Γίνεται πλέον πόλεμος χωρίς drones; Την απάντηση τη δίνουν οι πρόσφατες συγκρούσεις, στις οποίες διάφορα είδη μη επανδρωμένων αεροσκαφών χρησιμοποιούνται κατά κόρον: Ουκρανία – Ρωσία, Ισραήλ – Ιράν. Yπάρχουν όμως δύο σημαντικές διαφοροποιήσεις με το πρόσφατο παρελθόν. Το κόστος των drones σε αρκετές περιπτώσεις είναι μικρότερο και εκτοξεύονται μέσα από το έδαφος της εχθρικής χώρας.
«Μικρά, δύσκολα στην ανίχνευση και ικανά να ασκήσουν ισχυρή ισχύ, τα επιθετικά drones έχουν γίνει ένα τρομερό όπλο στον σύγχρονο πόλεμο. Αλλά όταν εκτοξεύονται από βαθιά μέσα στο εχθρικό έδαφος – όπως στο Ιράν και στη Ρωσία αυτόν τον μήνα – ο αντίκτυπός τους είναι ακόμη πιο καταστροφικός», γράφουν οι «New York Times». «Η ανάπτυξη θανατηφόρων drones πίσω από τις εχθρικές γραμμές είναι μια νέα τακτική στη συνεχώς εξελισσόμενη τέχνη του πολέμου».
Οι Ισραηλινοί κατάφεραν να περάσουν μυστικά σε ιρανικό έδαφος πολλά drones τα οποία χρησιμοποίησαν στην έναρξη της επίθεσής τους στην Τεχεράνη. Και οι Ιρανοί χρησιμοποιούν μαζικά drones για να «μπλοκάρουν» τα συστήματα αεράμυνας και έτσι να μπορέσουν κάποιοι από τους πύραυλους που ακολουθούν να βρουν τρύπες στο σύστημα και να χτυπήσουν τους στόχους.
«Οταν στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο εμφανίστηκαν τα πυροβόλα όπλα, οι συνθήκες της μάχης άλλαξαν άρδην και έτσι έπρεπε οι αξιωματικοί του στρατού να σκεφτούν νέους τρόπους επίθεσης και άμυνας», λέει ο στρατιωτικός αναλυτής Χοσέ Ντάριο στην «El Pais». «Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και σήμερα».
Μέσα από φορτηγά
Η πιο εντυπωσιακή επίδειξη αυτής της διαπίστωσης έγινε στις αρχές Ιουνίου όταν οι Ουκρανοί χτύπησαν στρατιωτικά αεροδρόμια βαθιά στη Ρωσία, περίπου 5.000 χλμ. μακριά από τα σύνορα, καταστρέφοντας περίπου 40 στρατηγικά βομβαρδιστικά της Μόσχας. Μέσα από φορτηγά που είχαν πλησιάσει τους στόχους απογειώθηκαν 110 μικρά drones με σημαντική δύναμη πυρός, τα οποία δεν μπόρεσε να εντοπίσει η ρωσική αεράμυνα. Αυτά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη δεν ήταν καν από τα ακριβά drones που πωλούν στη διεθνή αγορά χώρες όπως η Τουρκία. Ηταν σχετικά φτηνά και κατάφεραν να καταστρέψουν αεροσκάφη συνολικής αξίας που υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 6 δισεκατομμύρια δολάρια. Υπάρχει κάποιος που ακόμα διαφωνεί ότι οι συνθήκες του πολέμου έχουν αλλάξει;
Η ουκρανική επιχείρηση «Ιστός Αράχνης» της 1ης Ιουνίου δεν προκάλεσε προβληματισμούς και σκέψεις μόνο στα στρατιωτικά επιτελεία, αλλά και στις χώρες παραγωγής drones. Για παράδειγμα, η Τουρκία, σημαιοφόρος της τεχνολογίας με βαριά, ακριβά και υψηλής εμβέλειας UAVs όπως τα Bayraktar TB2, Akinci και Anka βλέπει τώρα τη στρατηγική αυτή να υπονομεύεται από τη χρήση νέου τύπου μη επανδρωμένων αεροσκαφών, πολύ πιο φθηνών. Οι νέες μορφές δολιοφθοράς χαμηλού κόστους και μικρής κλίμακας αναμένεται να αλλάξουν και την ίδια τη βιομηχανία, καθώς θα δώσουν την ευκαιρία σε χώρες που δεν διαθέτουν μεγάλη πολεμική βιομηχανία να προσαρμόσουν τα drones στις δικές τους ανάγκες.
Ηδη μικρότερες εταιρείες, όπως οι STM και Asisguard, έχουν αναπτύξει σε συνεργασία με τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις drone τύπου Kargu, δηλαδή καμικάζι-drone με στόχευση και έκρηξη κατά την πρόσκρουση και Songar που φέρει πολυβόλα ή μικρούς εκτοξευτές. Και τα δύο χρησιμοποιούνται ήδη από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και ελέγχονται με συστήματα δορυφορικής πλοήγησης και τεχνητής νοημοσύνης. Ο αναλυτής της αμυντικής βιομηχανίας Αρντά Μεβλούτογλου επισημαίνει ότι ο τουρκικός στρατός αγοράζει μίνι drone από εγχώριες και ξένες αγορές, αλλά οι μικρές αυτές μονάδες δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τα μεγάλα drone σε ρόλους παρακολούθησης ή μακράς εμβέλειας πλήγματα. Η δυσκολία βρίσκεται στην προσαρμογή της αμυντικής αρχιτεκτονικής, ώστε να συνδυάζει τα πλεονεκτήματα και των δύο τύπων.
Εκατοντάδες startups
Οι εμπειρίες στο πεδίο διαμορφώνουν τις στρατηγικές. Αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία και στο Ισραήλ υπάρχουν εκατοντάδες startups που ασχολούνται με την καινοτομία στον στρατιωτικό τομέα και ιδιαίτερα στα drones. Ο ιδρυτής μιας ισραηλινοαμερικανικής νεοφυούς επιχείρησης, Μπέντζιον Λέβινσον είναι από τους πολλούς επιχειρηματίες που επέστρεψαν από τις συγκρούσεις με τους ένοπλους της Χαμάς με την αίσθηση του επείγοντος. «Στις 7 Οκτωβρίου 2023, η Χαμάς χρησιμοποίησε φθηνά κινεζικά drones που αγόρασε από την ιστοσελίδα Alibaba για να απενεργοποιήσει τις κάμερες και τα συστήματα παρακολούθησής μας», εξηγεί στους «Times of Israel». «Υπηρετώντας στα βόρεια σύνορα για περισσότερο από δύο μήνες, βίωσα πως και η Χεζμπολάχ χρησιμοποιούσε φθηνά drones για τις επιθέσεις της στους στρατιώτες. Γνωρίζαμε ότι τα drones έχουν επιφέρει πολλές αλλαγές στις συγκρούσεις, όμως τώρα πια είναι ξεκάθαρο ότι δεν είναι μόνο τα ακριβά μη επανδρωμένα αεροσκάφη που προσφέρουν πλεονκτήματα, αλλά και τα πιο φθηνά, αν υπάρχει ένα συγκεκριμένο σχέδιο και η κατάλληλη οργάνωση. Τα drones αναδιαμορφώνουν τον σύγχρονο παγκόσμιο πόλεμο και οι χώρες πρέπει να κάνουν νέους σχεδιασμούς τόσο για την προστασία των στρατιωτών τους όσο και για την υπεράσπιση των εδαφών τους».
Πριν από λίγο καιρό στην εφημερίδα «Χουριέτ», ο απόστρατος ταξίαρχος της πολεμικής αεροπορίας Χουσεΐν Φαζλά εξηγούσε πως «ακόμα και τα παιχνίδια drones που πωλούνται στα καταστήματα μπορούν γρήγορα να μετατραπούν σε έξυπνα όπλα». Πρόσθεσε πως παράνομες ομάδες τα χρησιμοποιούν ήδη, «γεγονός που καθιστά πιο επείγουσα την προστασία σημαντικών στρατιωτικών βάσεων, κατοικημένων περιοχών και βιομηχανικών χώρων που μπορεί να δεχτούν τέτοιου είδους μαζικές επιθέσεις από φθηνά μη επανδρωμένα αεροσκάφη που έχουν μεταποιηθεί».
«Στο τέλος της ημέρας, τα drones είναι απλώς εργαλεία και ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν εξαρτάται από τη δημιουργικότητα εκείνων που τα εκτοξεύουν», σχολιάζει στους «New York Times» ο Φαρζάν Σαμπέτ, αναλυτής οπλικών συστημάτων στο Geneva Graduate Institute στην Ελβετία. «Είναι λοιπόν μια φυσική εξέλιξη – αυτό που βλέπουμε αποτελεί απλώς μια γεύση από το τι πρόκειται να ακολουθήσει».