Είναι ένας θεσμός όπου δοκιμάζονται στην πράξη οι προθέσεις για την πολιτιστική αποκέντρωση, που έχει τόση ανάγκη η ελληνική περιφέρεια. Και σε πολλές περιπτώσεις των εκδηλώσεων το στοίχημα φαίνεται να αποδίδει, καθώς η καλλιτεχνική δράση συνδυάζεται με την «αποκάλυψη» και ανάδειξη αρχαιολογικών και άλλων μνημείων που συνήθως περνάνε κάτω από τα ραντάρ.
Για έκτη συνεχή χρονιά, λοιπόν, ο θεσμός του υπουργείου Πολιτισμού «Ολη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» μεταφέρει την τέχνη στους ίδιους τους τόπους της ιστορίας, αυτή τη φορά με βασικό άξονα την «πρόσληψη του παρελθόντος», εμπνευσμένο από το ποιητικό έργο του Ανδρέα Εμπειρίκου, και ενθαρρύνει τη δημιουργική επανανοηματοδότηση της ιστορίας. Από την 1η Ιουλίου έως τις 31 Αυγούστου, σε 70 αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία σε 12 περιφέρειες σε όλη την Ελλάδα θα πραγματοποιηθούν 70 νέες παραγωγές μουσικής, θεάτρου, χορού, παραστάσεις για παιδιά και εφήβους, εικαστικά και περφόρμανς, καθώς και παραστάσεις μουσικού θεάτρου. Ολα θα παρουσιάζονται για δύο βραδιές, δίνοντας την ευκαιρία σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό να τα απολαύσει με ελεύθερη είσοδο.
13 νέοι χώροι
Οι καλλιτεχνικές παρεμβάσεις δίνουν νέα ζωή σε ιστορικά μνημεία όπως αρχαία θέατρα, βυζαντινές μονές, τζαμιά, κάστρα, αρχοντικά και προϊστορικοί οικισμοί. Στον χάρτη του «Ολη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» προστέθηκαν αυτό το καλοκαίρι 13 νέοι χώροι, όπως το Αρχαίο Θέατρο Ερέτριας, ο Αρχαιολογικός Χώρος Ακρωτηρίου Θήρας στη Σαντορίνη, η Ροτόντα και η Μονή Λαζαριστών της Θεσσαλονίκης, το Κάστρο Ιωαννίνων και το Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών, διευρύνοντας το αποτύπωμα του θεσμού. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί μια ζωντανή απόδειξη της εδραίωσης του εν λόγω θεσμού ως σημείου αναφοράς στις θερινές εκδηλώσεις, προωθώντας τη σύνδεση παρελθόντος και παρόντος και αναδεικνύοντας την πολυμορφία του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.
Σκοπός του προγράμματος είναι να μετατραπούν οι χώροι πολιτιστικής κληρονομιάς σε ζωντανά εργαστήρια καλλιτεχνικής έκφρασης, προβάλλοντας τη διαχρονική δυναμική της ελληνικής ταυτότητας μέσα από σύγχρονες δημιουργίες υψηλής αισθητικής και πρωτοτυπίας. Οπως ανέφερε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη κατά τη χθεσινή παρουσίαση: «Σε μια εποχή γεωπολιτικής αστάθειας, όπου οι βεβαιότητες κλονίζονται, αναζητούμε σταθερές αξίες και πηγές έμπνευσης. Μια τέτοια σταθερά είναι η σοφία των αρχαίων πολιτισμών, και ειδικά του ελληνικού πολιτισμού, που αποτελεί αδιάκοπη πηγή έμπνευσης, δημιουργίας και αναστοχασμού. Η φετινή θεματική του προγράμματος επιδιώκει να αναδείξει ακριβώς αυτή τη σχέση – όχι με όρους παρελθοντολαγνείας, αλλά ως ώσμωση της αφετηρίας μας, του παρελθόντος μας, ως αέναη πηγή έμπνευσης της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας».
Στο συγκεκριμένο στοιχείο στάθηκε και ο Γιώργος Κουμεντάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, η οποία για έναν ακόμα χρόνο, υπό την εποπτεία του υπουργείου Πολιτισμού, ανέλαβε τη διοικητική και οργανωτική ευθύνη του προγράμματος. «Σήμερα, ο θεσμός έχει αναπτυχθεί και εξελιχθεί σε έναν ζωντανό διάλογο ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του διαχρονικού ελληνικού πολιτισμού. Η ολοένα αυξανόμενη ανταπόκριση του κοινού της περιφέρειας, σε συνδυασμό με τη σταθερή υποστήριξη των τοπικών Αρχών, επιβεβαιώνει τη σημασία και την απήχηση του θεσμού. Πλέον, δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι σε “Ολη την Ελλάδα” δημιουργείται “ένας πολιτισμός” – ο πολιτισμός του σήμερα που παίρνει τη σκυτάλη από τα μοναδικά μνημεία που συνδέονται με το ένδοξο παρελθόν μας», σχολίασε ο ίδιος κατά τη χθεσινή εκδήλωση.
Μουσική
Σταχυολογώντας τις εκδηλώσεις, στον τομέα της μουσικής ξεχωρίζει το αφιέρωμα στο «Αξιον εστί» του Μίκη Θεοδωράκη που θα παρουσιαστεί στις 30 και 31 Ιουλίου στο Ελληνιστικό Θέατρο στο Δίον της Πιερίας. Η πιανιστική ορχήστρα Piandaemonium επιχειρεί μια σύγχρονη ηχητική επαναπροσέγγιση του σπουδαίου αυτού έργου, μέσα από την ηχοχρωματική παλέτα έξι πιάνων και την ηχητική ομοιογένεια της ερμηνείας δώδεκα πιανιστών της. Ο Γιώργος Γάλλος αναλαμβάνει τον ρόλο του αφηγητή, ενώ στη βραδιά συμμετέχουν επίσης ο βαρύτονος Γιάννης Σελητσανιώτης και ο λαϊκός τραγουδιστής Γιάννης Διονυσίου. Στις 3 και 4 Αυγούστου, στο Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου, προγραμματίζεται η μουσικοθεατρική παράσταση «Τραγούδι αχειροποίητο: Ο κυρ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης ανάμεσά μας». Η Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας θα παρουσιάσει ορχηστρικά, μελοποιημένα ποιήματα και κείμενα των Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Ηλία Κατσούλη, Θωμά Κοροβίνη και Ανδρέα Εμπειρίκου σε πρωτότυπες μουσικές δημιουργίες του συνθέτη Ανδρέα Κατσιγιάννη.
Στις 25 και 26 Αυγούστου, ο Μανώλης Μητσιάς καλεί την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη να αποδώσουν μαζί τραγούδια σε στίχους των Νίκου Γκάτσου, Οδυσσέα Ελύτη, Γιώργου Σεφέρη, Γιάννη Ρίτσου, Μάνου Ελευθερίου, Λευτέρη Παπαδόπουλου. Το πλαίσιό τους θα είναι η παράσταση «Ελα και τράβα τη σκεπή, να φύγω να πετάξω» στο Παλαιό Φρούριο Κέρκυρας. Τις ίδιες μέρες στη Φορτέτζα Ρεθύμνου τα Υπόγεια Ρεύματα, έχοντας εμπνευστεί και μελοποιήσει στίχους σπουδαίων ελλήνων δημιουργών, επιμελούνται τη συναυλία «Η ποίηση στη μουσική. Κρυμμένη ποίηση / Μυστική συναυλία». Ενα σπονδυλωτό θέαμα είναι το «Ove vai? Konte Nano, οve vai? Tο λεμονοπεριβόλι του Δαμαλά» που ετοίμασε ο Θοδωρής Γκόνης για τις 25 και 26 Αυγούστου στο Φρούριο Παλαμηδίου στο Ναύπλιο. Τρεις ηθοποιοί, οι Νίκος Γαλανός, Ελένη Ουζουνίδου και Εωξάνη Καρφή, μαζί με μια ομάδα μουσικών, θα μεταφέρουν το κοινό στην ταραγμένη εποχή του Καποδίστρια, με άξονα τα κείμενα που στηρίζονται σε αυθεντικά γραπτά και διαλόγους της εποχής.
Χορός
Στο κομμάτι του χορού, ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει η παράσταση «Shattered ground» της Αθανασίας Κανελλοπούλου που θα παρουσιαστεί στις 9 και 10 Ιουλίου στο Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών. Η χορογράφος αξιοποιεί τη μορφή της Περσεφόνης για να αφηγηθεί μια σύγχρονη ιστορία μετάβασης και απώλειας, καθώς εκείνη βρίσκεται παγιδευμένη σε ένα ασταθές παρόν και κατευθύνεται σε ένα μέλλον χωρίς συνοχή.
Εικαστικά
Η έκπληξη του προγράμματος είναι η έκθεση «Ο χώρος και η μνήμη» που παρουσιάζει στις 29 και 30 Ιουλίου στο «πι», το ιστορικό περίπτερο Πικιώνη στους Δελφούς, ο Κωνσταντίνος Βήτα. Πρόκειται για ένα εικαστικό εγχείρημα με ζωντανή μουσική παράσταση που συνδιαλέγεται με το έργο του μεταπολεμικού ποιητή Νίκου Αλέξη Ασλάνογλου.
Ο Σωκράτης, ο μαγεμένος βοσκός και τα παλιοκόριτσα
Στις 5 και 6 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων της Καβάλας, ο Κωνσταντίνος Ντέλλας προτείνει την παράσταση «Αισχύλου Πέρσες – Ο θρήνος των άλλων». Με έμπνευση από την τραγωδία που ανέβασαν οι εξόριστοι στον Αϊ-Στράτη τον Σεπτέμβριο του 1951 επιστρέφει στο αισχύλειο κείμενο που χρησιμοποιούνταν τότε για την υπογράμμιση της εθνικής υπεροχής και της συνέχειας του αίματος με την αρχαιότητα. Στις 25 και 26 Ιουλίου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής στην Κοζάνη, ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης σκηνοθετεί τις «Αντιλογίες». Η παράσταση βασίζεται σε μια δραματουργική σύνθεση που συνυφαίνει την πλατωνική «Απολογία» με την «Αληθινή απολογία του Σωκράτη» του Κώστα Βάρναλη. Μέσα από αυτόν τον σκηνικό διάλογο που αναλαμβάνουν να ερμηνεύσουν ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης και ο Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, αναδεικνύεται η διαχρονική αναμέτρηση της σκέψης απέναντι στην εξουσία, της αλήθειας απέναντι στα ψεύδη και της ευθύνης απέναντι στον εφησυχασμό.
Στις 29 και 30 Ιουλίου στον Αγιο Αχίλλειο Πρεσπών, ο Θωμάς Μοσχόπουλος φέρει το «Πάντων μίμησις». Πρόκειται για μια μουσικοχοροθεατρική περφόρμανς με στοιχεία θεατρικής αφήγησης και εικαστικού χάπενινγκ που έχει στόχο να αποτελέσει μια έρευνα πάνω στον συγκερασμό παραστατικών, διαδραστικών, αφηγηματικών και αναπαραστατικών τεχνών στη νοτιοανατολική Ευρώπη των προνεωτερικών χρόνων. Στο Κάστρο της Λαμίας, 1 και 2 Αυγούστου, έρχονται τα «Παλιοκόριτσα», μια παράσταση σε σκηνοθεσία Μάρθας Φριντζήλα που βασίζεται στα δημοτικά τραγούδια «Λιογέννητη», «Σούσα» και «Ανδρονίκη». Η Ελένη Κοκκίδου δίνει φωνή στις τρεις αυτές ιστορίες γυναικών που αρνήθηκαν να ζήσουν μια ζωή που τους όρισαν άλλοι και δεν συμμορφώθηκαν με τους κοινωνικούς κανόνες της εποχής. Το δραματικό ειδύλλιο «Ο μαγεμένος βοσκός» του Σπυρίδωνος Περεσιάδη ζωντανεύει στη σκηνή του Αρχαίου Θεάτρου Σάμου (Ξύλινο) στις 30 και 31 Αυγούστου σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη. Μαζί με την ομάδα των bijoux de kant δοκιμάζουν μια σύγχρονη, λυρική ανάγνωση που αντλεί έμπνευση από τη μνήμη και την προφορική παράδοση.