Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να αντικαταστήσει τους εκτιμητές έργων τέχνης; Μπορεί το κόστος εκτίμησης από μερικές χιλιάδες δολάρια να μηδενιστεί και για τη σύνταξη μιας τέτοιας γνωμοδότησης αντί για μερικούς μήνες να απαιτούνται μόλις λίγα δευτερόλεπτα;
Η απάντηση είναι θετική, καθώς η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί σε ελάχιστο χρόνο να επεξεργαστεί εκατομμύρια σημεία δεδομένων. Γεγονός που έχει αρχίσει ήδη να διευκολύνει όλους τους κλάδους στους οποίους απαιτείται η εκτίμηση έργων τέχνης, όπως οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες, οι φορολογικές και οι δικαστικές αρχές.
Το κόστος για την εκτίμηση ενός έργου στη διεθνή αγορά μπορεί να φτάσει και τις 3.000 ευρώ, ενώ η έκθεση που παίρνει στα χέρια του ο πελάτης δεν είναι παρά μερικές τιμές ανάλογων έργων που έχουν πωληθεί σε δημοπρασίες, τιμαριθμικά αναπροσαρμοσμένες.
Από τη μία πηγή, πλέον, εκείνη των δημοπρασιών, που χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο στις παραδοσιακές εκτιμήσεις, η τεχνητή νοημοσύνη έχει εκπαιδευτεί ώστε να συνυπολογίζει σχεδόν 20 διαφορετικές, που περιλαμβάνουν από δεδομένα γκαλερί έως ευρύτερους οικονομικούς δείκτες.
Τα αποτελέσματα, και δη τα σωστά, δεν θα έρθουν, ωστόσο, με μια ερώτηση στο ChatGPT. Εταιρείες που έχουν εντάξει την τεχνητή νοημοσύνη στο δυναμικό τους, όπως η Artscapy και η Art Metadata κερδίζουν έδαφος στην αγορά τέχνης. Η Appraisal Bureau με έδρα τη Νέα Υόρκη, που λειτουργεί από το 2021 – και σε αντίθεση με άλλες εταιρείες εκτιμήσεων, δεν δραστηριοποιείται σε συναφείς κλάδους, όπως συμβουλευτικές υπηρεσίες, δανειοδοτήσεις ή πωλήσεις έργων τέχνης και έτσι μπορεί να εξασφαλίζει ουδετερότητα και διαφάνεια στους πελάτες της – αυτή την περίοδο, σύμφωνα με τους «Financial Times», βάζει στη φαρέτρα της ένα νέο εργαλείο: την αυτοματοποιημένη υπηρεσία εκτίμησης για συλλέκτες, το οποίο έχουν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούν επενδυτικές εταιρείες που διαχειρίζονται συμβατικά και ψηφιακά έργα τέχνης, όπως και NFTs.
Η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης στην εκτίμηση έργων τέχνης δεν βρίσκει αντίθετους τους παραδοσιακούς εκτιμητές, που θεωρούν ότι τα νέα εργαλεία μπορούν να τους διευκολύνουν ιδιαιτέρως στα δύσκολα κεφάλαια της δουλειάς τους: στην εκτίμηση έργων που κινούνται σε μεσαία επίπεδα τιμών, οι οποίες ποσοστικοποιούνται δυσκολότερα, και στον υπολογισμό των αναπροσαρμογών στο πλαίσιο της σημερινής ασταθούς αγοράς. Η ανθρώπινη παρουσία επιβάλλεται, ωστόσο, όπως τονίζουν, για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον διότι τα αποτελέσματα θα πρέπει να ελεγχθούν, καθώς τα ως τώρα στοιχεία δείχνουν πως η ακρίβεια του ΑΙ φτάνει σε ποσοστό 85%, το οποίο αναμένεται να ανέβει αρκετά μέσα στους επόμενους 18 μήνες. Και δεύτερον διότι θα πρέπει να γίνει και ποιοτική σύγκριση των έργων βάσει των οποίων γίνεται η εκτίμηση.
Τα δεδομένα δείχνουν πως η τέχνη της εκτίμησης έργων τέχνης μπαίνει σε μια νέα περίοδο, στην οποία το ανθρώπινο βλέμμα θα εξακολουθεί να παίζει καταλυτικό ρόλο.