.
Το αφήγημα της γαλάζιας σταθερότητας
Βασικός στόχος του Πρωθυπουργού, σε κάθε περίπτωση, ήταν να αναδείξει την τοξικότητα, αλλά και να υπενθυμίσει παλαιότερα δίπολα. Γι’ αυτό και ο Μητσοτάκης θύμισε τις πλατείες των Αγανακτισμένων, στις οποίες, στην γαλάζια οπτική, τα άκρα είχαν συναντηθεί και πάλι. Δεν ήταν μια τυχαία επιλογή, καθώς, μιλώντας παράλληλα για την διεθνή συγκυρία, ο Μητσοτάκης επιχείρησε να θέσει και πάλι το δίλημμα της σταθερότητας απέναντι στην αβεβαιότητα που κυριαρχεί γενικά στην Δύση και ειδικά στην νοτιοανατολική Μεσόγειο. Ιδανικό για το Μέγαρο Μαξίμου θα ήταν η υπόθεση των Τεμπών, που θα πάρει την δικαστική οδό με γρήγορες διαδικασίες Προανακριτικής για τον Καραμανλή, στα πρότυπα Τριαντόπουλου, να κλείσει επικοινωνιακά και κοινοβουλευτικά με την τελευταία κοινοβουλευτική συζήτηση -στην οποία ο Μητσοτάκης υπενθύμισε και τον στόχο της αναθεώρησης του άρθρου 86 περί ευθύνης υπουργών στην επερχόμενη συνταγματική αναθεώρηση.
Κωδικός «θεσμικότητα» από το ΠΑΣΟΚ
Από την άλλη πλευρά, στο ΠΑΣΟΚ επεδίωξαν να αναδείξουν το δώρο που έγινε στον Μητσοτάκη με την πρόταση των 4, καθώς αυτό του επέτρεψε να ξεγλιστρήσει από την ουσία της υπόθεσης και, στην οπτική της Χαριλάου Τρικούπη, να αυτοθυματοποιηθεί. Δεν χρειάστηκε να μιλήσει καθόλου για τις «κακουργηματικές», όπως τις περιγράφουν, ευθύνες του πρώην υπουργού Μεταφορών για την 717 -«16 μη πολιτικά πρόσωπα διώκονται για ηθική αυτουργία στην κακουργηματική απιστία του υπουργού σας, που εσείς δεν επιτρέψατε να οδηγηθεί στη Δικαιοσύνη!», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Νίκος Ανδρουλάκης, χωρίς να χαμηλώνει τους τόνους επειδή στην πρόταση του κόμματος δεν υπήρχε ο Μητσοτάκης. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ επί της ουσίας περιέγραψε μια ομερτά που αφορά τα πεπραγμένα της κυβέρνησης σε κάθε πτυχή, είτε αυτή αφορά τα Τέμπη είτε τις υποκλοπές είτε σκάνδαλα όπως αυτό του ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά και την επιχείρηση αθώωσης του Καραμανλή με την γαλάζια πρόταση για το πλημμέλημα της παράβασης καθήκοντος, η οποία τελικά πέρασε -με τον ίδιο τον πρώην υπουργό (που δεν ζήτησε συγγνώμη, αλλά δήλωσε πως τα δάκρυά του την μέρα μετά το δυστύχημα ήταν ειλικρινή) να ζητάει από τους συναδέλφους του να την υπερψηφίσουν.
Από το ΠΑΣΟΚ επισημαίνουν πως η στάση που κράτησαν ήταν θεσμική, στην βάση της Δικαιοσύνης, της αλήθειας και της προσπάθειας να μην εξαιρεθεί από την έρευνα κανείς εξ όσων περιλαμβάνεται στην δικογραφία ή, με βάση τα ΦΕΚ είχε αρμοδιότητα -κι αυτό σημαίνει χωρίς συμπερίληψη του Μητσοτάκη, απόφαση για την οποία δέχτηκε κριτική από την υπόλοιπη αντιπολίτευση. Στην πράξη, ωστόσο, το ΠΑΣΟΚ θέλησε να λειτουργήσει θεσμικά, χωρίς εξάρσεις ή ακρότητες, για να αναδειχθεί ως η βασική προοδευτική εναλλακτική λύση απέναντι στη ΝΔ, χωρίς να αποξενώνει τους κεντρώους ή τους ενδιάμεσους ψηφοφόρους.
Η αμηχανία της συμμαχίας και η ένταση Φλωρίδη-Κωνσταντοπούλου
Η αμηχανία όσων συνυπέγραψαν την κοινή πρόταση φάνηκε στους χαμηλούς τόνους που κρατήθηκαν σε όλη την διάρκεια της συζήτησης -και παρότι η ατμόσφαιρα μύριζε μπαρούτι και θα μπορούσε πολύ εύκολα να έχει εκτραχυνθεί. Και, παράλληλα, στο γεγονός ότι και οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί (Κωνσταντοπούλου, Βελόπουλος, Νατσιός) έσπευσαν να θυμίσουν, ο καθένας για το δικό του ακροατήριο, πως η συνεργασία μεταξύ τους προέκυψε λόγω της ομπρέλας που παρείχε η πρόταση των συγγενών. Λίγο πριν από την λήξη της συζήτησης, η κίνηση του Γιώργου Φλωρίδη να μιλήσει για τους νομικούς χειρισμούς της Κωνσταντοπούλου σε υποθέσεις βιασμών έδειξε και μια προσπάθεια η κυβέρνηση να αποδομήσει το προφίλ που επιχειρεί να χτίσει η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας -η οποία, παρότι το κόμμα της ξεφουσκώνει, παραμένει ψηλά στις δημοσκοπήσεις και δη μεταξύ των γυναικών.
Στην ψηφοφορία ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ και η Νέα Αριστερά δεν συμμετείχαν -εκτός από τον Περισσό, του οποίου η τοποθέτηση είναι πάγια, η επιλογή των υπολοίπων ήρθε μετά την αποτυχία τους να συνεννοηθούν και να καταθέσουν μια κοινή πρόταση. Στην διάρκεια της συζήτησης, κατήγγειλαν την απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων να αποφασίζουν οι βουλευτές ανά πρόταση και όχι ανά αδίκημα, πράγμα που θα διευκόλυνε την επιλογή αποσπασματικών κατηγοριών πιο κοντά στην λογική της κάθε πλευράς -για παράδειγμα, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν συμφωνούσε με την εσχάτη προδοσία, αλλά θα μπορούσε να ψηφίσει την διατάραξη της ασφάλειας των σιδηροδρομικών συγκοινωνιών (που αποκτά κακουργηματικό χαρακτήρα λόγω ενδεχόμενου δόλου) τόσο για τον Καραμανλή όσο και για τον Μητσοτάκη -για την συμπερίληψη του οποίου στην δική τους πρόταση, που δεν ευοδώθηκε, διαφώνησαν με τη Νέα Αριστερά.
Τι περιμένουμε στην Προανακριτική;
Το επόμενο μπρα ντε φερ μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης θα γίνει πίσω από τις πόρτες της Προανακριτικής, καθώς η κυβέρνηση θέλει να ακολουθήσει «μοντέλο Τριαντόπουλου» (έστω λίγο μεγαλύτερο σε διάρκεια λόγω της φύσης της υπόθεσης), με σχετικά άμεση παραπομπή στον φυσικό δικαστή (χωρίς δηλαδή η Επιτροπή να μπει στην ουσία της υπόθεσης ή να λειτουργήσει όπως προβλεπεται). Για όλη την αντιπολίτευση αυτή η fast-track διαδικασία αποτελεί προσπάθεια συσκότισης και απαλλαγής του Καραμανλή από τις ευθύνες του.